اگر به مطالعه درباره نوآوری‌های دنیای کریپتوکارنسی علاقه داشته باشید، حتماً تاکنون با اصطلاح DePIN مواجه شده‌اید. در واقع، در دنیای دیجیتالی امروز بیش از پیش به زیرساخت‌های فیزیکی کارآمد، امن و مهم‌تر از همه قابل اعتماد نیاز داریم و DePIN به کمک فناوری بلاکچین توانسته است رویکردی نوین و خلاقانه برای ساخت و همچنین نگهداری این زیرساخت‌ها ارائه نماید.
در دنیای DePIN کلیه زیرساخت‌های حیاتی نظیر قدرت محاسباتی، پهنای باند و ذخیره‌سازی داده به شکل مشارکتی و غیرمتمرکز اداره می‌شوند. در چنین سیستمی به جای آن که همه چیز در دست چند شرکت بزرگ متمرکز باشد، کلیه افراد علاقه‌مند قادر خواهند بود در اداره این قبیل زیرساخت‌ها مشارکت داشته باشند.
به هنگام نگارش این مطلب، ارزش بازار بخش پروژه‌های DePIN به بیش از 23 میلیارد دلار افزایش پیدا کرده است! با توجه به اهمیت این بخش نوظهور دنیای کریپتو، در این مقاله از بلاگ کیف پول من قصد داریم به معرفی پروژه های مهم از ترند DePIN بپردازیم. اگر شما هم در این زمینه کنجکاو هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
منظور از DePIN در دنیای کریپتو چیست؟
پیش از معرفی پروژه های مهم DePIN، لازم است مفهوم خود این اصطلاح را که به معنای شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز است مورد بررسی قرار دهیم و به سوال « DePINچیست؟» پاسخ دهیم تا پس از آن با دید روشن‌تری بتوانید مطالب بعدی را مطالعه نمائید. دیپین (DePIN) در اصل مخفف عبارت «Decentralized Physical Infrastructure Networks» است که از فناوری بلاکچین و مشوق‌های توکنی استفاده می‌کند تا شرکت‌های مختلف موجود در جهان را تشویق نماید که زیرساخت‌های فیزیکی نظیر فضای ذخیره‌سازی هارد دیسک را به شکل غیرمتمرکز بسازند. به بیان بهتر، افراد در پروژه های مهم DePIN که ترند سال 2024 نیز شده‌اند می‌توانند در ازای به اشتراک‌گذاری منابع خود (مثل هارد دیسک رایانه یا وای‌فای)، پاداش‌هایی را در قالب توکن دریافت نمایند.
به طور خلاصه، دنیای کریپتو صرفاً به خرید ارز دیجیتال و کسب سود از فروش آن اختصاص پیدا نکرده و با استفاده از پروژه های مهم DePIN می‌توان یک شبکه همتا به همتا (P2P) ایجاد و از طریق یک بازار غیرمتمرکز و کاملاً آزاد، نیازهای سخت‌افزاری را نیز برطرف نمود. در شرایط فعلی بسیاری از تحلیل‌گران دنیای کریپتو معتقدند که در بولران (Bull Run) بعدی بازار رمزارزی شاهد رشد ارزش ارزهای دیجیتال DePIN خواهیم بود.
ویژگی پروژه های مهم از ترند DePIN
زیرساخت‌های فیزیکی همواره انحصار اقتصاد را در دست داشته و هزینه نگهداری قابل توجهی نیز دارند و همین موضوع سبب شده تا زیرساخت‌ها صرفاً در انحصار غول‌هایی همچون AWS باشد که خدمات خود را با قیمت‌های بسیار بالاتری ارائه می‌کنند. این در حالی است که در پروژه های مهم DePIN مسائلی همچون مقیاس‌پذیری بالا، کاهش هزینه و اعطای پاداش به مشارکت‌کنندگان شبکه امکان‌پذیر بوده و اهدای پاداش توکنی موجب انگیزه بیشتر برای استقرار زیرساخت‌ها می‌گردد.
