ساخت DAO مستلزم انجام برنامه‌ریزی دقیق و اجرای اصولی و استراتژیک است. کار را با ارائه یک تعریف واضح از هدف DAO و ساختار حاکمیت آن شروع کنید! این همان چیزی است که اطمینان لازم درباره تصمیم‌گیری غیرمتمرکز در DAO را در اختیار اعضا قرار می‌دهد. از طرفی انتخاب پلتفرم بلاکچینی مناسب و همچنین طراحی مدل حکمرانی شفاف به منظور تشویق کاربران به مشارکت، امری ضروری و مهم است.
به یاد داشته باشید که در ساخت DAO کلیه مراحل (از تعیین اهداف گرفته تا درگیر کردن جامعه) باید به دقت مدیریت شود تا در نهایت یک دائو پایدار ایجاد گردد. به یاد داشته باشید که پروژه‌های فعال در حوزه DAO به دنبال حذف واسطه‌ها هستند؛ پس در آینده نزدیک نقش مهمی در جوامع بشری خواهند داشت. با ما در این مقاله از بلاگ کیف پول من همراه باشید تا با نحوه ساخت DAO بیشتر و بهتر آشنا شوید.
DAO چیست؟
این که چرا اخیراً تمایل توسعه‌دهندگان به ساخت DAO افزایش پیدا کرده است در ماهیت خاص این سازمان‌های غیرمتمرکز خودمختار نهفته است! DAO در اصل مخفف عبارت «Decentralized Autonomous Organization» بوده و سازوکاری برای حذف واسطه‌ها در اپلیکیشن‌ها و فناوری‌های وابسته به شبکه بلاکچین به شمار می‌رود. این سازمان خودکار، از کدهای کامپیوتری متولد شده و برای کلیه افرادی که بتوانند الزامات اولیه آن را فراهم کنند، در دسترس است.
مستقل بودن در یک DAO به این معنی بوده که قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) بدون نیاز به دخالت تیم سازنده DAO، اجرای فرایندها را در این سازمان غیرمتمرکز برعهده دارند. جالب است بدانید که تب ساخت DAO از سال 2016 آغاز شد؛ چراکه در این سال بود که اولین دائوها با صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر اتریوم (The DAO) به کاربران دنیای کریپتوکارنسی معرفی شدند.
البته DAOها از سال 2016 تا به امروز مسیر پر فرازونشیبی را طی کرده‌اند تا در نهایت توانستند به یکی از محبوب‌ترین مدل‌های حاکمیتی برای ساخت دیفای تبدیل شوند. در ساخت DAO باید دقت داشته باشید که همه چیز غیرمتمرکز است! یعنی هر کاربر متناسب با این که چه تعداد توکن DAO در اختیار دارد، می‌تواند در رای‌گیری‌های حاکمیتی مشارکت کرده و نقش موثری در آینده پلتفرم DAO موردنظر داشته باشد.
چرا ساخت DAO محبوبیت زیادی پیدا کرده است؟
گفته شد که DAOها راه‌حل نوینی هستند و بستری را فراهم کرده‌اند تا کلیه کاربران بتوانند بدون نیاز به مراجع متمرکز، بر توسعه پروژه‌های DeFi تأثیر بگذارند. براساس آمارها تا 24 ژانویه سال 2024 حدود 2420 سازمان غیرمتمرکز خودمختار (DAO) ایجاد شده که این رقم تا به امروز رشد کم‌نظیری را تجربه کرده است. براساس داده‌های موجود، مجموع دارایی‌های سازمان‌های غیرمتمرکز خودمختار پیشرو، از مرز 28.3 میلیارد دلار عبور کرده است. حال سوال این است که منشا این محبوبیت چه بود و چرا باید نسبت به ساخت DAO اقدام کنیم؟!
امروزه بسیاری از شرکت‌ها در حال بررسی ایجاد DAO هستند؛ چراکه DAOها برای اجرا به قراردادهای هوشمند متکی بوده و این کدهای زنجیره‌ای اجرای دستورات را بدون دخالت انسان‌ها انجام می‌دهند. در نتیجه این روند خودکار، احتمال هرگونه تقلب در رای‌گیری‌ها کاملاً از بین می‌رود. از طرفی باید توجه داشت که تیم پروژه‌ها عمدتاً از اعضایی تشکیل یافته که هر یک در کشوری متفاوت زندگی می‌کنند؛ در چنین شرایطی ساخت DAO برای مدیریت پروژه بسیار راحت‌تر از ایجاد یک سازمان سنتی خواهد بود.
