انتقال ارزهای دیجیتال پس از مرگ صاحب کیف پول یکی از مباحث مهم و حساس در دنیای دارایی‌های دیجیتال است که هنوز برای بسیاری ناشناخته باقی مانده است. با توجه به این که ارزهای دیجیتال به صورت غیرمتمرکز و خارج از کنترل نهادهای مالی سنتی نگهداری می‌شوند، نحوه دسترسی به این دارایی‌ها در صورت فوت صاحب آن به یک چالش بزرگ تبدیل شده است. برخلاف حساب‌های بانکی که به راحتی توسط ورثه قابل دسترسی هستند، کیف پول‌های دیجیتال تنها با کلیدهای خصوصی که در اختیار مالک هستند، باز می‌شوند. اگر این اطلاعات به درستی منتقل نشود، امکان از دست رفتن دائمی دارایی‌های دیجیتال وجود دارد. در این مقاله از بلاگ کیف پول من به بررسی راه‌حل‌های مختلف انتقال ارز دیجیتال پس از مرگ، اهمیت مدیریت درست دارایی‌های دیجیتال و نحوه تنظیم وصیت‌نامه‌های دیجیتالی خواهیم پرداخت تا شما با بهترین روش‌های حفظ و انتقال این دارایی‌ها به نسل‌های آینده آشنا شوید.
سرنوشت ارزهای دیجیتال پس از مرگ
ارزهای دیجیتال را می‌توان در صرافی‌های آنلاین یا کیف پول‌های غیرحضانتی ذخیره کرد. در صرافی‌ها، کلیدهای خصوصی دارایی‌های کاربران در اختیار صرافی قرار می‌گیرد، در حالی که کیف پول‌های غیرحضانتی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کلیدهای خصوصی را تنها به صاحب اصلی واگذار می‌کنند. پس از مرگ یک فرد، به‌صورت خودکار تغییری در وضعیت دارایی‌های دیجیتال او رخ نمی‌دهد. بسیاری از کیف پول‌های دیجیتال وجود دارند که به دلیل مرگ صاحب‌شان سال‌هاست هیچ تراکنشی در آن‌ها انجام نشده و دارایی‌های موجود در آن‌ها عملاً غیرقابل‌دسترس شده‌اند.
برای دسترسی به ارزهای دیجیتال ذخیره‌شده در هر یک از پلتفرم‌ها، اطلاعاتی مانند رمز عبور، نام کاربری، احراز هویت دو مرحله‌ای در صرافی‌ها و کلیدهای خصوصی یا عبارات بازیابی (Seed) در کیف پول‌های غیرحضانتی لازم است. تا زمانی که کسی این اطلاعات را نداشته باشد و وارد حساب‌های کاربری شما نشود، ارزهای دیجیتال و حتی NFTهای شما همچنان دست‌نخورده باقی می‌مانند.
دسترسی به دارایی‌های دیجیتال پس از فوت: راه‌های آسان‌تر و چالش‌ها
برخلاف کیف پول‌های غیرحضانتی، دسترسی به ارزهای دیجیتال فرد فوت‌شده در صرافی‌ها و کیف پول‌های حضانتی ساده‌تر است. بسیاری از پلتفرم‌ها به افراد واجد شرایط (مانند مجریان وصیت‌نامه) اجازه می‌دهند با ارائه مدارکی مانند شناسنامه، گواهی فوت و وصیت‌نامه، به دارایی‌های متوفی دسترسی پیدا کنند. در برخی موارد، بسته به قوانین کشور محل ثبت صرافی، ممکن است به مجوزهای قانونی نیز نیاز باشد.
با این حال، اگر صرافی بین‌المللی باشد و متوفی فرآیند احراز هویت را طی نکرده باشد، دسترسی به حساب او بدون داشتن اطلاعاتی مانند رمز عبور، نام کاربری و تایید هویت دو مرحله‌ای، تقریبا غیرممکن است. حتی اگر فرد احراز هویت کرده باشد، ارسال و ارائه مدارک مورد نیاز به صرافی‌های خارجی برای ایرانیان می‌تواند بسیار دشوار یا حتی غیرممکن باشد.
