وقتی صحبت از افزایش سرمایه می‌شود، سرمایه‌گذاران امروزی گزینه‌ها و آیتم‌های بیشتری در اختیار دارند؛ می‌توانند سهام شرکت‌ها را به صورت انفرادی خریداری کرده یا برای کسب درآمد پایدار و قابل پیش‌بینی در اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنند. صندوق‌ها نیز گزینه دیگری هستند و در سال‌های اخیر، این ابزارهای سرمایه‌گذاری که در اشکال و انواع مختلفی نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) و صندوق‌های پوشش ریسک وجود دارند، توجهات زیادی را به سمت خود جلب کرده‌اند.
برای آن دسته از سرمایه‌گذارانی که به دنبال تنوع‌بخشی بیشتری به سبد سرمایه‌گذاری خود هستند، ابزار دیگری به نام صندوق در صندوق (FoF) وجود دارد. البته این تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری صرفاً به نوک کوه یخ می‌ماند و صندوق در صندوق دارای مزایای بیشتری است. با ما در این مقاله از بلاگ کیف پول منهمراه باشید تا شما را با نحوه کار صندوق در صندوق بیشتر آشنا کنیم.
صندوق در صندوق چیست؟
صندوق در صندوق (Fund of Funds)، که گاهی از آن به عنوان صندوق چند مدیریتی (Multi Manager Funds) یاد می‌شود، یک ابزار سرمایه‌گذاری بوده که سرمایه افراد مختلف را جمع‌آوری و این سرمایه جمع‌آوری شده را به جای سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام، اوراق قرضه یا سایر اوراق بهادار، در مجموعه‌ای از صندوق‌های سرمایه‌گذاری دیگر سرمایه‌گذاری می‌کند.
صندوق در صندوق، در ابتدای کار خود عمدتاً در صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Funds) و صندوق‌های مشترک (Mutual Funds) سرمایه‌گذاری می‌کردند؛ اما به مرور زمان دامنه فعالیتی خود را توسعه داده و سرمایه‌گذاری آن حالا شامل املاک و مستغلات، سرمایه‌گذاری‌های خصوصی (Private equity)، کالاها و سایر انواع سرمایه‌گذاری‌های جایگزین نیز می‌شود
ارزش بازار جهانی صندوق در صندوق تا سال 2023 حدود 6.8 میلیارد دلار آمریکا برآورد شده و پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا سال 2031 به 11.6 میلیارد دلار افزایش یابد. ناگفته نماند که شیوه سرمایه‌گذاری صندوق در صندوق (FoF) هم برای سرمایه‌گذاران حقیقی و هم برای سرمایه‌گذاران حقوقی در دسترس است. شیوه صندوق در صندوق، تنوع بیشتری را برای سرمایه‌گذاران فراهم کرده و بستری مساعد را برای استفاده از تخصص مدیران سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند.
نحوه کار صندوق در صندوق (FoF)
ایده اصلی موجود در پشتوانه استراتژی صندوق در صندوق (FoF) این است که با ترکیب استراتژی‌های مختلف صندوق‌های پوشش ریسک در یک سبد، می‌توان با ریسک کمتر به بازدهی بیشتری در مقایسه با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های منفرد دست پیدا کرد. این سطح از تنوع قادر است نوسان‌های معمول را کاهش داده و مسیر پایدارتری برای رشد فراهم کند.
به یاد داشته باشید که صندوق در صندوق (FoF) در کلیه انواع صندوق‌ها قابل استفاده هستند و با جمع‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران و اختصاص آن به صندوق‌های زیرمجموعه، به فعالیت خود ادامه می‌دهند. عموماً انتخاب این صندوق‌ها متناسب با عملکرد سابق، استراتژی سرمایه‌گذاری و کیفیت مدیریت آن‌ها صورت می‌پذیرد. ساختار هزینه‌ای صندوق در صندوق (FoF) معمولاً به شکل 2 لایه است:
- هزینههایی که توسط خود صندوق در صندوق (FoF) اعمال می‌شود.
