ایا شبکه BTC با شبکه لایتنینگ بیت کوین یکی است؟

بیت‌کوین، به‌عنوان اولین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال جهان، از زمان معرفی خود در سال 2009 تحول عظیمی در نظام مالی و اقتصادی جهانی ایجاد کرده است. با گسترش استفاده از این ارز دیجیتال و ورود تعداد بیشتری از کاربران به شبکه، مشکلاتی مانند کندی تراکنش‌ها، افزایش کارمزدها و محدودیت در مقیاس‌پذیری، به چالش‌های اصلی شبکه بیت‌کوین تبدیل شده‌اند. این مسائل باعث شد تا متخصصان بلاکچین به دنبال راه‌حل‌هایی برای بهبود عملکرد بیت‌کوین باشند. یکی از این راه‌حل‌ها، شبکه لایتنینگ بیت‌کوین است که به‌عنوان یک راهکار لایه دوم برای رفع مشکلات مقیاس‌پذیری ارائه شد. اما سؤال اصلی اینجاست: آیا شبکه لایتنینگ بیت‌کوین همان شبکه اصلی بیت‌کوین (BTC) است؟ در این مقاله از بلاگ کیف پول من با بررسی دقیق عملکرد هر دو شبکه، به تفاوت‌ها، شباهت‌ها و کاربردهای آن‌ها خواهیم پرداخت تا پاسخ این سؤال را به‌طور کامل روشن کنیم.

شبکه بیت‌کوین (BTC) چیست و چگونه کار می‌کند؟

شبکه بیت‌کوین (BTC)، اولین و معروف‌ترین بلاکچین عمومی در جهان است که توسط ساتوشی ناکاموتو در سال 2009 ایجاد شد. این شبکه به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به واسطه‌هایی مانند بانک‌ها، ارزش را به‌صورت دیجیتال انتقال دهند. بیت‌کوین به‌عنوان یک سیستم مالی غیرمتمرکز و مبتنی بر فناوری بلاکچین، انقلابی در دنیای ارزهای دیجیتال و کریپتو ایجاد کرد و راه را برای توسعه سایر ارزهای دیجیتال و پروژه‌های مبتنی بر بلاکچین باز کرد.
شبکه بیت‌کوین بر اساس فناوری بلاکچین کار می‌کند. بلاکچین یک دفتر کل توزیع‌شده است که تمامی تراکنش‌های بیت‌کوین را به‌صورت دائمی ثبت می‌کند. در این دفتر، اطلاعات به‌صورت بلاک‌هایی ذخیره می‌شوند که به‌صورت زنجیره‌ای به یکدیگر متصل هستند. هر بلاک شامل اطلاعات زیر است:

• لیستی از تراکنش‌های انجام‌شده.
• یک شناسه منحصر به فرد (هش بلاک).
• هش بلاک قبلی (برای اتصال به بلاک قبل).

این ساختار باعث می‌شود که بلاکچین بیت‌کوین شفاف، امن و غیرقابل تغییر باشد.

