در دنیای بلاکچین که سرعت نوآوری‌ها روز‌به‌روز بیشتر می‌شود، مدل‌های مختلفی برای تأمین امنیت شبکه و تأیید تراکنش‌ها شکل گرفته‌اند. یکی از این مدل‌ها که با هدف بهبود مشارکت کاربران و افزایش بهره‌وری سیستم طراحی شده، الگوریتم اثبات سهام اجاره‌ای (LPoS) است. این روش با ایجاد امکان مشارکت غیرمستقیم، سعی دارد محدودیت‌های اثبات سهام سنتی را کاهش دهد و در عین حال، به تمرکززدایی و افزایش امنیت شبکه کمک کند. در این مقاله از بلاگ کیف پول من با مفهوم، نحوه عملکرد و مزایای این مدل آشنا خواهیم شد.
اثبات سهام استیجاری چیست؟
اثبات سهام استیجاری (Leased Proof of Stake یا LPoS) یکی از نسخه‌های بهبود یافته الگوریتم اثبات سهام (PoS) است که با هدف افزایش مشارکت کاربران و ارتقاء امنیت شبکه‌های بلاکچینی طراحی شده است. در این مدل، کاربرانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند مستقیماً در فرآیند اعتبارسنجی مشارکت داشته باشند، می‌توانند دارایی دیجیتال خود را به اعتبارسنج‌های فعال اجاره دهند. این کار بدون انتقال مالکیت واقعی انجام می‌شود و فقط اختیار استفاده از توکن‌ها برای اعتبارسنجی، به صورت موقت در اختیار اعتباردهنده قرار می‌گیرد.
در نتیجه، توان پردازشی و قدرت اعتبارسنجی فرد یا نودی که سهام بیشتری در اختیار دارد، افزایش یافته و شانس او برای ساخت بلاک جدید و دریافت پاداش بالا می‌رود. از طرفی، کاربر اجاره‌دهنده نیز بخشی از سود حاصل از این عملیات را به عنوان پاداش دریافت می‌کند. مدل LPoS با ایجاد امکان مشارکت غیرمستقیم، علاوه بر افزایش امنیت و غیرمتمرکز بودن شبکه، به کاربران خرد نیز اجازه می‌دهد از دارایی خود درآمد غیرفعال کسب کنند. این الگوریتم در برخی بلاکچین‌ها مانند Waves کاربرد دارد و گامی موثر در جهت مشارکت جمعی و کاهش تمرکز در فرایند اجماع محسوب می‌شود.
روش کار اثبات سهام استیجاری چگونه است؟
در الگوریتم اثبات سهام استیجاری (LPoS)، کاربران بدون نیاز به اجرای مستقیم یک نود اعتبارسنج، می‌توانند در فرآیند اجماع شبکه مشارکت کنند. برای این کار، فرد باید یک تراکنش اجاره‌ای ثبت کند که در آن مشخص می‌شود چه مقدار از دارایی دیجیتال برای چه مدتی و به کدام گره (نود) اختصاص می‌یابد. نکته کلیدی در این فرآیند آن است که مالکیت ارزهای دیجیتال منتقل نمی‌شود و دارایی‌ها همچنان در کیف پول اجاره‌دهنده باقی می‌مانند، اما تا پایان قرارداد یا لغو آن، به‌صورت قفل‌شده و غیرقابل استفاده خواهند بود.
این مدل باعث می‌شود نودهایی که موفق به جذب دارایی بیشتری از کاربران می‌شوند، شانس بالاتری برای انتخاب شدن به‌عنوان اعتبارسنج بلاک جدید داشته باشند. با افزایش منابع در اختیار نود، احتمال کسب پاداش بیشتر هم بالا می‌رود. پس از ساخت بلاک و دریافت کارمزد تراکنش‌ها، اپراتور نود درصدی از درآمد را با کاربرانی که دارایی خود را اجاره داده‌اند، تقسیم می‌کند. این تقسیم سود معمولاً بر اساس میزان توکن اجاره داده‌شده انجام می‌شود. فرآیند اجاره در LPoS نه‌تنها به کاربران خُرد امکان مشارکت در امنیت و عملکرد شبکه را می‌دهد، بلکه گره‌ها را نیز به تعامل بیشتر با جامعه و ارائه عملکرد بهتر ترغیب می‌کند. در نتیجه، مدل LPoS بستری منصفانه و سودآور برای مشارکت همگانی در سازوکار اجماع بلاکچین فراهم می‌سازد.