مراحل 8 گانه ساخت DAO
در آموزش ساخت DAO با 8 مرحله مهم مواجه خواهیم شد که این مراحل به شرح زیر هستند:
مرحله اول ساخت DAO: تعریف و تعیین اهداف
اولین قدم در ساخت DAO، تعیین اهداف است. با تعیین هدف DAO، یک چشم‌انداز مشخص از مسیر آتی در پیش‌روی شما قرار می‌گیرد. این هدف راهنمای شما در اتخاذ تصمیمات استراتژیک خواهد بود. در تعیین هدف DAO باید اموری مثل افزایش شفافیت در مشارکت‌های حاکمیتی و تسهیل شرکت در پروژه‌های تحت رهبری جامعه در نظر گرفته شود.
در واقع این چشم‌انداز روشن و مختصر برای راه‌اندازی یک سازمان غیرمتمرکز خودمختار، می‌تواند ارزش DAO را برای کاربران معین کند. در این مرحله اصولاً وایت پیپیری تنظیم می‌شود تا سرمایه‌گذاران و شرکای بالقوه بتوانند آن را مرور کرده و اهداف پروژه و مزایای آن را بهتر درک کنند.
مرحله دوم ساخت DAO: ترسیم ساختار حاکمیتی
قدم دوم در ساخت DAO به ترسیم ساختار حاکمیتی آن اختصاص پیدا کرده است. توجه داشته باشید ساختار ترسیمی شما باید به شکلی باشد که اهداف تعیین شده در مرحله اول را پشتیبانی کند. به بیان ساده‌تر، در این مرحله نسبت به تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها در DAO، نحوه توزیع قدرت، فرآیند رأی‌گیری و توزیع حق رأی میان اعضا اقدام می‌شود.
مرحله سوم ساخت DAO: انتخاب نوع دائو
DAO دارای انواع مختلفی بوده و شما از میان این انواع باید نوعی را انتخاب کنید که همسو با اهداف تعیینی‌تان است. به طور کلی انواع DAO را می‌توانید در زیر مشاهده کنید:
- Protocol DAOs: این سازمان‌ها اصولاً بر مدیریت و اداره پروتکل‌های برنامه‌های غیرمتمرکز، تمرکز می‌کنند.
- DAOهای سرمایه‌گذاری: در این دائوها مالکان ارزهای دیجیتالی به انجام سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه‌های جدید و استارت‌آپ‌ها روی می‌آورند. این دائوها نیز براساس قراردادهای هوشمند و اجرای حقوق حاکمیتی پایه‌گذاری شده‌اند و هدفی جز تأمین مالی پروژه‌های جدید ندارند.
- Grant DAO: این نوع خاص از دائوها نیز همچون DAOهای سرمایه‌گذاری به دنبال کمک به رشد ابتکارات جدید هستند؛ اما تفاوت Grant DAO با دائو سرمایه‌گذاری در این است که در نوع Grant، نوع پروژه صرفاً به پروژه‌های دیفای منحصر شده است. شناخته‌شده‌ترین کمک‌های مالی دائو در دسته Grant را می‌توان در پاداش‌ها و جوایز یونی سواپ (Uniswap) مشاهده کرد.
- DAOهای کلکسیونر: هنرمندان توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) برای اثبات مالکیت آثار خود به دائوهای کلکسیونر متکی هستند. در واقع Collector DAOs برای کسب و مدیریت توکن‌های NFT ساخته شده‌اند. یکی از دائوهای موجود در این دسته، PleaserDAO است.
- DAOهای اجتماعی: در جامعه ارزهای دیجیتال، Social DAOs پورتال‌هایی برای شبکه‌های اجتماعی هستند. به عنوان مثال، Blockster نوعی دائو اجتماعی بوده که به کلیه افکار اجازه شنیده شدن می‌دهد و مردم در آن می‌توانند درباره علایق مشترک خود صحبت کنند. وجود دائوهای اجتماعی اصولاً تضمین‌کننده دموکراسی در دنیای دیجیتال است.