ویژگی‌های کلیدی شبکه بیت‌کوین

1. غیرمتمرکز بودن: شبکه بیت‌کوین کاملاً غیرمتمرکز است، به این معنا که هیچ فرد، سازمان یا دولتی کنترل کامل بر آن ندارد. تمامی گره‌های شبکه در تصمیم‌گیری‌ها و پردازش تراکنش‌ها نقش دارند. این ویژگی باعث می‌شود که بیت‌کوین در برابر سانسور مقاوم باشد و امکان انجام تراکنش‌ها بدون نیاز به واسطه‌هایی مانند بانک فراهم شود. غیرمتمرکز بودن همچنین امنیت شبکه بیت کوین را تقویت کرده و آن را در برابر حملات متمرکز محافظت می‌کند.
2. امنیت بالا: بیت‌کوین به دلیل استفاده از فناوری‌های پیشرفته رمزنگاری و الگوریتم اجماع اثبات کار (Proof of Work) از امنیت بالایی برخوردار است. ماینرها برای تأیید تراکنش‌ها و اضافه کردن بلاک‌ها به بلاکچین، باید مسائل پیچیده ریاضی را حل کنند. این فرآیند، شبکه را در برابر حملات سایبری مقاوم کرده و تغییر داده‌های ثبت‌شده در بلاکچین را تقریباً غیرممکن می‌کند. 
3. شفافیت کامل: یکی دیگر از ویژگی‌های کلیدی بیت‌کوین، شفافیت آن است. تمامی تراکنش‌ها به‌صورت عمومی در دفتر کل بلاکچین ذخیره می‌شوند و هر کسی می‌تواند آن‌ها را مشاهده کند. با این حال، هویت کاربران ناشناس باقی می‌ماند، زیرا تراکنش‌ها تنها با استفاده از آدرس‌های کیف پول ثبت می‌شوند. این شفافیت، اعتماد کاربران را جلب کرده و سوءاستفاده یا تقلب را کاهش می‌دهد.
4. محدودیت عرضه: بیت‌کوین دارای عرضه محدودی است و تنها 21 میلیون واحد از آن وجود خواهد داشت. این محدودیت توسط کد اصلی بیت‌کوین تعیین شده است و تغییرپذیر نیست. عرضه محدود باعث می‌شود بیت‌کوین یک دارایی کمیاب باشد و ارزش آن در طول زمان افزایش یابد. همچنین، هر 4 سال یک بار، رویدادی به نامهاوینگ (Halving)رخ می‌دهد که پاداش استخراج بیت‌کوین را نصف می‌کند، که این خود به کمیابی آن اضافه می‌کند.

چالش‌های شبکه بیت‌کوین

1. مقیاس‌پذیری پایین: شبکه بیت‌کوین به دلیل طراحی اولیه خود، تنها قادر است 7 تراکنش در ثانیه را پردازش کند. این عدد در مقایسه با سیستم‌های مالی سنتی مانند ویزا، که هزاران تراکنش در ثانیه انجام می‌دهند، بسیار پایین است. این محدودیت باعث می‌شود که در زمان‌های شلوغی شبکه، تراکنش‌ها با تأخیر زیادی تأیید شوند و شبکه برای استفاده روزمره ناکارآمد به نظر برسد.
2. هزینه‌های بالای تراکنش‌ها: با افزایش تعداد کاربران و تراکنش‌ها در شبکه بیت‌کوین، هزینه‌های مربوط به کارمزد تراکنش‌ها نیز افزایش می‌یابد. در مواقعی که شبکه بسیار شلوغ است، کاربران باید کارمزد بیشتری پرداخت کنند تا تراکنش‌هایشان سریع‌تر تأیید شود. این هزینه‌های بالا می‌تواند استفاده از بیت‌کوین را برای تراکنش‌های کوچک غیرمنطقی کند.
3. مصرف انرژی بالا: فرآیند ماینینگ بیت‌کوین نیازمند قدرت پردازشی بسیار زیاد و در نتیجه مصرف انرژی بالاست. این مسئله به یکی از نقاط ضعف بیت‌کوین تبدیل شده است و نگرانی‌هایی درباره تأثیرات زیست‌محیطی آن ایجاد کرده است. منتقدان معتقدند که مصرف بالای انرژی ماینرها می‌تواند اثرات منفی طولانی‌مدتی بر محیط زیست داشته باشد.
4. زمان طولانی تأیید تراکنش‌ها: به‌طور متوسط، تأیید هر بلاک در شبکه بیت‌کوین حدود 10 دقیقه طول می‌کشد. اگر شبکه شلوغ باشد، این زمان می‌تواند به چندین ساعت افزایش یابد. این تأخیرها باعث می‌شود که استفاده از بیت‌کوین برای تراکنش‌های فوری و روزمره دشوار باشد.

این ویژگی‌ها و چالش‌ها نشان می‌دهند که در حالی که بیت‌کوین یک نوآوری بزرگ در دنیای ارزهای دیجیتال است، همچنان محدودیت‌هایی دارد که باید با فناوری‌های جدید مانند شبکه لایتنینگ برطرف شوند.

