بحران بدهی و سقوط بازار اوراق قرضه در ژاپن؛ آیا بیت‌کوین راه‌حل است؟

بازار اوراق قرضه ژاپن با سرعت در حال فروپاشی است و این مشکل فقط مختص ژاپن نیست. در عرض چند هفته بیش از نیم تریلیون دلار ارزش از بین رفته است که زنگ خطر را در بازارهای جهانی به صدا درآورده است. نوسان‌پذیری اوراق قرضه حالا به سطوحی بازگشته که از زمان بحران مالی ۲۰۰۸ دیده نشده بود و آثار این بحران تازه در حال ظهور است.

اگر فکر می‌کنید این فقط یک رویداد کلان اقتصادی معمولی است، دوباره فکر کنید. از توکیو تا وال استریت، این سقوط باعث تغییر آرام ولی رو به گسترش سرمایه‌ها به سمت بیت‌کوین شده است و این اتفاق به صورت کم‌صدا در حال رخ دادن است.

چرا بازار اوراق قرضه ژاپن در بحران است؟

در ۴۵ روز گذشته، نرخ بازده اوراق قرضه ۳۰ ساله دولتی ژاپن ۱۰۰ واحد پایه افزایش یافته و به رکورد ۳.۲۰٪ رسیده است. اوراق ۴۰ ساله که معمولاً به عنوان سرمایه‌گذاری بلندمدت امن شناخته می‌شود، بیش از ۲۰٪ کاهش ارزش داشته که زیان‌های بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار را در بازار ایجاد کرده است.

این نوسان‌ها عادی نیستند.

به گفته تحلیلگر «فایننس‌لوت» (Financelot)، «نقدینگی بازار اوراق قرضه ژاپن به سطح بحران لِهمَن در ۲۰۰۸ کاهش یافته است. آیا در آستانه یک بحران مالی جدید هستیم؟»

بانک ژاپن و پایان سیاست‌های پولی انبساطی

بانک ژاپن (Bank of Japan) در حال عقب‌نشینی از سیاست‌های بسیار تسهیلی خود است. پس از سال‌ها خرید گسترده اوراق قرضه دولتی، اکنون این بانک به آرامی از بازار خارج می‌شود و این عرضه زیاد، خریداران را تحت فشار قرار داده است. بانک ژاپن هنوز بیش از ۴.۱ تریلیون دلار اوراق قرضه در دست دارد که ۵۲٪ از کل بازار را تشکیل می‌دهد — حتی تغییر کوچک در سیاست‌ها به سیستم آسیب می‌رساند.

اقتصاد ژاپن در فشار است

آمار اقتصادی ژاپن نیز ناامیدکننده است. تولید ناخالص داخلی (GDP) در سه ماهه اول سال ۰.۷٪ کاهش یافته که بیش از دو برابر حد انتظار است، در حالی که تورم به ۳.۶٪ افزایش یافته است. دستمزدهای واقعی نیز سالانه ۲.۱٪ کاهش یافته‌اند.

این ترکیب کاهش رشد و افزایش قیمت‌ها — که به آن رکود تورمی (stagflation) گفته می‌شود سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران را تحت فشار قرار داده است. این وضعیت بر استراتژی‌های جهانی ژاپن نیز تاثیر گذاشته است. معامله به نام «ین کری» (yen carry trade) که زمانی منبع نقدینگی جهانی بود، اکنون با افزایش نرخ بازده اوراق ژاپن تحت فشار قرار گرفته است.

به نوشته «وولف استریت» (Wolf Street)، «این آشفتگی بزرگ دارد به خانه برمی‌گردد»، اشاره به شکست‌های رو به افزایش در ساختار مالی که زمانی پایدار ژاپن بود.

در همین حال، مؤسسات ژاپنی نیز از اوراق قرضه آمریکا عقب‌نشینی کرده‌اند و تنها در یک فصل ۱۱۹.۳ میلیارد دلار اوراق فروخته‌اند که بزرگ‌ترین کاهش فصلی از سال ۲۰۱۲ است.

بیت‌کوین (Bitcoin) به عنوان نجات‌دهنده جایگزین

بازارهای سنتی در حال دست و پنجه نرم کردن هستند و اکنون برخی سرمایه‌گذاران به آرامی به سمت ارز دیجیتال، به ویژه بیت‌کوین، در حال حرکت‌اند. با توجه به اینکه اوراق قرضه دیگر آن «امنیت» سابق را ندارند، بیت‌کوین (Bitcoin) به عنوان یک پوشش ریسک (hedge) در برابر ریسک‌های بدهی جهانی دیده می‌شود.

جیمز ون استراتن (James Van Straten)، تحلیلگر، پرسیده است: «آیا تصادفی است که در بریتانیا و ژاپن تقاضای زیادی برای بیت‌کوین دیده می‌شود؟» همزمان با افزایش نرخ بازده اوراق قرضه بلندمدت در هر دو کشور.

آندره دراگوشه (Andre Dragosche) و کائو اولیویرا (Cauê Oliveira)، رؤسای بخش تحقیق شرکت «بلک‌ترندز بی‌آر» (BlockTrendsBR)، نیز این روند را تأیید کرده و اشاره کرده‌اند که سرمایه نهادی (institutional capital) در حال تغییر نگاه خود نسبت به بیت‌کوین است.

این تغییر ناگهانی رخ نخواهد داد. اگر ارزش ین کاهش یابد و دلار آمریکا قوی‌تر شود، بازارهای ارز دیجیتال ممکن است همچنان تحت فشار ناشی از عقب‌نشینی از معامله کری (carry trade) قرار گیرند. اما در بلندمدت، روند مشخص است: با کاهش اعتماد به بازارهای بدهی سنتی، نقش بیت‌کوین به عنوان یک پوشش ریسک غیرقابل چشم‌پوشی می‌شود.

جدول خلاصه بحران اوراق قرضه ژاپن

اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً برای اهداف اطلاعاتی و آموزشی است و نباید به عنوان مشاوره مالی، سرمایه‌گذاری یا حقوقی تلقی شود. ما توصیه می‌کنیم قبل از انجام هر گونه سرمایه‌گذاری، تحقیقات مستقل انجام دهید و با یک مشاور مالی یا حقوقی مشورت کنید.