نوسان (Volatility) را باید یکی از مفاهیم مهم در بازارهای مالی در نظر گرفت که میزان تغییرات قیمت یک دارایی در بازه زمانی مختلف را نشان می‌دهد؛ اما در همین بحث نوسان نیز با شاخه‌های جدید مواجه هستیم که بررسی هر یک از آن‌ها برای تجربه سرمایه‌گذاری هوشمند لازم و ضروری است. یکی از این مفاهیم، نوسان ضمنی (Implied Volatility) بوده که گاهاً از آن با نام اختصاری IV نیز یاد می‌شود. این نوع از نوسان به انتظارات تریدرها از آینده قیمتی مربوط است و از قراردادهای آپشن استخراج می‌شود. از آن جایی که نوسان ضمنی مستقیماً بر قیمت‌گذاری آپشن‌ها و تصمیمات تریدرها تأثیراتی بر جای می‌گذارد، درک درست از IV در استفاده از فرصت‌ها و مدیریت ریسک‌های احتمالی لازم است؛ پس با ما در این مقاله از بلاگ کیف پول من همراه باشید تا شما را بیشتر با مفهوم نوسان ضمنی آشنا کنیم.
نوسان ضمنی چیست؟
نوسان ضمنی را در یک تعریف ساده باید شاخصی کلیدی در بازار آپشن معرفی کرد که نشان‌دهنده انتظارات قیمتی تریدرها از قیمت یک دارایی (نظیر بیت‌کوین و اتریوم) در آینده است و نشان می‌دهد که معامله‌گران معتقدند قیمت این دارایی با چه شدتی نوسان خواهد داشت. به بیان بهتر، نوسان ضمنی (IV) یک پیش‌بینی رو به جلو از میزان نوسان احتمالی بوده که از روی قیمت‌گذاری قراردادهای آپشن محاسبه می‌شود. با این تعریف مشخص می‌شود که نوسان ضمنی را نباید با نوسان تاریخی (HV) اشتباه گرفت؛ چراکه در نوسان تاریخی با تغییرات واقعی قیمت یک دارایی در گذشته سروکار داریم ولی IV نگاه به آینده دارد و بازتابی از انتظارات و احساسات معامله‌گران است. زمانی که نوسان ضمنی بالا باشد، این به معنای نگرانی بازار و انتظار برای نوسانات شدید قیمتی است؛ این درحالیست که IV پایین به معنای آرامش نسبی در بازار است. معامله‌گران می‌توانند با تحلیل نوسان ضمنی، استراتژی‌های پوشش ریسک و تعیین اندازه پوزیشن‌ها را بهینه نمایند. در واقع، نوسان ضمنی (IV) هم بر سودآوری استراتژی‌ها اثر می‌گذارد و هم به تریدرها کمک می‌کند تا تصمیمات دقیق‌تری اتخاذ کنند.
مقایسه نوسان ضمنی و نوسان تاریخی در بازار ارز دیجیتال
نوسان تاریخی (Historical Volatility) نشان‌دهنده میزان تغییرات قیمت ارز دیجیتال در گذشته است. به بیان ساده‌تر، HV به تریدر می‌گوید که یک رمزارز در گذشته چقدر نوسان قیمتی داشته است و این نوسان بر مبنای داده‌های واقعی محاسبه می‌شود. این در حالیست که نوسان ضمنی به انتظارات بازار از میزان نوسان قیمتی یک دارایی پایه در آینده اشاره دارد. در یک نگاه مقایسه‌ای به مفهوم IV و HV، جدول زیر به دست می‌آید:
نوسان ضمنی (IV) | نوسان تاریخی (HV) | |
ماهیت | پیش‌بینی آینده | بررسی گذشته |
مبنای محاسبات | قیمت لحظه‌ای آپشن‌ها | داده‌های تاریخی قیمت دارایی |
نوع نگاه | رو به جلو | رو به عقب |
نقش در معاملات | تعیین قیمت و انتخاب استراتژی | بررسی ریسک و اندازه‌گیری نوسانات |
عوامل مؤثر | میزان عرضه و تقاضا و اخبار | تغییرات قیمت واقعی در گذشته |
کاربرد | مدیریت ریسک، انتخاب استراتژی و تحلیل فرصت‌های نوسانی | شناسایی روندهای تاریخی و مقایسه وضعیت فعلی با گذشته |
در واقع، با استفاده همزمان از IV و HV می‌توان متوجه شد که آپشن‌ها گران یا ارزان قیمت‌گذاری شده‌اند؛ در نتیجه، استفاده ترکیبی از این دو شاخص کار شناسایی بهترین فرصت‌های معاملاتی را برای کاربران راحت‌تر می‌کند.
