در دریاهای متلاطم بازارهای مالی، سرمایه‌گذاران و تریدرها در نهایت به دارایی‌های امن پناه می‌برند. این ابزارهای مالی به عنوان لنگر عمل کرده و در زمان عدم اطمینان اقتصادی بستری را برای حفظ ارزش سرمایه فراهم می‌کنند.
حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی تنها با چنگ زدن به ریسمان دارایی‌های امن و مطمئن امکان‌پذیر است و به همین علت ما در این مقاله از بلاگ کیف پول من، سفری را آغاز کرده‌ایم تا در طول آن اولاً با مفهوم دارایی‌های امن آشنا شویم و ثانیاً درک کنیم که این دارایی‌های مطمئن چگونه موجب حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی می‌شوند! اگر شما هم درباره این دارایی‌های سرپناه کنجکاو هستید، حتماً تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
منظور از دارایی‌های امن چیست؟
طبقه دارایی امن در اصل به آن دسته خاص از دارایی‌هایی گفته می‌شود که قادرند ارزش خود را در زمان آشفتگی بازارها، حفظ کرده و حتی رشد قیمتی خوبی تجربه کنند. به بیان بهتر، دارایی‌های امن را باید به قایق‌های نجاتی تشبیه کرد که قادر به حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی و دریای طوفانی هستند. در طول تاریخ بارها شاهد هجوم مردم به سمت این دارایی‌ها برای حفظ ارزش سرمایه بوده‌ایم و سرمایه‌گذاری در طلا در قرن 19 که به دنبال مقابله با طوفان‌های مالی رخ داد، صرفاً نمونه‌ای از این تاریخچه طولانی است.
احساسات سرمایه‌گذاران نقش کلیدی را در تقاضای خرید دارایی‌های امن ایفا می‌کند. تجربه ثابت کرده در زمانی که ترس و عدم اطمینان در بازارهای مالی حاکم شده، سرمایه‌گذاران به سمت این پناهگاه‌ها حرکت می‌کنند؛ چراکه حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی بر سایر منافع بالقوه اولویت پیدا می‌کند.
ویژگی‌های اصلی یک دارایی امن
یک دارایی مطمئن زمانی می‌تواند به حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی کمک کند که دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- ثبات: اولین و مهم‌ترین ویژگی یک دارایی مطمئن و امن به ثبات آن مربوط می‌شود. این قبیل از دارایی‌ها تمایل کمتری به نشان دادن نوسانات قیمتی دارند و نوسانات آن‌ها در مقایسه با سرمایه‌گذاری‌های پرریسک کمتر است. همین ثبات نوعی احساس امنیت را به سرمایه‌گذاران تلقین می‌کند.
- حفظ ارزش: دارایی‌های امن در حفظ ارزش مهارت دارند و حتی در زمان‌هایی که سایر بازارها روند نزولی به خود گرفته‌اند به دلیل تقاضای بالا همچنان صعودی باقی می‌مانند. این موضوع اخیراً به هنگام اعلام تعرفه‌های گمرکی ایالات متحده و به هم ریختن اقتصاد و بازارهای مالی جهانی در قیمت طلا و بیت کوین رخ داد.
- نقدینگی: دارایی‌های امن معمولاً قدرت نقدشوندگی بالایی دارند؛ به این معنا که می‌توان به راحتی آن‌ها را مورد خرید و فروش قرار داد (بدون آن که این موضوع تأثیر قابل توجهی بر قیمت آن‌ها در بازار داشته باشد). این قدرت نقدشوندگی زمانی به عامل حیاتی تبدیل می‌شود که سرمایه‌گذاران نیاز به تصمیم‌گیری سریع در مواقع بحرانی داشته باشند.
- کاهش ریسک سرمایه‌گذاری: بسیاری از سرمایه‌گذاران از دارایی‌های امن برای تنوع بخشیدن به پرتفوی خود استفاده می‌کنند و ریسک کلی را کاهش می‌دهند. این تنوع می‌تواند به محافظت از سرمایه‌گذاری‌ها در برابر ضررهای شدید در طول رکود بازار کمک کند.