صرافی‌های معتبر جهانی نظیر کوین بیس امکاناتی را برای تعیین ورثه در دسترس گذاشته‌اند. برخی دیگر نیز رویه‌های پیچیده‌ای برای انتقال دارایی‌ها پس از مرگ دارند که علاوه بر مدارک، به معرفی وکیل هم نیاز دارد.
در مقابل، صرافی‌های معتبر ایرانی مانند کیف پول من فرایندهای ساده‌تری برای دسترسی به حساب فرد متوفی ارائه می‌کنند. از آنجا که اکثر این پلتفرم‌ها نیاز به احراز هویت دارند، دسترسی به دارایی‌ها برای مجری وصیت‌نامه تسهیل می‌شود. بازماندگان می‌توانند با تماس تلفنی یا از طریق ایمیل از صرافی‌ها راهنمایی لازم را دریافت کنند.
همچنین باید توجه داشته باشید که دسترسی بدون هماهنگی به حساب‌های دیجیتال فرد فوت‌شده، حتی با داشتن اطلاعات ورود او، ممکن است مشکلات قانونی به دنبال داشته باشد.
چگونه مالکیت رمزارزها را پس از مرگ تعیین تکلیف کنیم؟
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که هر فرد برای تعیین تکلیف دارایی‌های دیجیتال خود پس از مرگ باید انجام دهد، ذکر آن‌ها به عنوان بخشی از دارایی‌ها در وصیت‌نامه یا فهرست اموال است. به طور مشخص، باید در وصیت‌نامه مشخص کنیم که ارزهای دیجیتال در کدام صرافی‌ها و کیف پول‌ها نگهداری می‌شوند و در صورت امکان نوع و مقدار آن‌ها را نیز تعیین کنیم.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که وصیت‌نامه به لحاظ حقوقی یک سند عمومی محسوب می‌شود. بنابراین، هرگز توصیه نمی‌شود که اطلاعات حساس مانند کلید خصوصی یا رمز عبور حساب‌های دیجیتال را در آن درج کنیم. این اقدام می‌تواند امنیت دارایی‌ها را هم قبل از مرگ و هم پس از آن، تا زمانی که وراث قانونی مشخص شوند، به خطر بیندازد. به جای این کار، می‌توانیم فردی را به عنوان وارث یا مسئول مدیریت و تقسیم ارزهای دیجیتال خود تعیین کنیم.
این روند نه تنها برای ارزهای دیجیتال، بلکه برای نودهای استخراج، کلکسیون‌های NFT، حساب‌های استیکینگ و سرمایه‌های موجود در استخرهای دیفای نیز قابل اجرا است. نکته کلیدی این است که اطلاعات دسترسی به این دارایی‌ها باید به گونه‌ای ذخیره شود که تنها فرد تعیین‌شده در وصیت‌نامه به آن‌ها دسترسی داشته باشد. در متن وصیت‌نامه تنها به محل نگهداری این اطلاعات اشاره می‌شود، نه خود اطلاعات حساس.
روش‌های مدیریت دارایی های دیجیتال پس از مرگ
- ذخیره کاغذی اطلاعات دسترسی به ارزهای دیجیتال: یکی از راه‌های ساده و موثر برای حفظ اطلاعات دسترسی به ارزهای دیجیتال، نوشتن آن‌ها روی کاغذ و نگهداری در مکانی امن است. این اطلاعات شامل کلیدهای خصوصی و داده‌های مهم مربوط به کیف پول‌های دیجیتال، حساب‌های استیکینگ، و دیگر دارایی‌ها می‌شود. بهترین جا برای نگهداری این کاغذها گاوصندوقی امن است که فقط شما رمز آن را می‌دانید یا حتی استفاده از صندوق‌های امانت بانکی.