- DAOهای رسانه‌ای: این نوع خاص از DAOها محتوا را به شکلی دموکراتیک‌تر تولید و مدیریت می‌کنند. با استفاده از دائوهای رسانه‌ای خوانندگانی که مالک محصولات و محتوا هستند می‌توانند مستقیماً در ازای دریافت پول بومی به عنوان هزینه کار، با پلتفرم همکاری و مشارکت بهتری داشته باشند.
- DAOهای سرگرمی: این نوع از دائوها به دنبال ایجاد و توزیع غیرمتمرکز سرگرمی هستند.
- DAOهای بشردوستانه: این نوع خاص از دائوها بر تأمین مالی و مدیریت پروژه‌هایی متمرکز شده‌اند که دارای تأثیرات اجتماعی هستند. Big Green DAO اولین دائو بشردوستانه بود که در حوزه افزایش آگاهی‌های عمومی درباره اهمیت تولید مواد غذایی فعالیت دارد.
مرحله چهارم ساخت DAO: ارائه طرح کلی از توکنومیکس (Tokenomics)
در مرحله بعدی از ساخت DAO باید به سراغ تعیین اقتصاد توکنی پروژه خود بروید. در این اقتصاد به وضوح باید نحوه توزیع، کسب و استفاده از توکن در DAO مشخص شود. در این مرحله باید قوانین مشارکت مالی و این که چگونه DAO از طریق فعالیت‌هایی مثل اعطای وام، سهام‌داری و غیره نظر مالی خود را حفظ می‌کند، مشخص گردد.
توجه داشته باشید که جذب کاربران و سرمایه‌گذاران به سمت یک سازمان غیرمتمرکز خودمختار نیازمند استفاده از یک مدل توکنومیک قابل اعتماد است. شما باید مشخص کنید که DAO مدنظرتان چگونه قرار است ایجاد درآمد کند و از طرفی در این مرحله باید تعیین نمایید که در دائوی موردنظر علاوه بر توکن بومی از چه ارزهای دیگری نیز پشتیبانی خواهد شد.
مرحله پنجم ساخت DAO: گردآوری یک جامعه قدرتمند!
برای موفقیت در ساخت DAO باید در همان قدم‌های اولیه با اعضای جامعه بالقوه درگیر شوید. اگر فردی مبتدی هستید که قرار است ساخت DAO را از صفر شروع کند، در این حالت باید روایت قانع‌کننده‌ای ایجاد و از رسانه‌های اجتماعی برای انتشار خبر راه‌اندازی و ساخت DAO موردنظر کمک بگیرید. به یاد داشته باشید که مشارکت جامعه در موفقیت DAO بسیار مهم است و DAOها همواره برای پیشرفت خود به مشارکت فعال اعضای جامعه خویش متکی هستند.
اصولاً اگر در حال حاضر کسب‌وکاری شناخته‌شده و مطرح دارید، ایجاد یک جامعه برای DAO خود کار چندان سختی نخواهد بود؛ اما اگر از صفر شروع کرده‌اید، هیچگاه از تأثیر شبکه‌های اجتماعی فعال در حوزه رمزارزها مثل ردیت، توییتر و دیسکورد غافل نشوید.
مرحله ششم ساخت DAO: همکاری با توسعه‌دهندگان
در مرحله همکاری با توسعه‌دهندگان برای ساخت DAO می‌توانید از یکی از گزینه‌های زیر برای پشت سر گذاشتن این مرحله کمک بگیرید:
- استخدام توسعه‌دهندگان ماهر
- استفاده از پلتفرم‌های فعال در حوزه ساخت DAO
استخدام توسعه‌دهندگان ماهر
اگر به دنبال آن هستید که DAO مدنظر خود را به شکل سفارشی بسازید، در این حالت می‌توانید توسعه‌دهندگان بلاکچینی که مهارت خوبی در حوزه ساخت DAO دارند را شناسایی و استخدام کنید. البته توسعه‌دهندگان استخدام‌شده باید از توان کافی برای طراحی، ساخت و نگهداری از زیرساخت DAO برخوردار باشند.
