حفظ حریم خصوصی کاربران در اینترنت با شبکه Tor

در دنیای امروز که حریم خصوصی کاربران در فضای آنلاین بیش از هر زمان دیگری در معرض تهدید است، ابزارهایی مانند شبکه تور (Tor) به‌عنوان یکی از راهکارهای اصلی برای ناشناس ماندن در اینترنت شناخته می‌شوند. تور نه‌تنها برای کاربران عادی که به دنبال محافظت از اطلاعات شخصی خود هستند، بلکه برای خبرنگاران، فعالان حقوق بشر، و حتی سازمان‌های امنیتی نیز اهمیت زیادی دارد. اما Tor چگونه کار می‌کند؟ چرا بسیاری از افراد از آن برای دسترسی به وب‌سایت‌های خاص یا حتی ورود به دارک وب استفاده می‌کنند؟ در این مقاله از بلاگ کیف پول من ساختار و عملکرد تور آشنا می‌شویم، نحوه کار آن را بررسی می‌کنیم و به مزایا، معایب و کاربردهای آن می‌پردازیم. اگر به امنیت، حریم خصوصی و اینترنت آزاد علاقه‌مند هستید، این راهنما را از دست ندهید!

شبکه Tor چیست؟

شبکه Tor که مخفف The Onion Router است، یک بستر غیرمتمرکز برای مرور ناشناس اینترنت محسوب می‌شود. این شبکه به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون افشای هویت، موقعیت مکانی یا اطلاعات شخصی خود، در فضای آنلاین فعالیت کنند. هدف اصلی Tor، محافظت از حریم خصوصی کاربران و ایجاد دسترسی ایمن به اطلاعات، به‌خصوص در محیط‌هایی با نظارت و سانسور شدید است. عملکرد این شبکه بر پایه یک سیستم مسیر‌یابی چندلایه است که شباهت زیادی به ساختار یک پیاز دارد. زمانی که یک کاربر درخواست اتصال به اینترنت را از طریق Tor ارسال می‌کند، این درخواست به‌جای عبور مستقیم از یک مسیر مشخص، از مجموعه‌ای ازگره‌ها (Nodes) یا گذرگاه‌ها (Relays) عبور می‌کند. هر یک از این گره‌ها تنها آدرس IP گره قبلی و بعدی را می‌داند، اما هیچ‌کدام مسیر کامل داده را مشاهده نمی‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود تا هیچ نهاد یا سروری نتواند مسیر دقیق داده‌های ارسال‌شده را ردیابی کند. نام "Onion Router" یا همان مسیریاب پیازی، به دلیل این ساختار چندلایه انتخاب شده است. درست مانند یک پیاز که برای رسیدن به مرکز آن باید لایه‌های متعددی را پشت سر گذاشت، در این شبکه نیز اطلاعات از چندین لایه رمزنگاری عبور می‌کنند و در هر مرحله یکی از لایه‌ها رمزگشایی می‌شود تا در نهایت به مقصد برسد. این فرآیند باعث می‌شود مسیر اصلی ارتباطات اینترنتی پنهان بماند. یکی از نکات مهم درباره شبکه Tor این است که ورود به آن معادل ورود به دارک وب (Dark Web) نیست. بسیاری تصور می‌کنند که صرفاً با استفاده از مرورگر Tor، به وب‌سایت‌های غیرقابل‌دسترس و مخفی دسترسی پیدا می‌کنند. درحالی‌که Tor ابزاری برای ناشناس ماندن است و ورود به دارک وب نیاز به آدرس‌های خاص و دامنه‌های .onion دارد.  بنابراین، استفاده از مرورگر تور به خودی خود شما را وارد دارک وب نمی‌کند، بلکه این ابزار امکان دسترسی به بخش‌های مختلف اینترنت، از جمله دارک وب، را فراهم می‌کند. به‌طور کلی، Tor یکی از قوی‌ترین ابزارهای حفظ حریم خصوصی در اینترنت محسوب می‌شود و برای دور زدن سانسور، ارتباطات ایمن و جلوگیری از رهگیری داده‌ها توسط دولت‌ها و سازمان‌های نظارتی به کار می‌رود.