آینده روشن الگوریتم اثبات سهام استیجاری در مسیر توسعه بلاکچین‌ها
اثبات سهام استیجاری (LPoS) به‌عنوان یکی از نوآوری‌های تأثیرگذار در دنیای ارزهای دیجیتال، راهی مؤثر برای ترکیب امنیت، بهره‌وری و مشارکت عمومی در شبکه‌های بلاکچینی فراهم کرده است. تجربه موفق شبکه Waves با به‌کارگیری این الگوریتم، تصویری شفاف از پتانسیل بالای آن برای آینده صنعت بلاکچین ارائه می‌دهد. در این مدل، کاربران عادی بدون نیاز به دانش تخصصی یا اجرای گره‌های پیچیده، قادرند با اجاره‌دادن توکن‌های خود به نودهای فعال، بخشی از مکانیزم اجماع شوند و در عین حال، مالکیت دارایی‌هایشان را حفظ کنند.
قابلیت پردازش نزدیک به ۱۰۰ تراکنش در ثانیه که به لطف فناوری Waves-NG در این شبکه فراهم شده، به‌خوبی نشان می‌دهد که LPoS نه‌تنها مشارکت را افزایش داده، بلکه باعث ارتقاء چشمگیر مقیاس‌پذیری نیز شده است. از سوی دیگر، حذف نیاز به سخت‌افزارهای گران و برق پرمصرف برای استخراج، منجر به کاهش قابل توجه هزینه‌های عملیاتی شده و مدل اقتصادی پایدارتری را برای شبکه رقم زده است. نگاهی به عملکرد Waves نشان می‌دهد که استفاده هوشمندانه از اثبات سهام استیجاری می‌تواند نقشی کلیدی در آینده بلاکچین‌ها ایفا کند؛ به‌ویژه در مسیر حل چالش‌های مقیاس‌پذیری و افزایش بهره‌وری. این الگوریتم نه‌تنها امنیت شبکه را با مشارکت کاربران تضمین می‌کند، بلکه روشی کم‌هزینه و سازگار با محیط‌زیست برای توسعه شبکه‌های غیرمتمرکز فراهم می‌آورد. آینده بلاکچین، بدون شک به سمت مکانیزم‌هایی مانند LPoS حرکت خواهد کرد؛ جایی که کارایی، دموکراسی و پایداری در کنار هم قرار می‌گیرند.
ویژگی‌ها، مزایا و معایب الگوریتم اثبات سهام اجاره‌ای (LPoS)
الگوریتم اثبات سهام اجاره‌ای (Leased Proof of Stake) یکی از نسخه‌های پیشرفته‌تر اثبات سهام (PoS) به شمار می‌رود که با هدف افزایش مشارکت کاربران و بهبود امنیت شبکه بلاکچین طراحی شده است. در این مدل، کاربران می‌توانند بدون راه‌اندازی نود یا داشتن دانش فنی، توکن‌های خود را به گره‌های فعال اجاره دهند و از پاداش استیکینگ بهره‌مند شوند. این ویژگی اگرچه مزایای متعددی به همراه دارد، اما چالش‌هایی نیز برای ساختار شبکه به وجود می‌آورد.
ویژگی‌های کلیدی LPoS:
- امکان اجاره دادن توکن‌ها بدون انتقال مالکیت
- مشارکت غیرمستقیم در فرآیند اعتبارسنجی
- دریافت پاداش متناسب با میزان توکن اجاره‌شده
- حفظ کنترل کامل دارایی توسط اجاره‌دهنده
مزایای LPoS:
- افزایش امنیت شبکه: با افزایش توکن‌های قفل‌شده، احتمال حملات مخرب کاهش یافته و اعتماد به شبکه تقویت می‌شود.
- مشارکت همگانی: هر کاربر حتی با توکن کم نیز می‌تواند از پاداش‌ها سهم ببرد، برخلاف PoS که اغلب محدود به نودهای بزرگ است.
- ایجاد جامعه فعال و وفادار: دسترسی عمومی به فرآیند استیکینگ باعث درگیر شدن طیف گسترده‌تری از کاربران با پروژه می‌شود.
- کاهش هزینه‌های زیرساختی: کاربران نیازی به اجرای نود یا خرید تجهیزات گران‌قیمت ندارند و تنها با اجاره توکن‌ها در فرآیند مشارکت می‌کنند.
معایب LPoS:
- پیچیدگی درک برای کاربران تازه‌کار: فرآیند اجاره‌دادن، قفل شدن توکن‌ها و تقسیم پاداش ممکن است برای افراد ناآشنا با سیستم‌های بلاکچینی گیج‌کننده باشد.
- تمرکز قدرت در گره‌های بزرگ: اجاره‌دادن گسترده به نودهای مطرح می‌تواند تمرکزگرایی ایجاد کرده و روح غیرمتمرکز پروژه را تضعیف کند.
- کاهش نقدینگی: قفل شدن تعداد زیادی از توکن‌ها در فرآیند اجاره، عرضه آزاد را کاهش داده و ممکن است بر نقدشوندگی در بازار تأثیر منفی بگذارد.
