پای نتورک (Pi Network) چیست؟

پای نتورک (Pi Network) از زمان معرفی به یکی از پرحاشیه‌ترین پروژه‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. این پروژه که در سال ۲۰۱۹ راه‌اندازی شد، ترکیبی از نوعی توکن رمزنگاری‌شده، یک اپلیکیشن موبایل و یک مدل بازاریابی چندسطحی (MLM) است.
این پروژه توسط گروهی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه استنفورد ایجاد شد که هدفشان فراهم کردن دسترسی آسان‌تر به ارزهای دیجیتال برای عموم مردم بود. آن‌ها قصد دارند شبکه‌ای جامع و همگانی ایجاد کنند که به پرکاربردترین اکوسیستم همتابه‌همتای (P2P) جهان تبدیل شود. این پروژه تاکنون میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان جذب کرده است. بااین‌حال، در حالی که برخی آن را یک نوآوری امیدوارکننده می‌دانند، برخی دیگر نسبت به اعتبار آن تردید دارند و معتقدند که پای نتورک ممکن است یک کلاهبرداری باشد. با ما در این مقاله از بلاگ کیف پول من همراه باشید تا به بررسی دقیق ایردراپ Pi Network بپردازیم.

پای نتورک چیست؟

پای نتورک در اصل یک پروژه بلاک چینی است که به‌طور مستقیم از طریق گوشی‌های هوشمند راه‌اندازی می‌شود. برخلاف ارزهای دیجیتال سنتی مانند بیت‌کوین که برای استخراج (ماینینگ) نیاز به کامپیوترهای قدرتمند و مصرف بالای انرژی دارند، پای را می‌توان تنها با یک کلیک استخراج کرد. کاربران این شبکه می‌توانند با لمس دکمه‌ای به نام «Lightning» در اپلیکیشن Pi Network، هر ۲۴ ساعت یک‌بار بدون نیاز به باز نگه داشتن برنامه، توکن پای دریافت کنند. ارز دیجیتال بومی این شبکه پای کوین (Pi Coin) نام دارد که تاکنون توسط میلیون‌ها کاربر استخراج شده است. اما ارزش واقعی این ارز هنوز مشخص نیست، چرا که هنوز به‌طور رسمی در هیچ صرافی ارز دیجیتال فهرست نشده و قابل خریدوفروش نیست.

در حالی که برخی کاربران به آینده پای امیدوارند، برخی دیگر آن را یک طرح بازاریابی نامشخص می‌دانند. اینکه این پروژه یک تحول واقعی در دنیای ارزهای دیجیتال خواهد بود یا صرفاً یک کلاهبرداری، همچنان محل بحث و بررسی است. این پروژه همچنان در مرحله آزمایشی قرار دارد و با اینکه بنیان‌گذاران آن برنامه‌های بزرگی برای این ارز دارند، تردیدهایی وجود دارد که آیا این ارز واقعاً دارای ارزش و کارکردی خواهد شد یا خیر. پای نتورک (Pi Network) به‌طور رسمی در تاریخ ۱۴ مارس راه‌اندازی شد که در تقویم به‌عنوان روز عدد پی (π) شناخته می‌شود و به افتخار این ثابت ریاضی نام‌گذاری شده است.

سازوکار عملکرد پای نتورک

استخراج (ماینینگ) ارز پای شاید آسان به نظر برسد، اما دسترسی به این اپلیکیشن چالش‌هایی دارد. برای شروع استخراج، باید یک کد دعوت از یکی از اعضای فعلی پای نتورک داشته باشید. این سیستم ارجاع به کاربران امکان می‌دهد که بر اساس تعداد افرادی که با کد دعوتشان ثبت‌نام می‌کنند، سکه‌های بیشتری به دست آورند. قانون پای نتورک ساده است؛ هرچه تعداد کاربران دعوت‌شده بیشتر باشد، پاداش استخراج شما هم بیشتر خواهد بود.