شبکه لایتنینگ بیت‌کوین چیست؟

شبکه لایتنینگ بیت‌کوین (Bitcoin Lightning Network) یک راهکار لایه دوم است که برای حل مشکلات مقیاس‌پذیری و کاهش هزینه‌های شبکه بیت‌کوین طراحی شده است. این شبکه به کاربران اجازه می‌دهد تا تراکنش‌های خود را خارج از بلاکچین اصلی انجام دهند و تنها نتیجه نهایی این تراکنش‌ها روی بلاکچین ثبت شود. لایتنینگ از تکنیک‌هایی مانند کانال‌های پرداخت دوطرفه استفاده می‌کند تا تراکنش‌ها سریع‌تر، ارزان‌تر و کارآمدتر انجام شوند.
شبکه لایتنینگ در سال 2015 معرفی شد و به‌عنوان یک راهکار مقیاس‌پذیری لایه دوم بر روی شبکه بیت‌کوین ساخته شد. این راهکار از تراکنش‌های خارج از زنجیره (Off-Chain Transactions) استفاده می‌کند، به این معنا که تراکنش‌ها به‌جای ثبت فوری در بلاکچین، در کانال‌های پرداخت اختصاصی انجام می‌شوند. این روش نه‌تنها سرعت تراکنش‌ها را بهبود می‌بخشد بلکه بار شبکه اصلی را نیز کاهش می‌دهد.

نحوه عملکرد شبکه لایتنینگ

شبکه لایتنینگ از کانال‌های پرداخت دوطرفه برای انجام تراکنش‌ها استفاده می‌کند. در زیر، فرآیند عملکرد آن به‌طور کامل توضیح داده شده است:

1. باز کردن کانال پرداخت: برای شروع، دو کاربر باید یک کانال پرداخت باز کنند. این فرآیند مستلزم ایجاد یک تراکنش اولیه بر روی بلاکچین بیت‌کوین است که موجودی این کانال را مشخص می‌کند.  
   مثال: آلیس و باب یک کانال باز می‌کنند و هرکدام 0.5 بیت‌کوین در آن قرار می‌دهند.  
   
   
2. انجام تراکنش‌های خارج از زنجیره: پس از باز شدن کانال، دو طرف می‌توانند به تعداد دلخواه تراکنش انجام دهند، بدون اینکه این تراکنش‌ها مستقیماً روی بلاکچین ثبت شوند.  
   مثال: آلیس 0.1 بیت‌کوین به باب می‌فرستد. موجودی کانال اکنون 0.4 بیت‌کوین برای آلیس و 0.6 بیت‌کوین برای باب است.  
   
   
3. بستن کانال پرداخت: زمانی که کانال بسته شود، نتیجه نهایی تراکنش‌ها به بلاکچین بیت‌کوین ارسال می‌شود.  
   در مثال بالا، در نهایت فقط وضعیت نهایی (0.4 بیت‌کوین برای آلیس و 0.6 بیت‌کوین برای باب) در بلاکچین ثبت می‌شود. این روش باعث می‌شود که تراکنش‌های کوچک و متعدد با سرعت بسیار بالا و کارمزد کم انجام شوند.

مزایای شبکه لایتنینگ

شبکه لایتنینگ مزایای بسیاری دارد که آن را به یک راهکار مناسب برای پرداخت‌های خرد و تراکنش‌های سریع تبدیل کرده است:

1. سرعت بالا: در شبکه لایتنینگ، تراکنش‌ها تقریباً به‌صورت فوری انجام می‌شوند، زیرا نیازی به انتظار برای تأیید بلاک‌ها در بلاکچین نیست. این ویژگی آن را برای پرداخت‌های روزمره بسیار مناسب می‌کند.
   
   
2. کارمزد پایین: به دلیل انجام تراکنش‌ها خارج از زنجیره، هزینه‌های مربوط به ماینینگ و کارمزدهای سنگین شبکه بیت‌کوین حذف می‌شوند. این امر به کاربران امکان می‌دهد حتی برای پرداخت‌های بسیار کوچک (مثلاً چند سنت) از بیت‌کوین استفاده کنند.
   