نحوه محاسبه نوسان ضمنی
محاسبه نوسان ضمنی دارای فرآیندی پیچیده بوده که در آن، بازار انتظار حرکات قیمتی دارایی پایه را به درصد سالیانه تبدیل می‌کند. یکی از رایج‌ترین شیوه‌ها برای محاسبه نوسان ضمنی استفاده از مدل بلک شولز (Black-Scholes) است که در آن با پارامترهای قیمت فعلی دارایی پایه، قیمت اعمال (Strike Price)، مدت زمان باقی مانده تا سررسید، نرخ بهره بدون ریسک و قیمت بازار آپشن، سروکار داریم. این مدل با گرفتن پارامترهای یاد شده و سپس حل معادله برای یافتن نوسان ضمنی، مقدار IV را تعیین می‌کند.
به بیان بهتر، در مدل بلک-شولز، IV عددی بوده که وقتی در مدل جای‌گذاری شود، قیمت نظری آپشن با قیمت واقعی بازار برابر می‌شود. البته در بازار رمزارزها محاسبه دستی مقدار نوسان ضمنی غیرممکن است، بنابراین تریدرها از پلتفرم‌های معاملاتی و نرم‌افزارهای تحلیل داده استفاده می‌کنند که به صورت لحظه‌ای قادرند IV را از قیمت‌های بازار استخراج نمایند.
البته ناگفته نماند که تریدرهای بازار رمزارزها عموماً بر IV لحظه‌ای و شرایط فعلی بازار متمرکز هستند و علت این موضوع را می‌توان در داده‌های تاریخی محدود برای بسیاری از رمزارزها جستجو کرد که موجب شده تا تحلیل و پیش‌بینی قیمت‌ها چالش‌برانگیزتر شود. این در حالیست که در بازارهای مالی سنتی، داده‌های تاریخی طولانی و نقدینگی بالا موجب می‌شود تا IV با دقت بالاتری محاسبه شود.
عوامل مؤثر بر نوسان ضمنی (IV)
نوسان ضمنی در بازار آپشن رمزارزها یک شاخص پویا بوده که تحت تأثیر چندین عامل کلیدی، تغییراتی را تجربه می‌کند. شناخت این عوامل به تریدرها کمک می‌کند تا بهتر بتوانند رفتار بازار را پیش‌بینی کرده و استراتژی‌های معاملاتی خود را تنظیم کنند. به طور خلاصه، بالا یا پایین بودن IV در بازار آپشن ارز دیجیتال به عوامل زیر بستگی دارد:
- میزان عرضه و تقاضا در بازار آپشن: زمانی که تقاضا برای خرید آپشن افزایش پیدا می‌کند، قیمت قراردادها و به‌تبع آن نوسان ضمنی نیز رشد می‌کند؛ بالعکس، کاهش تقاضا عموماً موجب افت نوسان ضمنی می‌شود.
- زمان باقی مانده تا سررسید قرارداد: هرچه به تاریخ سررسید قراردادهای آپشن نزدیک‌تر می‌شویم، عدمقطعیت قیمتی کمتر می‌شود و در این زمان IV روند کاهشی به خود می‌گیرد؛ اما هرچه زمان بیشتری تا سررسید باقی مانده باشد، احتمال نوسان (به دلیل آینده نامعلوم) افزایش می‌یابد و طبیعتاً IV نیز رشد می‌کند.
- تغییرات قیمتی دارایی پایه: حرکت شدید قیمت بیت‌کوین، اتریوم یا سایر رمزارزها می‌تواند به سرعت موجب افزایش IV شود. هرچه در بازار شاهد ثبات و کاهش حرکات قیمتی باشیم، این موضوع موجب کاهش نوسان ضمنی نیز می‌شود.
- شرایط کلی بازار: در بازارهای با روند نزولی، نگرانی و ترس معامله‌گران موجب افزایش تقاضا برای آپشن و رشد نوسان ضمنی می‌شود؛ اما در بازارهای صعودی، به دلیل حاکم بودن آرامش نسبی در بازار و کاهش تقاضا برای پوشش ریسک، در اغلب موارد شاهد کاهش IV هستیم. این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که نوسان ضمنی یک شاخص غیرجهت‌دار از شدت نوسانات مودر انتظار است و جهت حرکت بازار را نشان نمی‌دهد و فقط بر میزان شدت و دامنه حرکات متمرکز است.