بررسی تاریخچه شبکه Tor

با گسترش اینترنت در دهه ۹۰ میلادی، مسئله حریم خصوصی و امنیت اطلاعات به یکی از دغدغه‌های اصلی کاربران تبدیل شد. در آن دوران، بسیاری از دولت‌ها و سازمان‌ها از اینترنت برای ردیابی فعالیت‌های کاربران استفاده می‌کردند. همین موضوع باعث شد که گروهی از محققان به دنبال راهکاری باشند که امکان ناشناس ماندن در فضای آنلاین را فراهم کند. نتیجه این تلاش‌ها، توسعه مسیریابی پیازی و در نهایت، شکل‌گیری شبکه Tor بود. در سال ۱۹۹۵، سه محقق به نام‌های دیوید گلدشلگ، مایک رید و پل سیورسن در آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی دریایی آمریکا، ایده‌ای را مطرح کردند که بعدها به مسیریابی پیازی (Onion Routing) معروف شد. هدف اصلی این پروژه، پنهان‌سازی مسیر ارتباطات اینترنتی بود، به‌طوری‌که حتی سرورهای واسط هم نتوانند اطلاعات کاملی از مسیر داده‌ها داشته باشند. این سیستم داده‌ها را چندین بار رمزگذاری کرده و از گره‌های مختلف عبور می‌داد، به همین دلیل به آن پیازی گفته شد.  

تحول Tor از یک پروژه نظامی به ابزاری عمومی

در اوایل دهه ۲۰۰۰، دو محقق به نام‌های راجر دینگلدین و نیک متیوسن این پروژه را گسترش داده و آن را به شکل یک نرم‌افزار متن‌باز منتشر کردند. در سال ۲۰۰۲، اولین نسخه رسمی Tor عرضه شد و سال بعد، شبکه‌ای متشکل از ۱۰ گره فعال ایجاد شد. این گره‌ها عمدتاً در آمریکا و آلمان مستقر بودند و باعث می‌شد مسیر داده‌ها غیرقابل ردیابی شود.  

افزایش محبوبیت Tor و توسعه مرورگر مخصوص آن

در سال ۲۰۰۴، بنیاد مرزهای الکترونیکی (EFF) به اهمیت این پروژه پی برد و از آن حمایت مالی کرد. در سال ۲۰۰۶، سازمانی تحت عنوان پروژه Tor تأسیس شد که مسئولیت توسعه و نگهداری این شبکه را بر عهده گرفت. یکی از مهم‌ترین نقاط عطف این پروژه، معرفی مرورگر Tor در سال ۲۰۰۸ بود که به کاربران عادی اجازه می‌داد به‌راحتی و بدون نیاز به تنظیمات پیچیده از این شبکه استفاده کنند. امروزه، هزاران گره داوطلبانه در سراسر جهان از این شبکه پشتیبانی می‌کنند و کاربران زیادی از آن برای دور زدن سانسور اینترنتی و حفظ حریم خصوصی بهره می‌برند. با نقش پررنگی که Tor در افشاگری‌های ادوارد اسنودن و بسیاری از تحولات دیجیتال ایفا کرده، این فناوری همچنان یکی از مؤثرترین راهکارهای وب آزاد و ناشناس ماندن در اینترنت محسوب می‌شود.

مطلب پیشنهادی: ورود ارزهای دیجیتال به شبکه اجتماعی

آیا Tor یک VPN است؟ بررسی تفاوت‌ها و کاربردهای هرکدام

خیر، Tor یک VPN نیست، اما هر دو ابزار برای حفظ حریم خصوصی و ناشناس ماندن در اینترنت استفاده می‌شوند. با این حال، نحوه عملکرد آن‌ها کاملاً متفاوت است و هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند.  