نمونه‌هایی از دارایی‌های امن
تعیین دقیق بهترین دارایی‌های امن برای حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی غیرممکن است. توجه داشته باشید که تجارت و سرمایه‌گذاری امن نیز بدون ریسک نیست. بازارهای مالی در شرایط بحران، خطر از دست دادن پول را تحمل می‌کنند. بنابراین، انجام تجزیه‌وتحلیل جامع و اجرای استراتژی‌های مدیریت ریسک در انتخاب دارایی‌های امن، لازم و ضروری است. به طور کلی، دارایی‌های امن در بازارهای مختلف دیده می‌شوند که در ادامه به بررسی مهم‌ترین نمونه‌ها از دارایی‌های امن می‌پردازیم:
سرمایه‌گذاری بر روی فلزات گران‌بها
طلا، نقره و پلاتین غالباً دارایی‌های امن کلاسیک به شمار می‌روند. ارزش پایدار و عرضه محدود آن‌ها در شرایط بحرانی که عدم اطمینان بر اقتصاد حاکم شده، بر جذابیت آن‌ها در دید سرمایه‌گذاران می‌افزاید. در واقع زمانی که مردم به یک پناهگاه امن فکر می‌کنند، اولین گزینه در ذهن آن‌ها خرید طلاست. طلا دارایی فیزیکی بوده که قیمت آن تحت تأثیر تصمیمات بانک‌های مرکزی درباره نرخ بهره قرار نمی‌گیرد و برخلاف ارزهای فیات، میزان عرضه آن را نمی‌توان با اقداماتی نظیر چاپ پول دستکاری کرد.
شاید قوی‌ترین تجربه طلا به عنوان یک پناهگاه امن به بحران مالی سال 2008 مربوط شود؛ زمانی که هجوم سرمایه‌گذاران باعث شد تا قیمت طلا تنها در سال 2009 نزدیک به 24 درصد رشد کند و این روند صعودی تا سال 2011 ادامه یافت. در حال حاضر نیز زمانی که نشانه‌های سقوط قابل توجه بازار ظاهر می‌شود، سرمایه‌گذاران به سمت خرید طلا حرکت می‌کنند و رکورد قیمتی اخیر طلا نیز به همین علت به ثبت رسیده است.
طلای دیجیتال؛ تحولی نو در سرمایه‌گذاری بر روی طلا!
این روزها در بازار فقط با نسخه فیزیکی طلا مواجه نیستیم، بلکه دامنه نفوذ رمزارزها به بازار طلا نیز رسیده است. وقتی درباره طلای دیجیتال صحبت می‌کنیم، منظور رمزارزهایی است که قیمت آن‌ها با نسبت 1:1 به قیمت طلا گره خورده و دارای پشتوانه طلا هستند. به عنوان مثال تتر گلد (Tether Gold) یکی از محبوب‌ترین استیبل کوین‌های با پشتوانه طلاست که به ازای هر توکن تتر گلد، یک اونس طلای تروی براساس استاندارد پالایش طلای LBMA ذخیره شده است.
اوراق قرضه دولتی
اوراق قرضه صادر شده توسط دولت‌های باثبات مثل وزارت خزانه‌داری ایالات متحده یا اوراق قرضه آلمان، به دلیل ایمن بودنشان محبوبیت زیادی در میان سرمایه‌گذاران دارد. این اوراق قرضه هم پرداخت سود منظم و هم بازپرداخت اصل سرمایه را پس از سررسید ارائه می‌کنند. به بیان بهتر، اوراق قرضه دولتی اساساً یک بدهی ثابت از طرف دولت هستند که پرداخت سود دوره‌ای دارند.
سرمایه‌گذاران تمایل دارند اعتماد بیشتری به اوراق قرضه صادر شده از سوی دولت‌های کشورهای توسعه‌یافته داشته باشند و به همین علت است که محبوب‌ترین نوع آن‌ها، اوراق قرضه خزانه ایالات متحده است. وضعیت این اوراق قرضه به عنوان یک پناهگاه امن براساس وضعیت اعتباری دولت آمریکا و کیفیت بالای درآمد به دلار آمریکاست.
برای مثال، در فوریه 2018 سهام به دلیل افزایش بازده اوراق قرضه سقوط کرد و از قضا سرمایه‌گذاران را به سمت اوراق قرضه خزانه‌داری ایالات متحده به عنوان یک پناهگاه امن سوق داد. بنابراین رفتن به سراغ اوراق قرضه دولتی نیز شیوه‌ای برای حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی بازارهای مالی است.
ارزهای دولتی کشورها
برخی از ارزهای فیات نظیر دلار آمریکا، فرانک سوئیس و ین ژاپن به عنوان پناهگاه‌های امن سرمایه در نظر گرفته می‌شوند. سرمایه‌گذاران در طول بحران به دلیل ثبات و قابلیت اطمینان این ارزها به سمت آن‌ها جذب می‌شوند. براساس آمارهای تاریخی، بیش از 50 سال است که دلار آمریکا به عنوان یکی از محبوب‌ترین پناهگاه‌های امن در دوران رکود اقتصادی و ابزاری برای حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی شناخته می‌شود.
این اعتماد به دلار آمریکا از توافق برتون وودز (Bretton-Woods) در سال 1994 میلادی ناشی می‌شود که در آن سیستم ارزی ثابت معرفی شد و دلار را به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان تبدیل کرد. حتی پس از لغو این سیستم، دلار آمریکا جایگاه خود را به عنوان یک پناهگاه امن حفظ کرد؛ چراکه نمایانگر بزرگترین اقتصاد جهان بود.