به طور کلی تفاوت‌های موجود در میان زیرساخت‌های فیزیکی متمرکز و پروژه های مهم از ترند DePIN را می‌توان در جدول زیر خلاصه نمود:
| زیرساخت های فیزیکی متمرکز | پروژه های DePIN |
| ایجاد آنها نیازمند صرف سرمایه هنگفتی است | بهره‌مندی از مزایای فناوری بلاکچین و مدیریت آنچین فرایندها |
| وابستگی امنیت شبکه به تعداد اندکی از ازائه دهندگان زیرساخت | اکوسیستمی حیاتی با سرعت بالا ( بدون مجوز ) |
| ناکار آمدی فرایندهای بازاریابی و در نتیجه کاهش حاشیه سود | ارائه پاداش توکن در ازای مشارکت |
| ضعف در فرهنگ نوآوری | شفافیت بیشتر و کاهش ریسک های مرتبط با نهادهای متمرکز |
پروژه های مهم DePIN در چه حوزه‌هایی فعالیت دارند؟
حوزه‌های فعالیتی پروژه های مهم از ترند DePIN را می‌توان در 6 گروه تقسیم‌بندی نمود:
| خدمات | بی سیم | هوش مصنوعی | پردازش | سنسورها | انرژی | حوزه فعالیت |
| بیش از 25 | بیش از 100 | بیش از 200 | بیش از 250 | بیش از 50 | بیش از 50 | پروژه های فعال |
| 0.3 میلیارد | 2 میلیارد | 7 میلیارد | 10 میلیارد | 0.3 میلیارد | 0.2 میلیارد | ارزش بازار ( به دلار ) |
در ادامه به بررسی تفصیلی برخی از این حوزه‌های مهم می‌پردازیم:
- پردازش: قدیمی‌ترین و موفق‌ترین مدل کسب‌وکار DePINها به بازار پردازش مربوط می‌شود که پروژه‌های فعال در این حوزه به بخش‌های ذخیره‌سازی دائمی داده به صورت رمزنگاری شده و غیرمتمرکز، تأمین منابع پردازشی بدون نیاز به دریافت هزینه گزاف، بازیابی با کمک نودهای غیرمتمرکز که مسیریابی و توزیع داده را ارزان‌تر و سریع‌تر انجام می‌دهند، تقسیم شده است. البته برخی پروژه های مهم DePIN نظیر فایل کوین (Filecoin)، اکاش (Akash)، گولم (Golem) و فلاکس (Flux) ترکیبی از سه مورد ذخیره‌سازی، پردازش و بازیابی هستند.
- شبکه‌های بی‌سیم: بخش دیگری از پروژه های مهم از ترند DePIN بر روی سرویس‌های وایرلس غیرمتمرکز (DeWi) کار می‌کنند. زیرساخت‌های فیزیکی غیرمتمرکز سرویس‌های بی‌سیم به سه بخش اینترنت موبایلی، اینترنت ثابت و وای‌فای تقسیم می‌شوند و هرچند ارزش دلاری بازار اینترنت موبایل پیشتاز است، اما به لحاظ حجم دیتای مصرفی و تعداد کاربران، اینترنت ثابت و وای‌فای برتری قابل توجهی دارند.
- بازار خدمات: پروژه های مهم DePIN در حوزه بازار خدمات نیز فعالیت دارند و با کمک فناوری بلاکچین، سرویس‌های متعددی را ارائه می‌کنند. خدمات امنیتی آنچین یکی از این سرویس‌هاست و در آن، افرادی که در نظارت و هدایت تست نت‌ها، کشف باگ و مواردی از این دست مشارکت داشته باشند، پاداش دریافت می‌کنند. پروتکل‌های HAPI و AEGIS یا پروژه Otacon نمونه‌هایی از پروژه‌های موجود در این حوزه هستند.