در این حالت، توسعه‌دهندگان وظایف مختلفی همچون نوشتن و استقرار قراردادهای هوشمند برای مدیریت عملیات DAO، ایجاد رابط کاربری ساده، اطمینان از ایمن بودن و مقیاس‌پذیر بودن کلیه سیستم‌ها را برعهده دارند.
استفاده از پلتفرم‌های فعال در حوزه ساخت DAO
اگر قصد همکاری با توسعه‌دهندگان را ندارید، در این حالت استفاده از پلتفرم‌هایی که با هدف ساده‌سازی فرآیند ساخت DAO ایجاد شده‌اند، گزینه ایده‌آلی برای شما خواهد بود. این پلتفرم‌ها تلاش کرده‌اند تا ابزارها و قالب‌هایی را برای راه‌اندازی و ساخت DAO بدون نیاز به داشتن دانش برنامه‌نویسی تخصصی، در اختیار کاربران قرار دهند.
از جمله برترین پلتفرم‌های فعال در حوزه ساخت DAO می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- io: این پلتفرم به دنبال ساده‌سازی فرآیند تأسیس، مدیریت و مقیاس‌بندی DAO بوده و ابزارهای متعددی را برای مدیریت کار، بودجه‌بندی و تصمیم‌گیری شفاف و کارآمد ارائه می‌کند.
- org: این پلتفرم نیز مجموعه‌ای از ویژگی‌ها را برای ایجاد و مدیریت سازمان‌های دیجیتال با حاکمیت غیرمتمرکز ارائه می‌کند. در واقع، اراگون قالب‌های قابل تنظیم و توافق‌نامه‌های مستقلی را در اختیار شما قرار می‌دهد تا راحت‌تر بتوانید DAO خود را اداره و اقتصاد توکنی DAO را مدیریت کنید.
- DAOhaus: پلتفرمی بدون کد برای راه‌اندازی و مدیریت DAO بوده که بر سادگی و دسترسی راحت متمرکز شده است. این پلتفرم برای DAOهای کوچک و جامعه‌محور مناسب است.
- Tally.xyz: یکی دیگر از پلتفرم‌های در دسترس بوده که اداره جنبه حاکمیتی دائوها را تسهیل می‌کند. Tally به مدیریت پروپوزال‌ها و فرآیندهای رأی‌گیری کمک می‌کند و مشارکت اعضا را بدون مواجهه با موانع فنی در حوزه مدیریت DAO آسان‌تر می‌نماید.
به یاد داشته باشید که هر یک از پلتفرم‌های معرفی شده در فوق، ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را داشته و به هنگام انتخاب پلتفرم باید توجه ویژه‌ای به نیازهای خاص DAO مدنظر خود داشته باشید. ناگفته نماند که استفاده از این پلتفرم‌ها می‌تواند زمان و همچنین منابع مورد نیاز برای ساخت DAO را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و حاکمیت غیرمتمرکز را برای مخاطبان بیشتری در دسترس قرار دهد.
مرحله هفتم ساخت DAO: روشن کردن فرآیند رأی گیری
طراحی یک سیستم رأی دهی شفاف و عادلانه برای اطمینان از این که کلیه اعضا می‌توانند به طور مؤثر در اداره DAO مشارکت داشته باشند، بسیار مهم است. این سیستم باید از اصول انصاف و جامعیت حمایت کند و به صدای هر عضوی اجازه شنیده شدن بدهد.
شما می‌توانید از ادغام مکانسیم‌های مختلف رأی‌گیری برای سناریوهای مختلف موجود در DAO کمک بگیرید. از مکانیسم‌های متعدد موجود در این زمینه می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- رأی‌گیری درجه دوم: فرآیندی دموکراتیک بوده که در آن ارزش هر رأی متناسب با تعداد آرایی که فرد به یک تصمیم خاص اختصاص داده افزایش پیدا می‌کند. این روش تسلط سهامداران بزرگ را کاهش خواهد داد؛ چراکه تأثیرگذاری شدید بر یک نتیجه در رأی‌گیری درجه دوم بسیار پرهزینه بوده و همین موضوع موجب می‌شود تا کلیه اعضا دارای قدرت رأی متعادلی باشند.