نحوه رمزگذاری و مسیریابی داده‌ها:  

• Tor: از مسیریابی پیازی استفاده می‌کند، یعنی ترافیک شما را از چندین گره (نود) عبور داده و در هر مرحله رمزگذاری مجدد انجام می‌شود. هیچ‌کس در شبکه نمی‌تواند مسیر کامل داده را ببیند.  
• VPN: ترافیک شما را از طریق یک سرور امن و رمزگذاری‌شده هدایت می‌کند، اما مسیر داده‌ها از قبل مشخص است و فقط ارائه‌دهنده VPN می‌تواند فعالیت شما را مشاهده کند.  

سرعت و عملکرد:  

• Tor: به دلیل عبور داده‌ها از چندین گره و رمزگذاری چندلایه، سرعت پایینی دارد.  
• VPN: معمولاً سریع‌تر از Tor است، زیرا فقط یک‌بار رمزگذاری و عبور از یک سرور انجام می‌شود.  

کاربردها و امنیت:  

• Tor: برای ناشناس ماندن کامل در وب، دسترسی به وب‌سایت‌های غیرقابل‌دسترسی (Dark Web) و محافظت از کاربران در برابر نظارت‌های دولتی مناسب است.  
• VPN: بیشتر برای دور زدن محدودیت‌های جغرافیایی، افزایش امنیت در شبکه‌های عمومی و پنهان کردن IP از وب‌سایت‌ها کاربرد دارد.  

در نهایت اگر هدف شما امنیت بالا و ناشناس ماندن مطلق باشد، Tor گزینه بهتری است،اما اگر به سرعت بالا و حفظ حریم خصوصی در وب‌گردی روزمره نیاز دارید، VPN انتخاب بهتری خواهد بود. برخی کاربران حتی از ترکیب Tor و VPN برای افزایش امنیت استفاده می‌کنند.

تور چگونه کار می‌کند؟

تور (Tor) یک شبکه ناشناس‌ساز است که برای مخفی کردن هویت کاربران در اینترنت طراحی شده است. این شبکه با مسیریابی چندلایه، اطلاعات شما را بین سرورهای مختلف ارسال می‌کند تا هیچ‌کس نتواند مسیر دقیق ارتباطات شما را ردگیری کند. اما این فرآیند چگونه انجام می‌شود؟ تصور کنید که هنوز اینترنتی در کار نیست و افراد تنها از طریق نامه‌نگاری با یکدیگر ارتباط دارند. اگر بخواهید از خانه کتابی سفارش دهید، باید درخواست خود را مستقیماً به ناشر ارسال کنید. در این صورت، هر کسی که در مسیر حمل نامه قرار دارد می‌تواند محتوای آن را ببیند. حتی اگر نامه را در پاکتی مهر و موم‌شده بگذارید، باز هم افراد می‌توانند از برخی اطلاعات مانند فرستنده و گیرنده، نوع پاکت و نشانه‌های دیگر سرنخ‌هایی به دست آورند. در دنیای دیجیتال نیز چنین فراداده‌هایی (Metadata) اهمیت زیادی دارند و می‌توانند اطلاعات ارزشمندی درباره رفتار کاربران فاش کنند. تور با استفاده از روشی به نام مسیریابی پیازی (Onion Routing) این مشکل را حل می‌کند.  
در این روش، ابتدا یک مدار تصادفی از میان چند سرور تور ایجاد می‌شود. درخواست شما ابتدا به یک سرور ورودی ارسال می‌شود که فقط از هویت شما اطلاع دارد اما نمی‌داند که درخواست مربوط به چیست. این سرور، داده را به یک سرور میانی منتقل می‌کند که مانند یک واسطه عمل می‌کند و مسیر ارتباط را مخفی نگه می‌دارد. سپس، داده به سرور خروجی می‌رسد که تنها مقصد نهایی را می‌شناسد اما اطلاعی از فرستنده ندارد. این فرآیند باعث می‌شود که هیچ سروری در شبکه تور نتواند اطلاعات کاملی از مسیر ارتباطی شما داشته باشد. اما یک نقطه ضعف وجود دارد: گره خروجی. اگر وب‌سایتی که بازدید می‌کنید از رمزنگاری TLS (پروتکل Https) استفاده نکند، سرور خروجی می‌تواند محتوای ارتباط شما را مشاهده کند یا حتی آن را تغییر دهد. به همین دلیل، استفاده از وب‌سایت‌های امن (Https) هنگام استفاده از تور ضروری است. همچنین، اگر سیستم شما به درستی پیکربندی نشده باشد، ممکن است از طریق کوکی‌های ذخیره‌شده در مرورگر یا سایر اطلاعات ردپای دیجیتال هویت شما افشا شود. تور یک ابزار قوی برای ناشناس ماندن در اینترنت است، اما بدون رعایت نکات امنیتی، همچنان ممکن است اطلاعات شما لو برود.