نقش‌ کاربران در پای نتورک

هنگامی که به پای نتورک می‌پیوندید، می‌توانید یکی از چهار نقش زیر را داشته باشید:

1. پیشگام (Pioneer): این نقش اولیه است که کاربران در آن با زدن دکمه Lightning به‌صورت روزانه، پای استخراج می‌کنند.
2. مشارکت‌کننده (Contributor): این نقش به کاربران امکان می‌دهد با انجام سه تا پنج جلسه ماینینگ (ورود روزانه) و ارائه فهرستی از کاربران مورد اعتماد در بخش حلقه امنیتی (Security Circle)، نرخ استخراج خود را افزایش دهند.
3. سفیر (Ambassador): دعوت از کاربران جدید با کد شخصی، باعث دریافت ۲۵ درصد پاداش استخراج اضافی برای هر فردی که ثبت‌نام کند، خواهد شد.
4. نود (Node): این نقش نیاز به اجرای نرم‌افزار «نود پای» روی کامپیوتر دارد و درحال‌حاضر در مرحله آزمایشی است. این نودها در آینده به‌عنوان اعتبارسنج‌های متن‌باز شبکه فعالیت خواهند کرد.

کاربران می‌توانند هم‌زمان چندین نقش داشته باشند تا بیشترین میزان پای را استخراج کنند. نرخ استخراج ارز پای بسته به زمان عضویت کاربر در شبکه متفاوت است و افرادی که زودتر به این پروژه پیوسته‌اند، نسبت به کاربران جدیدتر پاداش بیشتری دریافت می‌کنند.

الگوریتم اجماع در پای نتورک

پای نتورک از الگوریتم اجماعی بر پایه پروتکل اجماع استلار (Stellar Consensus Protocol یا SCP) استفاده می‌کند. این فناوری به کاربران اجازه می‌دهد با استفاده از گوشی‌های هوشمند خود در شبکه شرکت کنند و فرایند استخراج را ساده‌تر و در دسترس‌تر می‌سازد. این الگوریتم مصرف انرژی بسیار کمی دارد و نودها (گره‌ها) برای تأیید تراکنش‌ها، به‌جای محاسبات سنگین، از پیام‌های شبکه‌ای استفاده می‌کنند. در پای نتورک، اصطلاح استخراج (Mining) به معنای دریافت ارز جدید در ازای مشارکت کاربر است، نه مانند روش اثبات کار (PoW) که در بیت‌کوین استفاده می‌شود.
در واقع، از نظر فنی، این فرآیند استخراج محسوب نمی‌شود، زیرا تا سپتامبر ۲۰۲۴ هنوز فرآیند ماینینگ واقعی در پای نتورک انجام نشده است. کاربران در ازای ورود روزانه و اثبات اینکه ربات نیستند، کوپن‌های ارز پای (Pi Coin) دریافت می‌کنند. هدف اصلی این سیستم، ایجاد حلقه‌های امنیتی (Security Circles) است که در آینده، هنگام راه‌اندازی شبکه اصلی باز (Open Mainnet)، برای تأیید تراکنش‌ها و تأمین امنیت شبکه استفاده خواهد شد.

ذخیره‌سازی و انتقال ارز پای

ارزهای استخراج‌شده در داخل اپلیکیشن پای ذخیره می‌شوند. تا سپتامبر ۲۰۲۴، کاربران پای نتورک نمی‌توانستند ارزهای خود را انتقال دهند، بفروشند یا با ارزهای دیجیتال دیگر مبادله کنند. بااین‌حال، طبق نقشه راه (Roadmap) این پروژه، قابلیت انتقال و معامله ارز پای در فاز سوم و هم‌زمان با راه‌اندازی شبکه اصلی باز ارائه خواهد شد، اما هنوز تاریخ دقیقی برای این مرحله مشخص نشده است. برخلاف استخراج سنتی ارزهای دیجیتال، فرآیند استخراج در پای نتورک مستلزم مصرف انرژی گزاف باتری نیست و یکی از دوستدارترین روش‌های استخراج از نظر زیست‌محیطی محسوب می‌شود.