- هزینههایی که توسط صندوق‌های زیرمجموعه دریافت می‌شود.
به عنوان مثال، اگر سرمایه‌گذاری 10 هزار دلاری در یک FoF با هزینه مدیریت 1 درصد صورت پذیرد و صندوق‌های زیرمجموعه به طور جمعی 2 درصد دریافت کنند، مجموع هزینه سالانه می‌تواند رقمی در حدود 298 دلار باشد (100 دلار برای صندوق در صندوق و 198 دلار برای صندوق‌های زیرمجموعه پس از پرداخت هزینه اول). البته این فقط یک مثال ساده بود و باید به آن هزینه‌های دیگری همچون نرخ مانع (Hurdle rate)، هزینه عملکرد و سایر هزینه‌ها را نیز اضافه کرد!
به بیان خلاصه، صندوق در صندوق این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهد تا از طریق انجام یک سرمایه‌گذاری، به مجموعه متنوعی از صندوق‌ها دسترسی داشته باشند.
بازیگران اصلی در شیوه سرمایه‌گذاری FoF
صندوق در صندوق براساس مدل مشارکت محدود (Limited Partnership) عمل می‌کند و دارای 2 بازیگر اصلی است:
- مدیر صندوق (شریک عمومی یا General Partner): یک مدیر سرمایه‌گذاری یا شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری است که صندوق را اداره می‌کند و مسئولیت انتخاب صندوق‌های زیرمجموعه، مدیریت کل پرتفوی و پایبندی به استراتژی و اهداف سرمایه‌گذاری را برعهده دارد.
- سرمایه‌گذاران (شریک محدود یا Limited Partner): اشخاص و نهادهایی هستند که سرمایه مورد نیاز صندوق را تأمین می‌کنند.
انواع صندوق در صندوق (Fund of Funds)
صندوق در صندوق (FoF) دارای انواع مختلفی است که متناسب با نیازها، ترجیحات ریسکی و اهداف خاص سرمایه‌گذاری مورد طراحی قرار گرفته‌اند. انواع صندوق در صندوق معمولاً براساس دارایی‌هایی (نظیر املاک و مستغلات، صندوق‌های پوشش ریسک، کالاها، سرمایه‌گذاری خصوصی و صندوق‌های مشترک) که در آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌شوند، مورد دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
در جدول زیر می‌توانید اطلاعات جامعی درباره انواع صندوق در صندوق (FoF) به دست آورید:
نوع صندوق FOF | شرح |
FoFهای صندوق مشترک (Mutual Fund FoF) | این نوع خاص از FoFها بر روی سرمایه‌گذاری در چندین صندوق مشترک متمرکز شده‌اند. این نوع خاص از انواع صندوق در صندوق که به راحتی در دسترس سرمایه‌گذاران فردی قرار گرفته، تنوع خوبی را فراهم می‌کند. FoFهای صندوق مشترک معمولاً دارای ریسک متوسط و قدرت نقدشوندگی بالایی هستند. |
FoFهای ETF (ETF FoF) | این نوع از صندوق در صندوق بر سرمایه‌گذاری در صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) تمرکز کرده‌اند. معمولاً این صندوق‌ها هزینه کمتری دارند، معاملات آن‌ها سریع‌تر انجام می‌شود و تنوع گسترده‌ای را با کارایی بیشتر فراهم می‌نمایند. |
FoFهای منطقه‌ای یا موضوع‌محور (Thematic/Geographic FoF) | تمرکز این نوع از صندوق‌های FoF بر مناطق جغرافیایی خاص نظیر اروپا، آسیا و غیره یا موضوعاتی مثل انرژی تجدیدپذیر، فناوری و غیره است. این نوع از صندوق در صندوق، بستری را برای قرار گرفتن در معرض حوزه‌های خاص را فراهم می‌کنند؛ اما تنوع آن‌ها محدودتر است. |