ارتباط تور با ارزهای دیجیتال

تور (Tor) و ارزهای دیجیتال، هر دو در راستای افزایش حریم خصوصی کاربران در فضای آنلاین عمل می‌کنند. بسیاری از کاربران برای انجام تراکنش‌های ارز دیجیتال، به ویژه در شبکه‌هایی مانند بیت‌کوین،از تور استفاده می‌کنند تا هویت و موقعیت جغرافیایی خود را پنهان کنند. در شبکه بیت‌کوین، هر تراکنش در یک دفترکل عمومی به نام بلاکچین ثبت می‌شود. هرچند اطلاعات شخصی افراد در آن نمایش داده نمی‌شود، اما با تحلیل داده‌ها و آدرس‌های کیف پول، می‌توان ارتباطات مالی برخی کاربران را شناسایی کرد. استفاده از تور می‌تواند این مشکل را کاهش دهد، زیرا آدرس IP کاربران را مخفی کرده و امکان ردیابی تراکنش‌ها را دشوارتر می‌کند. از سوی دیگر، برخی بازارهای آنلاین که پرداخت‌هایشان مبتنی بر ارزهای دیجیتال است، برای حفظ ناشناس بودن کاربران، از تور استفاده می‌کنند. این بازارها می‌توانند شامل پلتفرم‌های قانونی مانند بازارهای همتا به همتا (P2P) یا حتی بازارهای غیرقانونی در دارک وب باشند. با این حال، استفاده از تور برای دسترسی به پلتفرم‌های ارز دیجیتال، همیشه بدون خطر نیست. برخی از گره‌های خروجی تور ممکن است مخرب باشند و داده‌های رمزنگاری نشده را رهگیری کنند. بنابراین، اگر از تور برای انجام تراکنش‌های رمزارزی استفاده می‌کنید، حتماً از اتصالات رمزنگاری‌شده (Https) و شبکه‌های امن مانند VPN در کنار تور بهره ببرید تا امنیت دارایی‌های دیجیتال خود را افزایش دهید.

سخن پایانی

تور یکی از مهم‌ترین راهکارهای موجود برای ناشناس ماندن در فضای آنلاین است. این فناوری با مسیریابی پیازی، ترافیک اینترنت را از میان چندین گره عبور داده و رمزگذاری می‌کند تا ردیابی فعالیت‌های کاربران را دشوار سازد. ایده اولیه آن در دهه ۹۰ میلادی برای افزایش امنیت ارتباطات دیجیتال شکل گرفت و در نهایت به پروژه‌ای متن‌باز و غیرمتمرکز تبدیل شد که امروزه هزاران نفر از آن استفاده می‌کنند. اگرچه تور ابزاری قدرتمند برای محافظت از حریم خصوصی و مقابله با سانسور اینترنتی است، اما به تنهایی امنیت کامل را تضمین نمی‌کند. کاربران باید از رمزگذاری مناسب، تنظیمات صحیح و رعایت اصول امنیتی در فضای آنلاین استفاده کنند. همچنین، با افزایش آگاهی نسبت به محدودیت‌های این فناوری، می‌توان از آن به شکلی هوشمندانه بهره برد و از تهدیدات احتمالی در امان ماند.