توکنومیکس (Tokenomics) یا ساختار توزیع توکن ارز پای

رمزارز پای کوین (Pi Coin) توکن بومی پای نتورک (Pi Network) است. کاربران این شبکه از طریق فرایند ماینینگ (استخراج) پای کوین به دست می‌آورند. دارندگان این ارز دیجیتال می‌توانند از آن برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها و انجام معاملات در اپلیکیشن‌ها و بازارهای ساخته‌شده در اکوسیستم پای استفاده کنند. سیستم عرضه پای کوین کاملاً وابسته به فعالیت‌های کاربران در شبکه است و صرفاً به‌عنوان پاداش میان کاربران توزیع می‌شود.
برخلاف بسیاری از ارزهای دیجیتال، پای نتورک دارای سقف عرضه (Total Supply) مشخصی نیست. همچنین، هیچ پیش‌استخراج رسمی (Pre-mine) در این شبکه انجام نشده است، اما کاربرانی که در برنامه آزمایشی ماینینگ (Beta Mining Program) شرکت کرده بودند، می‌توانند توکن‌های خود را به شبکه اصلی (Mainnet) منتقل کنند.

هر کاربر با ثبت‌نام در پای نتورک(یعنی یک حساب کاربری پای ایجاد کند)، مقدار مشخصی پای کوین اختصاص داده‌شده دریافت می‌کند. این مقدار از پیش تعیین‌شده در طول زمان استخراج می‌شود، یعنی کاربر فقط قادر خواهد بود که تعداد مشخصی توکن را در طول فعالیت خود در شبکه ماین کند. این سهمیه استخراج فقط برای اولین ۱۰۰ میلیون کاربر پای نتورک در نظر گرفته شده است. علاوه بر این، سیستم پاداشی برای کاربرانی که اعضای جدیدی را به پروژه معرفی می‌کنند، وجود دارد. پروتکل استخراج پای کوین، به ازای هر کوینی که برای کاربران (یا از طریق پاداش دعوت) ماین می‌شود، یک کوین اضافی نیز استخراج می‌کند. این کوین‌های اضافی برای پرداخت به توسعه‌دهندگان شبکه رزرو می‌شوند. مجموع عرضه پای کوین، برابر با مجموع پاداش کاربران، پاداش معرفی و سهم توسعه‌دهندگان است. طبق وایت‌ پیپر پای نتورک، مدل عرضه شبکه اصلی (Mainnet Supply Model) سقف عرضه ۱۰۰ میلیارد پای کوین را در نظر گرفته است.

مدل حکمرانی پای نتورک

پای نتورک (Pi Network) از یک مدل حکمرانی نیمه‌متمرکز یا «شبه‌دائو» (Semi-DAO) استفاده می‌کند. برخلاف مدل‌های حکمرانی کاملاً غیرمتمرکز که در بسیاری از پروژه‌های بلاک چینی دیده می‌شود، پای نتورک سیستمی را به کار گرفته که در آن یک تیم مرکزی مدیریت پروژه را بر عهده دارد، اما جامعه کاربران نیز نقش مؤثری در تصمیم‌گیری‌های پروژه ایفا می‌کند. این مدل حکمرانی دو مرحله‌ای است و بسته به تعداد کاربران فعال شبکه تغییر می‌کند.

مرحله اول: کمتر از ۵ میلیون کاربر فعال

اگر تعداد کاربران فعال پای نتورک کمتر از ۵ میلیون نفر باشد، تیم توسعه‌دهنده به‌طور مستقیم از جامعه کاربران نظرسنجی کرده و پیشنهادها را دریافت می‌کند. تیم پروژه از طریق انجمن (Forum) تعبیه‌شده در اپلیکیشن ماینینگ و سایر رسانه‌های ارتباطی، گفتگوهایی را با جامعه کاربران باز می‌کند. ورودی‌ها و نظرات کاربران بررسی شده و قبل از اتخاذ تصمیم نهایی، مورد توجه قرار می‌گیرند. در نهایت، تیم پروژه تصمیم نهایی را اتخاذ می‌کند.

