مسدود شدن ارز دیجیتال

در دنیای دیجیتال امروز، ارزهای دیجیتال به عنوان یک پدیده نوظهور در عرصه مالی شناخته می‌شوند که آزادی و حریم خصوصی کاربران را به همراه دارند. اما با رشد این بازار و جذابیت آن برای سرمایه‌گذاران و حتی کلاهبرداران، مشکلات قانونی و نظارتی نیز به وجود آمده است. یکی از این چالش‌ها، مسدود شدن یا توقیف ارزهای دیجیتال است. این اقدام به‌طور خاص زمانی صورت می‌گیرد که دارایی‌های دیجیتال به‌طور غیرقانونی به‌دست آمده یا در ارتباط با فعالیت‌های مجرمانه باشند. اما سوال اینجاست که این فرایند دقیقاً چگونه انجام می‌شود؟ و چه نمونه‌هایی از توقیف ارز دیجیتال در دنیای واقعی وجود دارد؟ در این مقاله از بلاگ کیف پول من به بررسی مفهوم مسدود شدن ارز دیجیتال و نمونه‌هایی از توقیف آن خواهیم پرداخت تا نشان دهیم چگونه قوانین و مقررات می‌توانند با چالش‌های سیستم‌های غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال در تقابل باشند.

مفهوم و فرایند توقیف ارز دیجیتال

توقیف ارز دیجیتال به فرایند مسدودسازی دارایی‌های دیجیتال در چارچوب تحقیقات قانونی اشاره دارد. این اقدام معمولاً در واکنش به فعالیت‌های غیرقانونی مانند کلاهبرداری، پولشویی یا دیگر جرائم مرتبط با ارزهای دیجیتال انجام می‌شود. در این شرایط، مقامات قضائی می‌توانند به طور موقت دارایی‌های دیجیتال موجود در کیف پول‌های مشکوک را به منظور تحقیقات بیشتر توقیف کنند.
در چنین مواردی، ارزهای دیجیتال به کیف پول‌های تحت کنترل نهادهای دولتی یا قضائی منتقل می‌شود تا مراحل قانونی تکمیل گردد. در صورتی که فرد متهم به جرم شناخته شود، ممکن است دارایی‌های توقیف‌شده برای تسویه مطالبات قانونی به فروش برسند. در مقابل، اگر فرد از اتهامات مبرا شود، دارایی‌ها به کیف پول ارز دیجیتال وی باز می‌گردد.
این فرایند معمولاً تحت دستور دادگاه یا حکم بازرسی انجام می‌شود و هدف آن جلوگیری از ادامه فعالیت‌های غیرقانونی است. توقیف ارز دیجیتال به صرافی‌ها یا نهادهای نگهدارنده ارزهای دیجیتال ابلاغ می‌شود تا دارایی‌ها را تحت کنترل مقامات قرار دهند. صرافی‌ها که مسئول مدیریت کیف پول‌های دیجیتال هستند، ملزم به همکاری با نهادهای قانونی و ارائه اطلاعات مورد نیاز مانند کلیدهای خصوصی کیف پول‌های مشکوک می‌شوند.
با وجود اینکه ارزهای دیجیتال به عنوان یک سیستم غیرمتمرکز شناخته می‌شوند، این فرایند قانونی باعث ایجاد چالش‌هایی برای مفهوم اصلی این ارزها می‌شود. به طور خاص، الزام صرافی‌ها به ارائه اطلاعات خصوصی تحت فشار قانون، سوالاتی را در مورد آزادی و امنیت کاربران به وجود می‌آورد. به عنوان نمونه، در نوامبر ۲۰۲۳، وزارت دادگستری ایالات متحده حدود ۹ میلیون دلار تتر را از آدرس‌های مرتبط با فعالیت‌های کلاهبرداری توقیف کرد. در نهایت، توقیف ارز دیجیتال یک موضوع پیچیده است که میان امنیت نظارتی و آزادی کاربران ارزهای دیجیتال تعادلی چالش‌برانگیز ایجاد می‌کند.