- یک عضو = یک رأی: در این روش ساده، صرف نظر از تعداد توکن و سطح سرمایه‌گذاری عضو، فقط یک رأی به او اختصاص پیدا می‌کند. این شیوه رأی‌گیری برای آن دسته از DAOهایی مناسب است که در آن‌ها حق رأی مساوی بر مشارکت مالی اولویت دارد.
- رأی‌گیری وزنی براساس ذخایر توکن: در این سیستم رأی‌گیری نیز آرا متناسب با تعداد توکن‌هایی که یک عضو در اختیار دارد، ارزش‌گذاری می‌شود. این شیوه به دلیل همسویی آن با سیاست استیکینگ، در بسیاری از دائوها مورد استقبال قرار گرفته است. البته چنین موضوعی در نهایت به نفوذ بیشتر سرمایه‌گذاران بزرگ در تصمیمات DAO منجر خواهد شد.
- رأی‌گیری بر مبنای میزان اعتبار: پلتفرم کلونی (io) دارای سیستم رأی‌گیری بر مبنای میزان اعتبار بوده که در آن قدرت رأی هر فرد براساس مشارکت‌هایی که سابقاً در DAO داشته مشخص می‌شود. این سیستم اعضا را به مشارکت همیشگی در دائو تشویق می‌کند و هدف از آن ایجاد تعادل در توزیع قدرت براساس شایستگی و نه صرفاً مالکیت نمادین توکن‌ها است.
- رأی‌گیری تفویضی: رأی‌گیری تفویضی به اعضا این امکان را می‌دهد تا حق رأی خود را به عضو دیگری که به او اعتماد دارند، تفویض کنند تا او به جای آن‌ها رأی دهد. این مورد برای آن دسته از اعضایی مفید خواهد بود که ترجیح می‌دهند در مورد هر موضوعی رأی ندهند یا زمان و تخصص کافی برای رأی دادن آگاهانه درباره موضوع خاصی را ندارند.
- رأی‌گیری براساس اجماع: برای تصمیم‌گیری‌های حیاتی، برخی از DAOها ممکن است از یک مدل رأی‌گیری همچون اجماع بهره ببرند. در این سیستم یک پیشنهاد برای تصویب باید به تأیید قریب به اتفاق آرا برسد. مدل رأی‌گیری اجماعی می‌تواند مانع از بروز انشعاب‌های بحث برانگیز در جامعه شود؛ اما از طرفی باید توجه داشت که رسیدن به اجماع فرآیندی زمان‌بر است.
توجه داشته باشید که هر سیستم رأی‌گیری دارای نقاط قوت خاصی بوده و بسته به ساختار DAO، اهداف و پویایی جامعه، می‌تواند کم و بیش مفید ظاهر شود.
مرحله هشتم ساخت DAO: استقرار DAO و شروع به کار!
مرحله هشتم، آخرین مرحله از ساخت DAO بوده که در آن باید دائوی خود را بر روی یک شبکه بلاکچین قابل اعتماد راه‌اندازی کنید. کار را با آزمایش بر روی شبکه‌های آزمایشی شروع کنید تا مطمئن شوید همه چیز همانطور که سابقاً در نظر گرفته شده است، کار می‌کند.
DAOها؛ سازمان‌های برای حذف واسطه‌ها!
با ظهور دیفای در چند سال اخیر، شاهد تغییرات بزرگی در نحوه عملکرد دنیای مالی بوده‌ایم. در پروژه‌های دیفای، DAOها به محبوب‌ترین مدل‌های حاکمیتی و تصمیم‌گیری تبدیل شده‌اند. این سازمان‌های غیرمتمرکز خودمختار تماماً قدرت خود را از جامعه و همچنین مهارت تیم توسعه‌دهنده می‌گیرند و در ساخت DAO باید توجه ویژه‌ای به دو عامل یاد شده داشته باشید. حال به نظر شما ساخت DAO در دنیای دیجیتال امروز برای مدیریت یک پروژه موثرتر است یا پیشبرد اهداف با کمک سازمان‌های سنتی؟! نظرات خود را برای ما بنویسید.