کیف پول کاغذی نیز گزینه‌ای مناسب برای جلوگیری از حملات سایبری است، چرا که کلیدهای خصوصی و عمومی به صورت عددی یا QR کد روی کاغذ چاپ می‌شوند. برخی خدمات مانند BitAddress و MyEtherWallet امکان تقسیم کلید خصوصی به بخش‌های کوچک‌تر را هم فراهم می‌کنند، که این روش امنیت بیشتری ایجاد می‌کند. - ذخیره دیجیتال اطلاعات دسترسی به ارزهای دیجیتال: علاوه بر روش کاغذی، می‌توانید اطلاعات دسترسی خود را به صورت دیجیتال ذخیره کنید. برای مثال، این داده‌ها را می‌توان روی فلش، هارد اکسترنال، یا حتی سی‌دی ذخیره کرد و با رمز عبور محافظت نمود. باید اطمینان حاصل کنید که مکان و رمز عبور این دستگاه‌ها به صورت امن و در وصیت‌نامه ذکر شده است. ارسال ایمیل‌های رمزگذاری‌شده به افراد معتمد یا استفاده از سایت‌های میزبان نیز راهکاری دیگر برای حفظ امنیت اطلاعات است.
- استفاده از کیف پول چند امضایی: کیف پول‌های چند امضایی، به شما اجازه می‌دهند که مالکیت کیف پول را با افراد دیگر به اشتراک بگذارید. در این روش، برای هر تراکنش حداقل باید دو امضا تایید شود، که امنیت بالایی به تراکنش‌ها می‌بخشد. پس از فوت یکی از مالکان، وراث یا مجری وصیت‌نامه با همکاری دیگر افراد قادر خواهند بود دارایی‌ها را به حساب‌های دیگر منتقل کنند. باز کردن یک کیف پول چند امضایی با نیاز به تایید فقط یک فرد قابل اعتماد می‌تواند راهکار مناسبی برای مدیریت ارزهای دیجیتال پس از مرگ باشد.
- استفاده از دکمه مرد مرده (Dead Man’s Switch): دکمه مرد مرده یک راهکار خودکار و هوشمند است که در صورت عدم فعالیت شما برای مدت زمان مشخص، اقدام به ارسال اطلاعات به وراث می‌کند. این ابزار به شما کمک می‌کند در صورتی که به کیف پول خود دسترسی نداشته باشید، دارایی‌ها به طور خودکار به ورثه یا افراد معرفی‌شده منتقل شود. این سیستم را می‌توان با استفاده از نرم‌افزارهای مانند Google’s Inactive Account Manager یا حتی اپلیکیشن‌های تخصصی مانند Deadmansswitch و Sarcophagus فعال کرد.
با تنظیم این برنامه‌ها، در صورت عدم فعالیت شما برای مدتی، ایمیل‌های رمزگذاری‌شده‌ای حاوی اطلاعات دسترسی به ارزهای دیجیتال برای افراد مشخص ارسال می‌شود. همچنین می‌توانید دارایی‌ها را به طور خودکار به کیف پول وراث انتقال دهید.
سخن پایانی
مدیریت و نگهداری امن ارزهای دیجیتال پس از مرگ یک چالش مهم برای دارندگان این دارایی‌ها به شمار می‌رود. با استفاده از روش‌های مختلف مانند ذخیره کاغذی، دیجیتال، کیف پول‌های چند امضایی و دکمه مرد مرده، می‌توان از امنیت و دسترسی مناسب وراث به دارایی‌های رمزنگاری‌شده اطمینان حاصل کرد. نکته کلیدی در این مسیر، برنامه‌ریزی دقیق و آگاهانه برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی در انتقال و مدیریت ارزهای دیجیتال است. با رعایت این توصیه‌ها، می‌توانید با آرامش خاطر، از حفظ و انتقال صحیح دارایی‌های خود پس از مرگ اطمینان حاصل کنید.