مرحله دوم: بیش از ۵ میلیون کاربر فعال

زمانی که جامعه به بیش از ۵ میلیون کاربر فعال برسد، فاز دوم مدل حکمرانی اجرا می‌شود. در این مرحله، تیم پروژه یک کمیته از مشارکت‌کنندگان فعال و شناخته‌شده جامعه تشکیل می‌دهد.

این کمیته وظایف زیر را بر عهده دارد:

• تهیه و تدوین پیشنهادها
• مدیریت مشارکت کاربران در تصمیم‌گیری‌ها

انجمن پای نتورک همچنان برای دریافت نظرات کاربران باز خواهد ماند. کمیته با در نظر گرفتن پیشنهادها و مشارکت‌های اعضای جامعه، تصمیم نهایی را اتخاذ می‌کند.

سیستم تست‌نت و مین‌نت در پای نتورک

پای نتورک (Pi Network) در ابتدا به‌عنوان یک پروژه تحقیقاتی راه‌اندازی شد و نسخه بتای آن از سال ۲۰۱۸ فعال بود. تقریباً دو سال بعد، تست‌نت (Testnet) این شبکه راه‌اندازی شد که به توسعه‌دهندگان امکان آزمایش ویژگی‌های مختلف قبل از استقرار نهایی در مین‌نت (Mainnet) را می‌داد. پس از مدت‌ها انتظار، پای نتورک اعلام کرده که مین‌نت خود را در تاریخ ۲۰ فوریه ۲۰۲۵ راه‌اندازی خواهد کرد.

ویژگی‌های مین‌نت

• فراهم کردن بستری برای ساخت کیف پول رسمی
• امکان انتقال ارز پای استخراج‌شده به کیف پول کاربران
• قابلیت انجام تراکنش‌های همتابه‌همتا (P2P)

مراحل مهاجرت به مین‌نت

• برای انتقال دارایی‌ها به مین‌نت، کاربران باید احراز هویت (KYC) انجام دهند.
• کاربران باید چک‌لیست مهاجرت به مین‌نت را تکمیل کنند.
• اگر کاربران فرآیند KYC و چک‌لیست مین‌نت را تا تاریخ ۲۸ فوریه ۲۰۲۵ تکمیل نکنند، دارایی‌های آن‌ها به مین‌نت منتقل نخواهد شد و در محاسبه نرخ استخراج پایه سیستم لحاظ نخواهد شد.

این بدان معناست که ارزهای پای این افراد، در همان سال برای استخراج مجدد توسط کاربران احراز هویت‌شده دیگر اختصاص داده خواهد شد.
الزامی بودن فرآیند KYC همچنان یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در مورد پای نتورک است. برخی از منتقدان، این فرآیند را نشانه‌ای از متمرکز بودن کامل پروژه می‌دانند و معتقدند که برخلاف وعده‌های اولیه، این شبکه به‌صورت غیرمتمرکز عمل نمی‌کند. تیم پروژه تأکید کرده که احراز هویت و مهاجرت به مین‌نت ارتباطی با راه‌اندازی «شبکه باز پای» (Pi Open Network) ندارد.

آیا پای نتورک (Pi Network) یک پروژه قانونی است یا یک کلاهبرداری؟

از زمان راه‌اندازی پای نتورک، بسیاری از افراد در مورد مشروعیت این پروژه تردید داشته‌اند. در ادامه، به برخی از نگرانی‌های اصلی پیرامون این پروژه اشاره می‌کنیم:

عدم شفافیت

بسیاری از افراد نبود یک وایت‌پیپر جامع یا اسناد فنی دقیق را به‌عنوان یک نقطه ضعف بزرگ در نظر می‌گیرند. بدون این اطلاعات، درک نحوه عملکرد شبکه، نحوه توزیع ارزها و استفاده از آن‌ها دشوار است.