به طور خلاصه، DePINها به یکی از ترندهای سال 2024 تبدیل شده‌اند که از طریق همکاری با سایر بخش‌های ترند بازار نظیر میم‌کوین‌ها، دانش صفر (ZK)، بازی‌های آنچین و غیره نقش پررنگ‌تری در زندگی روزمره ما به خود خواهند گرفت.
آشنایی با پروژه های مهم از ترند DePIN
حال که با ویژگی های DePIN بهتر آشنا شدید، باید سراغ معرفی پروژه های مهم از ترند DePIN برویم:
فایل کوین (Filecoin)
فایل کوین یک شبکه ذخیره‌سازی داده غیرمتمرکز است که بر اساس پروتکل ذخیره‌سازی فایل بین سیاره‌ای (IPFS) عمل می‌کند. این پروژه با هدف بهره‌برداری از فضای ذخیره‌سازی بدون‌استفاده در سطح جهانی طراحی شده است و بازاری را ایجاد نموده تا کاربران با پرداخت هزینه حداقلی، به ذخیره‌سازی ایمن داده‌های خود بپردازند. فایل کوین به گونه‌ای طراحی شده که اطمینان حاصل شود ذخیره‌سازی فایل به صورت توزیع شده در سراسر وب صورت گرفته است.
تفاوت این پروژه با گوگل کلاود و دراپ باکس نیز در همین نکته است؛ چراکه در نمونه‌های یاد شده، داده‌ها در سرورهای متعلق به این شرکت‌های خصوصی ذخیره می‌شوند و این کمپانی‌ها مستقیماً به داده‌های ذخیره شده دسترسی و نظارت دارند که چنین امری حریم خصوصی کاربران را تهدید می‌کند.
ارز دیجیتال پروژه فایل کوین، FIL نام دارد که نقش کلیدی را در میان نودها و کاربران ایفا می‌کند. کاربرانی که قصد استفاده از فضای ذخیره‌سازی را دارند، باید هزینه فضای ذخیره‌سازی را به FIL پرداخت نمایند. در طرف دیگر نیز نودهایی که فضای ذخیره‌سازی مورد نیاز را در فایل کوین تأمین می‌کنند، در ازای خدمات ارائه شده توکن FIL دریافت می‌کنند. به نظر بسیاری از تحلیل‌گران، فایل کوین با ارزش بازار 4.2 میلیارد دلاری بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پروژه DePIN به شمار می‌رود که در میان 30 پروژه برتر کل صنعت کریپتو نیز قرار گرفته است.
شبکه رندر (Render Network)
بنیاد شبکه رندر (Render Network Foundation) ارائه کننده یکی از راه‌حل‌های پیشرو رندر مبتنی بر GPU غیرمتمرکز است که توانسته انقلابی در فرآیندهای دیجیتالی ایجاد نماید. این شبکه به عنوان یک واسط غیرمتمرکز، اپراتورهای نودی که به دنبال کسب درآمد از توان محاسباتی GPU بیکار خود هستند را به آن دسته از هنرمندانی که به دنبال گسترش کار و استفاده از برنامه‌های کاربردی رندر سه‌بعدی ابری هستند، متصل می‌نماید. به بیان خلاصه و ساده، رندر قادر است هنرمندان و استودیوهایی که به قدرت محاسباتی GPU نیاز دارند را به ماینرهایی که تمایل دارند قابلیت‌های GPU خود را اجاره دهند، وصل کرده و بازاری پویا میان آنها شکل دهد.
شبکه رندر با کمک شبکه P2P غیرمتمرکز، به سطوح بی‌سابقه‌ای از سرعت، مقیاس‌پذیری و کارآیی اقتصادی دست پیدا می‌کند. در سطح فوقانی یک شبکه محاسباتی غیرمتمرکز GPU، رندر بستری را برای توسعه‌دهندگان و هنرمندان فراهم نموده تا خدمات و همچنین برنامه‌های کاربردی برای اقتصادی دیجیتال نظیر دارایی‌های مجازی (NFTs)، مدیریت حقوق دیجیتال نسل بعدی (DRM) و هوش مصنوعی (AI) را بسازند.