- اخبار و احساسات بازار: رویدادهایی نظیر وضع مقررات دولتی جدید، هک شدن یک پروژه بزرگ یا تحولات صرافی‌های رمزارزی می‌تواند به شکل ناگهانی، سطح IV را افزایش دهد. به طور کلی، جو روانی و احساسات بازار (اعم از مثبت و منفی) مستقیماً بر نوسان ضمنی اثر می‌گذارند.
ارتباط نوسان ضمنی با قیمت قراردادهای آپشن
نوسان ضمنی عامل مهمی در تعیین قیمت قراردادهای آپشن ارزهای دیجیتال است. این شاخص در اصل انتظارات بازار از میزان نوسانات آتی دارایی پایه را نشان می‌دهد و دارای تأثیر مستقیمی بر پرمیوم آپشن‌هاست. به بیان بهتر، هرچه نوسان ضمنی بالاتر باشد، احتمال وقوع تغییرات بزرگ در قیمت دارایی بیشتر بوده و در نتیجه بازار برای خرید یا فروش آپشن‌ها، پرمیوم بالاتری مطالبه می‌کند.
بالعکس، زمانی که نوسان ضمنی کاهش پیدا می‌کند پرمیوم آپشن‌ها نیز کمتر شده و ریسک معاملات کاهش می‌یابد. توجه داشته باشید که نوسان ضمنی هم بر آپشن‌های Call و هم آپشن‌های Put تأثیر می‌گذارد. در آپشن‌های Call، افزایش نوسان ضمنی به معنای افزایش ارزش پرمیوم بوده؛ چراکه احتمال می‌رود قیمت دارایی پایه از قیمت اعمال بالاتر برود. این شرایط برای آپشن‌های Put نیز صادق است.
به بیان بهتر، نوسان ضمنی مشخص‌کننده جهت حرکت قیمت نبوده، بلکه دامنه نوسانات احتمالی را هدف قرار می‌دهد. توجه داشته باشید که هر آپشن از دو بخش ارزش ذاتی (Intrinsic Value) و ارزش زمانی (Time Value) شکل گرفته است. ارزش ذاتی، به تفاوت قیمتی دارایی پایه و قیمت اعمال اشاره دارد و وابسته به وضعیت فعلی بازار است؛ اما ارزش زمانی به فرصت و احتمال حرکت قیمتی در طول عمر قرارداد اشاره دارد.
افزایش نوسان ضمنی عموماً موجب رشد بخش زمانی پرمیوم می‌شود؛ چراکه هرچه بازار انتظار نوسان بیشتری داشته باشد، ارزش آتی آپشن بالاتر برآورد می‌شود. این موضوع موجب می‌شود تا تریدرها بتوانند با تحلیل نوسان ضمنی، بهترین نقاط ورود و خروج را شناسایی کنند.
استراتژی‌های معاملاتی براساس IV
نوسان ضمنی، ابزار کاربردی و بسیار مهمی برای طراحی استراتژی‌های معاملاتی آپشن رمزارزی است؛ چراکه میزان انتظار بازار از تغییرات قیمتی را نشان می‌دهد و می‌تواند مسیر تصمیم‌گیری تریدرها را هموارتر کند. متناسب با سطح نوسان ضمنی، روش‌های متعددی برای استفاده از فرصت‌های بازار وجود دارد. در ادامه استراتژی‌های معاملاتی مناسب برای حالات مختلف IV را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
خرید Straddle یا Strangle در IV پایین
در شرایطی که سطح نوسان ضمنی پایین است، بازار در حالت آرامش نسبی قرار گرفته و انتظاری برای مواجهه با حرکات شدید قیمت ندارد. در چنین مواقعی، تریدرها معمولاً به سراغ استراتژی‌های خرید Strangle یا Straddle می‌روند. این استراتژی‌ها به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا بتوانند از کلیه جهات حرکت قیمتی دارایی پایه سود کسب کنند. به بیان بهتر، تریدرها در IV پایین وارد پوزیشن خرید می‌شوند تا بتوانند از افزایش احتمالی IV بعدی سود کسب کنند.