نحوه توقیف ارز دیجیتال چگونه است؟

برخلاف دارایی‌های فیزیکی مثل ملک و خودرو که با استفاده از نیروی فیزیکی و ابزارهای معمولی قابل ضبط هستند، دارایی‌های دیجیتال نیاز به دسترسی به اطلاعات خاصی دارند، به‌ویژه کلید خصوصی کیف پول‌ها.
یکی از چالش‌های عمده در توقیف ارزهای دیجیتال، همکاری با صرافی‌ها یا نهادهای نگهدارنده کیف پول است. در بیشتر موارد، هنگامی که مقامات قضائی قصد توقیف ارز دیجیتال را دارند، با صرافی‌های مربوطه تماس می‌گیرند تا کلیدهای خصوصی کیف پول‌های دیجیتال را به‌دست آورند. این روش برای کیف پول‌های آنلاین (کیف پول‌های گرم) که به اینترنت متصل هستند، معمولاً راحت‌تر است، زیرا صرافی‌ها نسخه‌ای از کلیدها را ذخیره کرده‌اند. اما در مورد کیف پول‌های سرد که به صورت آفلاین و بدون اتصال به اینترنت نگهداری می‌شوند، مقامات ممکن است مجبور به استفاده از روش‌های پیچیده‌تر برای دسترسی به دارایی‌ها باشند.
پس از مسدود شدن ارز دیجیتال، مقامات معمولاً آن‌ها را به‌طور ایمن نگهداری می‌کنند و در نهایت ممکن است این دارایی‌ها را برای فروش عرضه کنند. این فرآیند، که نیاز به حکم قضائی دارد، ممکن است مدت‌زمان زیادی طول بکشد. درآمد حاصل از فروش ارز دیجیتال معمولاً یا به قربانیان جرم بازمی‌گردد، یا بین نهادهای دولتی تقسیم می‌شود. اما در بسیاری از کشورها، هنوز چنین فرآیندی به‌طور گسترده اجرایی نشده است.
در ایالات متحده، وزارت دادگستری در سال ۲۰۲۲ واحدی به نام واحد بهره‌برداری از دارایی‌های دیجیتال (VAXU) را تأسیس کرد تا به تحلیل و توقیف ارزهای دیجیتال پرداخته و در پرونده‌های قضائی مربوط به این دارایی‌ها نقش ایفا کند. این واحد همکاری نزدیکی با تیم اجرایی ارزهای دیجیتال (NCET) دارد. در برخی موارد، دولت‌ها از روشی به نام مصادره اداری استفاده می‌کنند، که در آن بدون برگزاری دادگاه یا اتهام‌زنی، دارایی‌های دیجیتال ضبط می‌شوند.
یک نمونه قابل توجه از توقیف ارز دیجیتال، عملیات "Token Mirrors" است که توسط FBI در سال ۲۰۲۴ راه‌اندازی شد. در این عملیات، توکن NexFundAI به‌عنوان یک طعمه برای جذب افرادی که در فعالیت‌های کلاهبرداری بازار ارز دیجیتال دخیل بودند، استفاده شد. این اقدامات به FBI این امکان را داد تا شواهد لازم برای پیگیری مجرمان را جمع‌آوری کند.
افزایش استفاده از پروتکل‌های دیفای برای پولشویی ارزهای دیجیتال نیز نگرانی‌های جدیدی را ایجاد کرده است. طبق گزارش Chainalysis، در سال ۲۰۲۱، ۱۷ درصد از کل وجوه منتقل‌شده از کیف پول‌های غیرقانونی از طریق پروتکل‌های دیفای پولشویی شد که نشان‌دهنده رشد چشمگیر این روند نسبت به سال ۲۰۲۰ است.
این چالش‌ها نشان‌دهنده تقابل میان حریم خصوصی کاربران ارزهای دیجیتال و نیازهای نظارتی دولت‌ها است. با پیچیده‌تر شدن فرآیند توقیف ارز دیجیتال، مقامات باید به‌دنبال راه‌حل‌های نوآورانه برای مقابله با این تهدیدات باشند، بدون آنکه اصول غیرمتمرکز بودن ارزهای دیجیتال را زیر سوال ببرند.

چه زمانی ارزهای دیجیتال مسدود می‌شوند؟

ارزهای دیجیتال معمولاً زمانی مسدود می‌شوند که مقامات قضائی یا نهادهای نظارتی به فعالیت‌های غیرقانونی مانند کلاهبرداری، پولشویی، یا هرگونه جرم مرتبط با ارزهای دیجیتال مشکوک شوند. در این شرایط، مقامات برای جلوگیری از سوءاستفاده از دارایی‌های دیجیتال، اقدام به توقیف آن‌ها می‌کنند. 
مسدودسازی ارزهای دیجیتال ممکن است در موارد زیر اتفاق بیفتد:

1. مقابله با جرائم مالی : در صورتی که دارایی‌های دیجیتال در فعالیت‌هایی مانند پولشویی، کلاهبرداری یا تأمین مالی تروریسم استفاده شده باشد، مقامات قضائی می‌توانند اقدام به توقیف آن‌ها کنند تا از ادامه روند غیرقانونی جلوگیری کنند.
2. تحقیقات قانونی: زمانی که کیف پول‌های دیجیتال به عنوان بخشی از یک تحقیقات قانونی در نظر گرفته می‌شوند، مقامات ممکن است برای جمع‌آوری شواهد یا بررسی تراکنش‌ها، ارزهای دیجیتال را مسدود کنند.
3. احکام قضائی: در برخی موارد، پس از صدور حکم دادگاه، مقامات ممکن است ارز دیجیتال موجود در کیف پول‌های مشکوک را به‌طور موقت مسدود کنند تا در صورت اثبات جرم، از ادامه گردش مالی غیرقانونی آن جلوگیری کنند.
4. کاربرد در فعالیت‌های مجرمانه آنلاین: برخی از مجرمان ممکن است از ارزهای دیجیتال برای خرید و فروش کالاهای غیرقانونی، مانند مواد مخدر یا سلاح، استفاده کنند. در این حالت، مقامات ممکن است با ردیابی تراکنش‌ها، ارزهای دیجیتال مربوطه را مسدود کنند.