   
3. پشتیبانی از پرداخت‌های خرد (Microtransactions): یکی از مزایای بزرگ شبکه لایتنینگ، امکان انجام پرداخت‌های خرد است. در شبکه اصلی بیت‌کوین، به دلیل هزینه‌های بالا، این پرداخت‌ها اقتصادی نیستند. اما در لایتنینگ، حتی مقادیر بسیار کوچک نیز به‌صرفه هستند.
   
   
4. کاهش بار شبکه بیت‌کوین: لایتنینگ با انتقال تراکنش‌ها به خارج از زنجیره، بار تراکنش‌های شبکه اصلی بیت‌کوین را کاهش می‌دهد. این امر باعث افزایش کارایی شبکه و جلوگیری از ازدحام شبکه می‌شود.
   
   
5. حریم خصوصی بیشتر: از آنجایی که تراکنش‌های لایتنینگ مستقیماً در بلاکچین ثبت نمی‌شوند، جزئیات تراکنش‌ها برای عموم قابل مشاهده نیستند. این ویژگی سطحی از حریم خصوصی را فراهم می‌کند که در شبکه اصلی بیت‌کوین وجود ندارد.

چالش‌های شبکه لایتنینگ

با وجود مزایای متعدد، شبکه لایتنینگ همچنان با چالش‌هایی روبه‌رو است که مانع از پذیرش گسترده آن می‌شود:

پیچیدگی استفاده:
راه‌اندازی و استفاده از شبکه لایتنینگ برای کاربران تازه‌کار ممکن است دشوار باشد. نیاز به باز کردن کانال‌ها، مدیریت آن‌ها و استفاده از نرم‌افزارهای خاص می‌تواند برای کاربران عادی چالش‌برانگیز باشد.

محدودیت‌های فنی:
شبکه لایتنینگ به دلیل وابستگی به کانال‌های پرداخت، محدودیت‌هایی دارد. برای مثال:

• اگر موجودی کانال کافی نباشد، انجام تراکنش ممکن نیست.  
• اتصال به کانال‌های واسطه برای انتقال بیت‌کوین در برخی موارد لازم است که این موضوع می‌تواند به مشکلات فنی منجر شود.

امنیت کانال‌ها:
کانال‌های باز در شبکه لایتنینگ نیاز به مدیریت دقیق دارند. اگر یک کاربر کانال را به‌صورت نادرست ببندد یا به شبکه متصل نباشد، ممکن است دارایی او در معرض خطر قرار گیرد.

عدم پذیرش گسترده:
شبکه لایتنینگ هنوز به اندازه کافی بین کاربران و کسب‌وکارها مورد استفاده قرار نگرفته است.

تفاوت‌های بین شبکه BTC و شبکه لایتنینگ بیت‌کوین

شبکه بیت‌کوین (BTC) و شبکه لایتنینگ بیت‌کوین دو فناوری مکمل در اکوسیستم بیت‌کوین هستند، اما هر یک برای اهداف خاصی طراحی شده‌اند و نحوه عملکرد و ویژگی‌های آن‌ها تفاوت‌های قابل‌توجهی دارد. در ادامه، این تفاوت‌ها را به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم.

تفاوت در نحوه پردازش تراکنش‌ها (در زنجیره و خارج از زنجیره)

• در شبکه بیت‌کوین، تمام تراکنش‌ها به‌طور مستقیم روی بلاکچین ثبت می‌شوند. این بدان معناست که هر تراکنش باید توسط ماینرها تأیید شده و در یک بلاک جدید ذخیره شود. این روش پردازش تراکنش، امنیت بالایی را فراهم می‌کند اما باعث کندی شبکه می‌شود، زیرا فضای بلاکچین محدود است.
• در شبکه لایتنینگ به‌جای ثبت هر تراکنش روی بلاکچین، از تراکنش‌های خارج از زنجیره (Off-Chain) استفاده می‌کند. در این روش، کاربران یک کانال پرداخت دوطرفه باز می‌کنند و تمامی تراکنش‌ها در این کانال انجام می‌شود. تنها در زمان بستن کانال، وضعیت نهایی تراکنش‌ها به بلاکچین ارسال و ثبت می‌شود.