FoFهای سرمایه‌گذاری خصوصی (Private Equity FoF) | این صندوق‌های FoF در چندین صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز (Venture capital) سرمایه‌گذاری می‌کنند. آن‌ها دسترسی به شرکت‌های خصوصی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورند؛ اما در اغلب مواقع به تعهد بلندمدت و سرمایه اولیه قابل توجه نیاز دارند. |
FoFهای صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund FoF) | درمجموعه‌ای از صندوق‌های پوشش ریسک سرمایه‌گذاری می‌کنند. این نوع از FoFها هرچند تنوع و استراتژی‌های پیشرفته‌ای دارند؛ اما معمولاً دارای قدرت نقدشوندگی کمتری هستند و ساختار هزینه‌ای پیچیده‌تری دارند. |
FoFهای ترکیبی (Multi-Asset or Hybrid FOF) | این نوع از صندوق در صندوق، در ترکیبی از صندوق‌های مختلف نظیر املاک، کالاها، سهام، اوراق قرضه و غیره سرمایه‌گذاری می‌کنند. این نوع خاص از FOFها گزینه بسیار خوبی برای افرادی هستند که به دنبال تجربه تنوع بسیار بالا و مدیریت فعال می‌باشند. |
نکته: پیش از انتخاب نوع صندوق در صندوق، باید اهداف سرمایه‌گذاری و میزان تحمل ریسک خود را مشخص کنید؛ به دنبال رشد سرمایه، کسب درآمد ثابت، ثبات کلی یا چه چیزی هستید؟ بررسی سوابق عملکرد مدیران و شفافیت صندوق نیز از موارد بسیار مهم است.
مقایسه صندوق در صندوق با سرمایه‌گذاری مستقیم
سرمایه‌گذاری مستقیم، کنترل بیشتری بر انتخاب دارایی‌ها و ترکیب پرتفوی در اختیار شما قرار می‌دهد و کارمزدهای دو لایه‌ای FoFها را حذف می‌کند. از طرفی برخی از دارایی‌ها نظیر سهام شرکت‌های بورسی دارای قدرت نقدشوندگی بالایی هستند؛ اما این روش نیز چالش‌های خاص خود را دارد. برای موفقیت در سرمایه‌گذاری مستقیم به دانش فنی و انجام تحقیقات گسترده درباره انواع دارایی نیاز داریم و شخص باید خریدهای زیادی انجام دهد تا به تنوع کافی در سبدسرمایه‌گذاری خود دست پیدا کند.
این درحالیست که این مراحل در داخل صندوق در صندوق حل شده‌اند و به هنگام سرمایه‌گذاری در آن‌ها با مراحل چندان پیچیده‌ای مواجه نخواهید شد. به طور کلی، انتخاب بین FoF و سرمایه‌گذاری مستقیم به اهداف سرمایه‌گذاری و شرایط فردی سرمایه‌گذار بستگی دارد. عواملی که در این انتخاب باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:
- اهداف سرمایه‌گذاری: آن دسته از افرادی که هدف خاصی را در ذهن می‌پرورانند و به دنبال سرمایه‌گذاری در بخش معینی هستند، ممکن است با سرمایه‌گذاری مستقیم بهتر به اهداف خود دست پیدا کنند.
- تحمل ریسک: سرمایه‌گذاران محتاط ممکن است به دنبال تنوعی باشند که صندوق در صندوق برای آن‌ها فراهم می‌کند؛ اما سرمایه‌گذاران با ریسک‌پذیری بالاتر ممکن است سرمایه‌گذاری مستقیم را ترجیح دهند.
- دانش و تجربه سرمایه‌گذاری: آن دسته از افرادی که دانش بالایی در حوزه انجام معاملات ندارند یا دارای زمان محدودی هستند ممکن است به سراغ استفاده از مزایای صندوق در صندوق (FoF) بروند.
مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در FOFها
برای اتخاذ تصمیم درست و منطقی لازم است که اطلاعات جامع و کاملی درباره مزایا و معایب استفاده از شیوه صندوق در صندوق داشته باشیم. این مزایا و معایب به شرح زیر هستند:
مزایای سرمایه‌گذاری در FoFها
- پتانسیل بازدهی بالاتر: برخی از FoFها که در دارایی‌های جایگزین سرمایه‌گذاری می‌کنند، قادرند بازدهی بهتری نسبت به سرمایه‌گذاری‌های سنتی نظیر سهام و اوراق قرضه ارائه دهند.
- مدیریت حرفه‌ای: صندوق در صندوق توسط مدیران متخصصی اداره می‌شود که با انجام تحقیقات جامع، بهترین صندوق‌ها را انتخاب می‌کنند و عملکرد صندوق را به شکل مستمر و مداوم مورد پایش و تنظیم قرار می‌دهند.
- تنوع گسترده: با سرمایه‌گذاری در یک FoF، به طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها، استراتژی‌های مختلف و مدیران صندوق دسترسی پیدا می‌کنید و نتیجتاً ریسک سرمایه‌گذاری شما کاهش پیدا می‌کند.
- راحتی و سادگی: صندوق در صندوق، فرآیند سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران ساده می‌کند؛ چراکه نیازی به تحقیق و انتخاب مستقل صندوق‌ها ندارد.
- دسترسی به سرمایه‌گذاری‌های خاص: صندوق در صندوق بستری را برای دسترسی به صندوق‌هایی نظیر صندوق‌های پوشش ریسک و سرمایه‌گذاری خصوصی که به حداقل سرمایه زیادی نیاز دارند، فراهم می‌کند.
معایب سرمایه‌گذاری در FoFها
- پیچیدگی: ساختار پیچیده صندوق در صندوق موجب می‌شود تا سرمایه‌گذاران به سختی بتوانند ترکیب دقیق دارایی‌ها یا میزان ریسک را تشخیص دهند.
- کارمزدهای بالا: صندوق در صندوق (FOF) معمولاً دارای لایه‌های مختلف کارمزدی نظیر کارمزد مدیریت FoF و کارمزد صندوق‌های زیرمجموعه است. به هنگام انتخاب صندوق FoF باید نسبت کل هزینه (TER) را برای درک میزان هزینه واقعی مورد بررسی قرار دهید.
- قدرت نقدشوندگی محدود: برخی از FoFها (بویژه آن دسته از FoFهایی که در صندوق پوشش ریسک و صندوق‌های خصوصی سرمایه‌گذاری می‌کنند) دارای دوره‌های بازخرید محدود یا دوره‌های قفل سرمایه هستند. در نتیجه باید شرایط نقدشوندگی را به دقت بررسی کنید.
- بازدهی کمتر از حد انتظار: تنوع زیاد می‌تواند بر عملکرد کلی سرمایه‌گذاری تأثیر منفی برجای بگذارد؛ چراکه ممکن است سوددهی بالای یک صندوق با عملکرد ضعیف صندوق دیگر خنثی شود.
صندوق در صندوق؛ گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران!
صندوق در صندوق یک ابزار منحصربه‌فرد بوده که سرمایه نهادها و افراد را جمع‌آوری کرده و در سبدی از صندوق‌های دیگر نظیر Mutual Funds، Hedge Fund و Private equity سرمایه‌گذاری می‌کند و تنوع بالا، مدیریت حرفه‌ای و دسترسی به فرصت‌های خاص از مزایای کلیدی شیوه سرمایه‌گذاری صندوق در صندوق است.
بهتر است قبل از سرمایه‌گذاری در FoFها، اهداف، سطح ریسک‌پذیری خود و ویژگی‌های خاص هر صندوق در صندوق را در نظر بگیرید. دریافت مشاوره از یک متخصص مالی نیز می‌تواند تصمیم‌گیری بهتری برای شما به همراه داشته باشد. حال به نظر شما کدام نوع از انواع صندوق در صندوق گزینه مناسب‌تری برای سرمایه‌گذاری است؟ نظرات خود را برای ما بنویسید.