شبکه آکاش (Akash Network)
از دیگر پروژه های مهم DePIN می‌توان به شبکه آکاش اشاره کرد که در اصل یک پلتفرم رایانش ابری غیرمتمرکز و منبع باز است. این شبکه بستری را تحت عنوان «Akash Marketplace» فراهم نموده که صاحبان سرورها با منابع اضافی رایانش ابری به آن دسته از کاربرانی که به دنبال منابعی برای میزبانی برنامه‌های خود می‌گردند، متصل شوند. این شبکه بازاری آکاش بر روی یک بلاکچین مبتنی بر Tendermint اجرا شده و با Cosmos SDK طراحی و ساخته شده است.
لازم به ذکر است که شبکه آکاش برای اجماع به الگوریتم اثبات سهام واگذار شده (DPoS) متکی بوده مسئولیت تأمین امنیت شبکه نیز بر عهده گروهی از ولیدیتورهایی است که مسئول تولید بلاک و پردازش تراکنش‌ها هستند. کاربران به منظور اجرای نودهای ولیدیتور باید علاوه‌بر برآورد نمودن الزامات سخت‌افزاری نود، توکن بومی این شبکه که AKT نام دارد را نیز استیک نمایند.
پروژه انکر (ANKR)
انکر نیز که در اصل یک پلتفرم محاسبات ابری است که بر روی شبکه بلاکچینی اتریوم ساخته شده، به سبب سوابق درخشان فعالیتی و محبوبیتی که دارد، توانسته در میان پروژه های مهم از ترند DePIN جای گیرد. پلتفرم انکر این امکان را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌آورد تا به منابع محاسباتی شبکه اتریوم دسترسی پیدا کرده و برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) خود را بر روی آن اجرا نمایند. این پلتفرم از سال 2017 در حال جمع‌آوری و استفاده از قدرت سرورها در سرتاسر جهان برای اجرای نودهای بلاکچین و ارائه یک سرویس حیاتی برای اتصالات RPC API است و ارتباط این پروژه با دیپین‌ها نیز در فراهم نمودن زیرساخت‌های محاسباتی لازم برای اجرای DePINهاست.
شبکه تتا (Theta Network)
شبکه تتا نیز یک شبکه پخش ویدئوی غیرمتمرکز است که از فناوری شبکه بلاکچین بهره می‌برد. شبکه تتا این امکان را برای کاربران خود فراهم می‌آورد تا محتوای ویدئویی تماشا نموده و در کنار آن با به اشتراک گذاشتن پهنای باند اینترنت و منابع محاسباتی خود به صورت P2P رمزارز پاداش بگیرند.
ایده ناب این شبکه سبب شده تا به امروز حمایت‌های زیادی از آن شود و علاوه بر سرمایه‌گذاران نهادی نظیر DHVC وNode Capital، افراد ذی‌نفوذی همچون جاستین کان (از بنیان‌گذاران توویچ) و استیو چن (از بنیان‌گذاران یوتیوب) از این شبکه حمایت نمایند.
DePINها؛ ترندهای سال 2024!
همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، پروژه های مهم از ترند DePIN قادر هستند دنیای رمزارزها و محیط را به یکدیگر متصل کرده و شبکه‌هایی بر مبنای زیرساخت‌های فیزیکی غیرمتمرکز ایجاد نمایند. این ایده جدید که قادر است بر هزینه‌های ذخیره‌سازی بهبود امنیت و حریم خصوصی تاثیرات مثبتی را از خود برجای بگذارد، در سال 2024 بسیار مورد توجه کاربران قرار گرفته است و به نظر می‌رسد که آینده درخشانی در انتظار آن‌هاست. حال شما بگوئید که نظرتان درباره پروژه های مهم DePIN چیست؟ آیا تجربه استفاده از خدمات این پروژه‌ها را داشته‌اید؟