تفاوت در سرعت تراکنش‌ها

• به دلیل ساختار بلاکچین، تأیید هر تراکنش به‌طور متوسط 10 دقیقه طول می‌کشد، زیرا ماینرها باید بلاک جدیدی را ایجاد کرده و تراکنش‌ها را تأیید کنند. در زمان شلوغی شبکه، این زمان ممکن است به چندین ساعت افزایش یابد.
• در شبکه لایتنینگ، تراکنش‌ها تقریباً به‌صورت آنی (Real-Time) انجام می‌شوند. از آنجایی که نیازی به انتظار برای تأیید بلاک وجود ندارد و تراکنش‌ها خارج از زنجیره انجام می‌شوند، کاربران می‌توانند در کسری از ثانیه پرداخت‌های خود را انجام دهند.

تفاوت در کارمزدها

• در شبکه بیت‌کوین، کارمزد تراکنش‌ها توسط کاربران تعیین می‌شود و بستگی به شلوغی شبکه دارد. هرچه کاربران بیشتری تراکنش ارسال کنند، کارمزدها افزایش می‌یابد. در مواقعی، هزینه تراکنش‌ها می‌تواند به ده‌ها دلار برسد، که این موضوع برای پرداخت‌های کوچک منطقی نیست.
• یکی از بزرگ‌ترین مزایای شبکه لایتنینگ، کارمزدهای بسیار پایین آن است. در این شبکه، کاربران تنها برای باز و بستن کانال‌ها کارمزد پرداخت می‌کنند و هزینه‌های تراکنش‌های داخل کانال تقریباً صفر است. این ویژگی باعث شده تا لایتنینگ برای پرداخت‌های خرد و مکرر ایده‌آل باشد.

مقایسه در حریم خصوصی

• شبکه بیت‌کوین شفاف است و تمامی تراکنش‌ها به‌صورت عمومی در بلاکچین ثبت می‌شوند. هر کسی می‌تواند با استفاده از یک مرورگر بلاکچین، تراکنش‌ها را مشاهده کند. اگرچه هویت کاربران مخفی است، اما آدرس کیف پول آن‌ها قابل ردیابی است.
• در شبکه لایتنینگ، تراکنش‌ها خارج از زنجیره انجام می‌شوند و جزئیات آن‌ها به بلاکچین ارسال نمی‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که تراکنش‌ها در لایتنینگ حریم خصوصی بیشتری نسبت به شبکه اصلی بیت‌کوین داشته باشند.

امنیت

• شبکه بیت‌کوین به دلیل استفاده از الگوریتم اجماع اثبات کار (Proof of Work) و تمرکز تراکنش‌ها در بلاکچین، امنیت بسیار بالایی دارد. احتمال دستکاری یا تقلب در شبکه تقریباً غیرممکن است.
• امنیت در شبکه لایتنینگ به توانایی کاربران در مدیریت کانال‌ها بستگی دارد. اگر کاربران کانال‌ها را به‌درستی مدیریت نکنند یا برای مدت طولانی به شبکه متصل نباشند، ممکن است دارایی آن‌ها در معرض خطر قرار گیرد. با این حال، لایتنینگ از پروتکل‌های رمزنگاری پیشرفته برای محافظت از کانال‌ها استفاده می‌کند.

مزایای استفاده ترکیبی از شبکه بیت‌کوین و لایتنینگ

ترکیب شبکه بیت‌کوین (BTC) و شبکه لایتنینگ، بهترین ویژگی‌های هر دو فناوری را برای کاربران فراهم می‌کند. این دو شبکه مکمل یکدیگر هستند و با برطرف کردن محدودیت‌های یکدیگر، تجربه کاربری بهتری ایجاد می‌کنند.