شباهت به طرح‌های هرمی

یکی از مهم‌ترین انتقادات به پای نتورک این است که شبیه به یک طرح هرمی عمل می‌کند. این شبکه از کاربران می‌خواهد دیگران را دعوت کنند و در ازای دعوت اعضای جدید، پاداش دریافت می‌کنند. بسیاری از کارشناسان معتقدند چنین ساختاری می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

عدم لیست شدن در صرافی‌های معتبر

تا سپتامبر ۲۰۲۴، ارز پای در هیچ صرافی معتبر ارز دیجیتال لیست نشده است. بااین‌حال، درحال‌حاضر شماری از صرافی‌های اقدام به لیست‌کردن این رمزارز کرده‌اند.

ابهامات در تأمین مالی پروژه

عدم شفافیت درباره منابع تأمین مالی پای نتورک، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. برخی از افراد گمان می‌کنند که این پروژه ممکن است یک طرح پانزی یا «پامپ و دامپ» باشد. در مقابل، طرفداران پروژه پای معتقدند که این شبکه دارای یک مدل نوآورانه برای استخراج ارز دیجیتال است. آن‌ها می‌گویند جامعه کاربران پای بسیار بزرگ و فعال است. همچنین، توسعه‌دهندگان ادعا می‌کنند که پیشرفت کند پروژه یک استراتژی احتیاطی برای موفقیت بلندمدت است.

آیا پای نتورک (Pi Network) ایمن است؟

درحال‌حاضر، اپلیکیشن پای نتورک به‌طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شود، اما هیچ حسابرسی مستقل یا بررسی امنیتی خارجی برای تأیید این ادعا وجود ندارد. بسیاری از پروژه‌های معتبر بلاک چینی کدهای خود را به‌صورت متن‌باز (Open Source) منتشر می‌کنند تا امنیت آن‌ها توسط کارشناسان مستقل بررسی شود. اما پای نتورک هنوز چنین شفافیتی را ارائه نداده است که باعث ایجاد نگرانی‌هایی در مورد امنیت واقعی این اپلیکیشن می‌شود. درحال‌حاضر، هیچ حسابرسی امنیتی از سوی شرکت‌های مستقل روی پای نتورک انجام نشده است. بدون این بررسی‌ها، نمی‌توان با اطمینان گفت که اپلیکیشن از نظر امنیتی کاملاً بی‌خطر است.
یکی از نقاط قوت پای نتورک این است که برای ثبت‌نام، اطلاعات هویتی حساس مانند کارت شناسایی یا پاسپورت درخواست نمی‌کند. کاربران فقط با ایمیل یا حساب کاربری فیسبوک می‌توانند به این شبکه بپیوندند. بااین‌حال، همیشه باید مراقب میزان اطلاعات شخصی که در هر اپلیکیشنی به اشتراک می‌گذارید باشید.

آیا باید به پای نتورک اعتماد کرد؟

پای نتورک تاکنون میلیون‌ها کاربر جذب کرده است. توسعه‌دهندگان در حال کار روی احراز هویت KYC و توسعه اپلیکیشن‌ها هستند. اما بااین‌حال، هنوز مین‌نت (شبکه اصلی) به‌طور کامل راه‌اندازی نشده، کاربردهای عملی مشخصی برای این ارز دیجیتال تعریف نشده و ارزش آینده این رمزارز همچنان نامشخص است.

کلام آخر

درحال‌حاضر، پای نتورک به‌عنوان یک پروژه کلاهبرداری شناخته نشده است، اما آینده آن همچنان نامعلوم است. زمانی که مین‌نت راه‌اندازی نشود و ارز پای در صرافی‌های معتبر معامله نشود، نمی‌توان با اطمینان گفت که این پروژه موفق خواهد بود. در نهایت، تا زمانی که پای نتورک به‌صورت رسمی در صرافی‌های معتبر لیست نشده و شفافیت بیشتری در مورد عملکرد آن ارائه نشود، بسیاری از افراد همچنان در مورد قانونی بودن آن تردید دارند.