در کل، زمانی که مقامات به فعالیت‌های مشکوک پی ببرند یا دلایل کافی برای انجام تحقیقات بیشتر داشته باشند، اقدام به مسدودسازی ارزهای دیجیتال می‌کنند. این فرآیند ممکن است شامل همکاری با صرافی‌ها یا استفاده از دستور قضائی برای دسترسی به کلیدهای خصوصی کیف پول‌ها باشد.

مطلب پیشنهادی: قوانین ضد پولشویی یا (AML) Anti-Money Laundering چیست؟

نمونه‌هایی از توقیف ارز دیجیتال

در سال‌های اخیر، توقیف ارزهای دیجیتال در سراسر جهان توسط مقامات قانونی به یکی از چالش‌های بزرگ دنیای دیجیتال تبدیل شده است. این توقیف‌ها به دلایل مختلف از جمله کلاهبرداری، پولشویی و سایر فعالیت‌های غیرقانونی رخ می‌دهند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین نمونه‌های توقیف ارز دیجیتال می‌پردازیم که نشان‌دهنده نحوه برخورد مقامات با این نوع دارایی‌ها است.

1. توقیف دارایی‌های بیت فینکس (Bitfinex): یکی از بزرگ‌ترین سرقت‌های تاریخ ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۱۶ اتفاق افتاد که در آن هکرها بیش از ۱۱۹ هزار بیت کوین را از صرافی بیت فینکس سرقت کردند. این دارایی‌ها به دلیل فعالیت‌های غیرقانونی، به مدت طولانی مسدود شدند. در سال ۲۰۲۲، دولت ایالات متحده توانست پس از بررسی تراکنش‌ها و با همکاری با تیم‌های تحلیلی، بخش زیادی از این ارزهای دیجیتال را بازیابی کند. توقیف و بازگرداندن این دارایی‌ها نشانه‌ای از اراده مقامات برای مقابله با سرقت و جرایم مالی در حوزه ارزهای دیجیتال است.
2. سیلک رود (Silk Road): سیلک رود یکی از معروف‌ترین مارکت‌پلیس‌های آنلاین برای خرید و فروش کالاهای غیرقانونی بود که از ارزهای دیجیتال برای انجام تراکنش‌ها استفاده می‌کرد. در سال ۲۰۱۳، پس از دستگیری بنیان‌گذار سیلک رود، دارایی‌های دیجیتال متعلق به این پلتفرم توقیف شدند. مقامات بیش از ۱۴ هزار بیت کوین را از کیف پول‌های سیلک رود ضبط کردند که ارزش آن‌ها در آن زمان به بیش از ۳ میلیون دلار می‌رسید. این توقیف در واقع بخشی از مبارزه جهانی علیه استفاده غیرقانونی از ارزهای دیجیتال برای معاملات غیرمجاز بود.
3. صرافی Mt. Gox: صرافی Mt. Gox یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال در جهان بود که در سال ۲۰۱۴ به دلیل هک شدن، بیش از ۸۰۰ هزار بیت کوین از دست داد. پس از وقوع این حمله، مقامات ژاپنی و سایر نهادهای دولتی اقدام به توقیف دارایی‌های باقی‌مانده کردند. این دارایی‌ها پس از سال‌ها تلاش برای شناسایی و بازیابی، در نهایت به مالکان اولیه آن‌ها بازگردانده شد. این پرونده یکی از بزرگ‌ترین موارد توقیف و بازیابی دارایی‌های دیجیتال در تاریخ ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود.

هر یک از این نمونه‌ها نشان‌دهنده پیچیدگی‌ها و چالش‌های موجود در فرآیند توقیف ارزهای دیجیتال هستند. 

سخن پایانی

مسدود شدن و توقیف ارزهای دیجیتال، به‌ویژه در مواقع مرتبط با جرایم مالی و تحقیقات قانونی، به یکی از موضوعات مهم در دنیای دیجیتال تبدیل شده است. این فرآیند، که توسط مقامات قضائی انجام می‌شود، می‌تواند از یک سو به حفاظت از سیستم مالی و جلوگیری از سوءاستفاده‌های غیرقانونی کمک کند و از سوی دیگر، چالش‌هایی را در راستای حفظ حقوق افراد ایجاد نماید. نمونه‌هایی مانند توقیف دارایی‌های بیت فینکس، سیلک رود و Mt. Gox به خوبی نشان‌دهنده پیچیدگی‌ها و اهمیت نظارت قانونی در دنیای ارزهای دیجیتال است.
با توجه به اینکه ارزهای دیجیتال به طور فزاینده‌ای در دنیای مالی و اقتصادی مطرح می‌شوند، لازم است که مقامات قانونی و صرافی‌ها با دقت و شفافیت بیشتری این فرآیندها را مدیریت کنند. از طرفی، اصلاحات و بهبودهای قانونی برای اطمینان از انجام فرآیند توقیف دارایی‌ها به‌طور عادلانه و منصفانه ضروری است تا از حقوق افراد در این دنیای دیجیتال پیچیده محافظت شود.