1. حل مشکل مقیاس‌پذیری بیت‌کوین: شبکه بیت‌کوین تنها می‌تواند تعداد محدودی تراکنش در ثانیه پردازش کند. شبکه لایتنینگ با انتقال تراکنش‌های کوچک به خارج از زنجیره، بار شبکه اصلی را کاهش می‌دهد و بیت‌کوین را برای تراکنش‌های بزرگ‌تر بهینه می‌کند.
2. کاهش هزینه‌های تراکنش: کارمزدهای بالای شبکه بیت‌کوین باعث می‌شود تراکنش‌های خرد غیراقتصادی شوند. لایتنینگ با هزینه‌های بسیار کم، امکان انجام پرداخت‌های کوچک مانند خرید روزمره را فراهم می‌کند.
3. افزایش سرعت تراکنش‌ها: تأیید تراکنش‌ها در بیت‌کوین زمان‌بر است، اما در لایتنینگ، تراکنش‌ها تقریباً به‌صورت آنی انجام می‌شوند و نیاز به انتظار برای تأیید بلاک‌ها نیست.
4. امکان انجام پرداخت‌های خرد (Microtransactions): شبکه لایتنینگ پرداخت‌های بسیار کوچک را ممکن می‌کند، در حالی که انجام این تراکنش‌ها در بیت‌کوین به دلیل هزینه‌های بالا مقرون‌به‌صرفه نیست.
5. بهبود تجربه کاربری: بیت‌کوین برای ذخیره ارزش و تراکنش‌های بزرگ و لایتنینگ برای پرداخت‌های سریع و خرد طراحی شده‌اند. ترکیب این دو تجربه‌ای کاربردی و کامل برای کاربران فراهم می‌کند.
6. گسترش پذیرش بیت‌کوین: لایتنینگ با کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت، بیت‌کوین را برای استفاده روزانه مناسب‌تر می‌کند و پذیرش آن را در بین کاربران و کسب‌وکارها افزایش می‌دهد.
7. افزایش حریم خصوصی: در بیت‌کوین، تمام تراکنش‌ها روی بلاکچین ثبت و عمومی هستند. اما در لایتنینگ، تراکنش‌ها خارج از زنجیره انجام می‌شوند و حریم خصوصی بیشتری برای کاربران فراهم می‌کنند.
8. کاهش فشار بر شبکه بیت‌کوین: انتقال تراکنش‌های کوچک به لایتنینگ باعث کاهش ازدحام شبکه بیت‌کوین، کارمزدها و تأخیر در تراکنش‌ها می‌شود.

آیا شبکه لایتنینگ جایگزین شبکه بیت‌کوین است؟

شبکه لایتنینگ جایگزین شبکه بیت‌کوین نیست، بلکه به‌عنوان یک راهکار تکمیلی طراحی شده است تا مشکلات مقیاس‌پذیری و هزینه‌های بالای تراکنش‌ها را در بلاک‌چین اصلی برطرف کند. هر دو شبکه در کنار هم کار می‌کنند و نقش‌های متفاوتی در اکوسیستم بیت‌کوین ایفا می‌کنند. شبکه بیت‌کوین به‌عنوان لایه اصلی (Layer 1) برای تأمین امنیت، ثبت تراکنش‌های بزرگ و حفظ پایداری طراحی شده است، درحالی‌که شبکه لایتنینگ به‌عنوان لایه دوم (Layer 2) با تراکنش‌های سریع و ارزان برای استفاده‌های روزمره وارد عمل می‌شود.
این دو شبکه با همدیگر، بیت‌کوین را به یک سیستم مالی جامع‌تر تبدیل می‌کنند. شبکه بیت‌کوین زیرساخت اصلی و امن را فراهم می‌کند، درحالی‌که لایتنینگ تجربه کاربری بهتری برای تراکنش‌های کوچک و فوری ایجاد می‌کند. بنابراین، لایتنینگ نه‌تنها جایگزینی برای بیت‌کوین نیست، بلکه نقش کلیدی در گسترش قابلیت‌ها و کاربردهای آن دارد. این هم‌افزایی به بیت‌کوین کمک می‌کند تا در مسیر تبدیل‌شدن به یک ارز جهانی و کاربردی‌تر حرکت کند.