- رقابت ناعادلانه برای نودهای تازه‌وارد: نودهای جدید برای جذب اجاره و دریافت پاداش با دشواری بیشتری روبه‌رو هستند و ممکن است به مرور از میدان خارج شوند.
در مجموع، الگوریتم LPoS یک راهکار کارآمد برای افزایش مشارکت کاربران در فرآیند اعتبارسنجی است که با حفظ مالکیت دارایی‌ها و کاهش نیاز به تجهیزات فنی، می‌تواند امنیت و مقیاس‌پذیری شبکه را به شکل قابل‌توجهی ارتقا دهد. با این حال، حفظ تعادل میان تمرکززدایی، سادگی کاربرد و نقدینگی همچنان چالشی مهم در استفاده از این مدل اجماع محسوب می‌شود.
مکانیزم‌های جایگزین برای اثبات سهام اجاره‌ای (LPoS)
با وجود مزایای متعددی که الگوریتم اثبات سهام اجاره‌ای (LPoS) برای بلاکچین‌ها به همراه دارد، چالش‌هایی مانند تمرکز قدرت و کاهش نقدینگی، باعث شده است تا توسعه‌دهندگان به دنبال مدل‌های اجماع جایگزین و کارآمدتری باشند. این رویکردها، با هدف افزایش بهره‌وری، امنیت و تمرکززدایی شبکه‌ها طراحی شده‌اند و برخی از آن‌ها به‌مراتب محبوبیت بیشتری نسبت به LPoS یافته‌اند.
- اثبات سهام نمایندگی‌شده (DPoS):
در این مدل، کاربران به جای شرکت مستقیم در فرآیند تولید بلاک، نمایندگانی را انتخاب می‌کنند که مسئولیت اعتبارسنجی و ایجاد بلاک‌ها را بر عهده دارند. رأی‌دهی براساس مقدار توکن‌هایی است که هر کاربر در اختیار دارد، و پاداش‌ها نیز متناسب با این مشارکت توزیع می‌شوند. این مکانیزم با افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها و کاهش پیچیدگی، به گزینه‌ای رایج‌تر نسبت به LPoS تبدیل شده است. - اثبات سهام خالص (PPoS):
شبکه‌هایی مانند آلگوراند از این مدل برای انتخاب اعتبارسنج‌ها بهره می‌برند. در این ساختار، اعتبارسنج‌ها به صورت تصادفی و به‌طور مخفیانه از میان دارندگان توکن‌ها انتخاب می‌شوند، و احتمال انتخاب، با میزان دارایی فرد رابطه مستقیم دارد. این شیوه باعث حفظ امنیت شبکه و تمرکززدایی بیشتر می‌شود و امکان حملات سازمان‌یافته را کاهش می‌دهد. - اثبات سهام ترکیبی (HPoS):
برخی از بلاکچین‌ها با ترکیب الگوریتم‌های اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS)، تلاش می‌کنند تا بهترین ویژگی‌های هر دو مدل را در کنار هم قرار دهند. در چنین شبکه‌هایی، ساخت بلاک‌ها بر پایه PoW انجام می‌شود، اما برای تأیید نهایی، از مکانیزم PoS استفاده می‌شود. این ترکیب می‌تواند امنیت شبکه را بالا برده و همزمان مصرف انرژی را کاهش دهد.
در نهایت، هر یک از این مدل‌ها با توجه به نیازهای فنی، مقیاس‌پذیری، میزان تمرکز و اهداف شبکه بلاکچین انتخاب می‌شوند. آینده فناوری‌های غیرمتمرکز وابسته به توسعه مداوم این مکانیزم‌ها و ایجاد توازن میان امنیت، بهره‌وری و مشارکت همگانی است.
سخن پایانی
با بررسی الگوریتم اثبات سهام اجاره‌شده (LPoS) به‌خوبی می‌توان دریافت که این مدل، پاسخی هوشمندانه به نیازهای اساسی شبکه‌های بلاکچینی مدرن است؛ مدلی که همزمان امنیت، مقیاس‌پذیری و مشارکت کاربران را تقویت می‌کند. در LPoS، کاربران بدون نیاز به دانش فنی یا تجهیزات پیچیده، می‌توانند با اجاره‌دادن توکن‌های خود در حفظ و اعتبارسنجی شبکه سهیم شوند و از این طریق پاداش دریافت کنند؛ آن هم بدون اینکه کنترل دارایی‌هایشان را از دست بدهند. تجربه موفق شبکه Waves، گواهی روشن بر کارآمدی این مدل است و نشان می‌دهد که با رویکردهای نوآورانه‌ای مثل LPoS، آینده بلاکچین می‌تواند هم فراگیرتر و هم کارآمدتر باشد.