فروش آپشن‌ها در IV بالا
زمانی که نوسان ضمنی در سطح بالا قرار دارد، بازار در انتظار مواجهه با حرکات بزرگ قیمتی است. در این حالت، استراتژی فروش آپشن‌ها و کسب پرمیوم دریافتی منطقی‌تر به نظر می‌رسد؛ چراکه در این حالت آپشن‌ها گران هستند و فروش آن‌ها سود خوبی را عاید تریدر می‌کند. فروش آپشن در شرایط نوسانی به تریدر این امکان را می‌دهد تا بتواند از رشد نوسانات قیمت و همچنین اوج گرفتن ارزش پرمیوم استفاده کند.
این روش برای کسب درآمد منظم از بازار در دوره‌های زمانی نوسانی بازار ایده‌آل است؛ اما باید توجه داشت که ریسک‌هایی نیز در این استراتژی وجود دارند (به‌ویژه در بازار معاملات رمزارزها که همیشه به حرکات ناگهانی قیمت و نوسانات غیرمنتظره مشهور است).
مدیریت ریسک معاملات با استفاده از اسپردها
به منظور کاهش ریسک ناشی از نوسانات شدید، بسیاری از تریدرها به سراغ استراتژی اسپرد (Spread) می‌روند. اسپردها شامل خرید و فروش همزمان چند آپشن با قیمت اعمال یا تاریخ سررسید متفاوت است که می‌تواند ریسک نوسانات ناگهانی را محدود کرده و سود بالقوه را کنترل نمایند. بدین شکل، تریدر می‌تواند از نوسانات ضمنی و حرکت قیمت‌ها برای کسب سود استفاده کند، بدون آن که در معرض نوسانات شدید قیمتی قرار گرفته باشد.
کاربردهای عملی نوسان ضمنی در معاملات آپشن ارزهای دیجیتال
نباید به نوسان ضمنی به عنوان یک مفهوم نظری و تئوری صرف نگاه کرد؛ چراکه این شاخص یک ابزار عملیاتی مهم برای تریدرهای آپشن در بازار کریپتو است. با تحلیل نوسان ضمنی، تریدرها می‌توانند تصمیمات دقیق‌تری برای خرید، فروش و حتی مدیریت ریسک بگیرند. به طور خلاصه، کاربردهای عملی نوسان ضمنی در معاملات آپشن ارزهای دیجیتال عبارت‌اند از:
- تشخیص هیجانات بازار: زمانی که IV افزایش پیدا می‌کند، این حالت به معنای انتظار بازار برای مواجهه با نوسانات شدید قیمتی بوده و در نتیجه، نشان می‌دهد که احساس ترس یا طمع در بازار افزایش پیدا کرده است. تریدرها با مقایسه IV و HV، سطح اضطراب و اطمینان بازار را می‌سنجند و متناسب با آن، رفتار محتاطانه یا جسورانه‌ای در معاملات از خود نشان می‌دهند.
- مدیریت پرتفوی و کاهش ریسک: نوسان ضمنی به تریدرها و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ریسک خود را ارزیابی و کنترل کنند. با شناسایی دارایی‌های با نوسان بالا، می‌توان اندازه موقعیت‌ها و استراتژی‌های هجینگ (Hedging) یا همان استراتژی پوشش ریسک را بهینه‌سازی کرد.
- انتخاب بهترین زمان برای خرید یا فروش آپشن‌ها: زمانی که IV پایین است، خرید آپشن‌ها می‌تواند سودآور باشد؛ چراکه انتظار می‌رود نوسانات به مرور زمان افزایش پیدا کند و همزمان با آن شاهد رشد پرمیوم آپشن‌ها باشیم. زمانی که IV بالاست، فروش آپشن‌ها و دریافت پرمیوم بیشتر گزینه مناسبی است؛ چراکه انتظار می‌رود سطح IV به زودی کاهش پیدا کند و ارزش آپشن‌ها بعد از هیجانات اولیه کاهش پیدا کند.
نوسان ضمنی؛ ابزاری مهم در معاملات آپشن ارز دیجیتال
شاخص IV بازتاب‌دهنده انتظارات بازار از نوسانات آینده دارایی پایه است و می‌تواند به تریدرها در شناسایی فرصت‌های سودآور و مدیریت ریسک کمک کند. با دستیابی به درک درست از نوسان ضمنی، می‌توان زمان‌بندی مناسبی برای خرید یا فروش آپشن‌ها انتخاب کرد. از طرفی با بررسی نوسان ضمنی، تشخیص هیجانات بازار نیز امکان‌پذیر می‌شود و همین موضوع می‌تواند کلید موفقیت شما در معاملات آپشن باشد. نظر شما درباره نوسان ضمنی چیست؟ نوسان تاریخی را ترجیح می‌دهید یا نوسان ضمنی را؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