البته این روزها با ظهور استیبل کوین‌هایی مثل تتر (USDT) سرمایه‌گذاری بر روی دلار نیز با تحولاتی همراه شده و سرمایه‌گذاران می‌توانند به جای خرید دلار فیزیکی به سراغ خرید تتر بروند که ارزش آن همواره برابر با 1 دلار آمریکا بوده و برخلاف سایر رمزارزها نوسان قیمتی زیادی را تجربه نمی‌کند.
ارزهای دیجیتال
در سال‌های اخیر، رمزارزهایی مثل بیت کوین به عنوان دارایی‌های امن جایگزین به رسمیت شناخته شده‌اند. ماهیت غیرمتمرکز و عرضه محدود آن‌ها موجب جذابیت سرمایه‌گذاری بر روی چنین ارزهایی شده است. در واقع همچنان قریب به اتفاق رمزارزها در دسته دارایی‌های ریسکی جای می‌گیرند؛ اما همانطور که در مطالب فوق مشاهده کردید، استیبل کوین‌های با پشتوانه طلا یا دلار، وضعیت مطلوبی داشته و همچون دلار و طلا از آن‌ها به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی یاد می‌شود.
بیت کوین نیز اخیراً ماهیت خود را از یک دارایی ریسکی به یک دارایی امن تغییر داده است. به نظر تحلیل‌گران افزایش دامیننس بیت کوین به 60 درصد در شرایطی که تعرفه‌های گمرکی دولت ترامپ وضعیت چندان جالبی را در بازار رمزارزها و سایر بازارهای مالی رقم نزده، گواه خوبی برای این ادعاست. در واقع، سرمایه‌گذاران این روزها به بیت کوین با دید طلا نگاه می‌کنند و باید این تغییر ماهیت را پذیرفت. از طرفی بیت کوین همواره بازدهی قیمتی خوبی داشته و آیتم بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت است.
املاک و مستغلات
سرمایه‌گذاری در بازارهای باثبات املاک و مستغلات نیز می‌تواند به عنوان نوعی سرپناه مالی عمل کند. تجربه ثابت کرده که املاک و مستغلات در اغلب مواقع ارزش خود را حفظ می‌کنند یا حتی رشد قیمتی خوبی را در ایامی که رکود اقتصادی بر بازارها حاکم است، ثبت می‌کنند. به نظر برخی از کارشناسان، بهترین نوع سرمایه‌گذاری در ایام تورم، سرمایه‌گذاری در بازار مسکن است؛ اما باید توجه داشت که این نوع از سرمایه‌گذاری دارای معایب خاص خود است که در ادامه به این معایب اشاره می‌کنیم:
- معاملات در بازار مسکن مستلزم پرداخت مالیات است.
- سرمایه‌گذاری در مسکن یک سرمایه‌گذاری بلندمدت بوده و سودی در بازه زمانی کوتاه ندارد.
- نقد شوندگی پایینی دارد و در هر لحظه نمی‌توان نسبت به فروش آن با قیمت مناسب اقدام کرد.
- سرمایه‌گذاری در املاک نیازمند سرمایه نسبتاً زیادی است و هر کسی قادر به انجام چنین معاملاتی نیست.
مقایسه دارایی‌های امن با همدیگر
در جدول زیر می‌توانید خلاصه‌ای از تفاوت موجود میان دارایی‌های امن معرفی شده در ابعاد مختلف را مشاهده کنید و درباره ابزارهای موجود برای حفظ ارزش در شرایط بحرانی به خوبی تصمیم بگیرید:
دارایی | میزان بازدهی | سرمایه مورد نیاز | سطح ریسک | قدرت نقدشوندگی |
طلای فیزیکی | بالا (بلندمدت) | نسبتاً زیاد | زیاد | متوسط |
طلای دیجیتال | بالا (بلندمدت) | هر مبلغی | کم | بسیار خوب |
مسکن | بالا (بلندمدت) | زیاد | کم | ضعیف |
دلار | متوسط | هر مبلغی | زیاد | بسیار خوب |
ارز دیجیتال | بالا | هر مبلغی | زیاد | بسیار خوب |
عوامل مؤثر بر جذابیت تقاضای دارایی‌های امن
جذابیت دارایی‌های امن برای حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی با کمک تعامل پیچیده‌ای از عوامل هدایت می‌شود. مطمئناً درک این که چه چیزی باعث افزایش تقاضا برای سرمایه‌گذاری بر روی این دارایی‌ها می‌شود، بسیار مهم است. در ادامه با مفهوم بحران در عبارت «حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی» بهتر آشنا می‌شویم:
- رکود اقتصادی: در طول دوره‌های رکود اقتصادی، سرمایه‌گذاران اغلب به دنبال پناهگاه‌های امن هستند. شاخص‌های اقتصادی نظیر کاهش تولید ناخالص داخلی، افزایش نرخ بیکاری و کاهش هزینه‌های مصرف‌کننده می‌تواند این تقاضا را تحریک کند.
- رویدادهای ژئوپلیتیکی: تنش‌های ژئوپلیتیکی، درگیری‌ها و رویدادهای سیاسی غیرمنتظره می‌توانند موجی از شوک‌های سهمگین را به بازارهای مالی وارد کنند. سرمایه‌گذاران در پاسخ به وضعیت عدم قطعیت ناشی از این رویدادها به سمت ابزارهای مالی مطمئن روی می‌آورند. البته جنگ‌های اقتصادی میان اقتصادهای بزرگ جهان نیز می‌تواند زنجیره تأمین جهانی را مختل کرده و عدم اطمینان ایجاد کند.
- سیاست‌های بانک مرکزی: تصمیمات بانک‌های مرکزی در ارتباط با نرخ بهره، نقش مهمی در پویایی پناهگاه‌های امن دارد. کاهش نرخ بهره از سوی بانک‌های مرکزی، ممکن است نگرانی‌هایی درباره اقتصاد ایجاد کند و تقاضا برای خرید دارایی‌ها امن و حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی را تشدید کند. این موضوع درباره چاپ پول بدون پشتوانه و مواردی از این دست نیز صادق است.
- حرکات ارز: تضعیف پول ملی می‌تواند ارزش سرمایه‌گذاری‌هایی را که براساس آن ارز انجام می‌شود را تحت تأثیر قرار دهد. در واقع کاهش ارزش پول ملی موجب تضعیف قدرت خرید آن می‌شود و در نتیجه سرمایه‌گذاران را برای حفظ ارزش سرمایه به سمت دارایی‌های امن سوق می‌دهد.
عملکرد دارایی‌های امن برای حفظ ارزش سرمایه در عمل
برای درک بهتر جایگاه ویژه دارایی‌های امن در دوران بحران لازم است که نگاهی به عملکرد این دارایی‌ها در طول چند بحران اخیر داشته باشیم:
بحران مالی 2008
در طول بحران مالی جهانی 2007-2008، قیمت طلا به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرد. قیمت این فلز گران‌بها افزایش پیدا کرد؛ چراکه سرمایه‌گذاران به دنبال پناه بردن به مکانی امن به دلیل سقوط مؤسسات مالی و بازارهای سهام بودند. با این حال، مهم‌ترین افزایش قیمت در سال 2007 مشاهده شد و در سال 2008 سرمایه‌گذاران به دلار آمریکا روی آوردند.
اوراق خزانه ایالات متحده در طول این بحران مالی وضعیت مطلوبی را تجربه کرد و همزمان با هجوم سرمایه‌گذاران به خرید اوراق قرضه، قیمت این دارایی امن افزایش پیدا کرد و بازدهی را کاهش داد.
همه‌گیری COVID-19
در همه‌گیری کرونا نیز طلا بار دیگر توانایی خود را در سال 2020 ثابت کرد. با گسترش ویروس در سطح جهان، سرمایه‌گذاران به دنبال ثبات و توان حفظ ارزش سرمایه ارائه شده از سوی این فلز گران‌بها بودند.
بیت کوین، پادشاه رمزارزها، به عنوان یک دارایی امن جایگزین مورد توجه قرار گرفت. در حالی که نوسانات را تجربه کرد، برخی از سرمایه‌گذاران آن را به عنوان یک ابزار ذخیره ارزش سرمایه در شرایط بحرانی در نظر گرفتند.
توجه داشته باشید هرچند دارایی‌های امن می‌توانند در طول بحران‌ها از ارزش سرمایه محافظت کنند؛ اما در زمان‌های آرام، ارزش آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
دارایی‌های امن؛ ابزاری برای حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی!
هرچند دارایی‌های امن به عنوان ابزاری ضروری برای حفظ ارزش سرمایه در زمان‌های پرتلاطم عمل می‌کنند؛ اما باید در انتخاب آن‌ها نهایت دقت را به خرج داد و هر فرد باید متناسب با شرایط و سطح تحمل ریسک خود، دست به انتخاب بزند. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران باید مزایای ایمنی و ثبات را در برابر هزینه فرصت بالقوه و ریسک‌های مرتبط بسنجند.
یک استراتژی سرمایه‌گذاری بهینه در شرایط بحرانی، ساخت سبد سرمایه‌گذاری متنوع با دارایی‌های ایمن است و نباید کلیه تخم مرغ‌ها را در یک سبد بگذارید! حال به نظر شما بهترین دارایی‌های امن برای حفظ ارزش سرمایه در شرایط بحرانی کدامند؟ نظرات خود را برای ما بنویسید.
