هایپر لجر (Hyperledger) چیست؟

در دنیای امروز که فناوری بلاکچین به یکی از بزرگ‌ترین تحولات عصر دیجیتال تبدیل شده، هایپرلجر (Hyperledger) به‌عنوان یک پروژه منبع‌باز و پیشرو از سوی بنیاد لینوکس، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. برخلاف بسیاری از پروژه‌های بلاکچین که تنها بر رمزارزها تمرکز دارند، هایپرلجر به ایجاد زیرساختی جامع و حرفه‌ای برای کسب‌وکارها و صنایع مختلف می‌پردازد.  
این پلتفرم با ارائه چارچوب‌ها و ابزارهای نوآورانه، امکان طراحی و پیاده‌سازی بلاکچین‌های اختصاصی را برای سازمان‌ها فراهم می‌کند. هدف اصلی هایپرلجر، تسهیل تحول دیجیتال در صنایع گوناگون از جمله مالی، سلامت، زنجیره تأمین و حتی مدیریت قراردادهای هوشمند است.
در این مقاله از وبلاگ کیف پول من به بررسی هایپرلجر، اهداف، تاریخچه، نحوه عملکرد و نقش آن در شکل‌دهی آینده تجارت و فناوری خواهیم پرداخت. اگر می‌خواهید بدانید چرا هایپرلجر به انتخاب اول بسیاری از شرکت‌های بزرگ جهان تبدیل شده است، این مطلب را از دست ندهید.

هایپرلجر چیست؟

هایپرلجر نه یک شرکت است، نه یک ارز دیجیتال و نه حتی یک بلاکچین مستقل. بلکه این پروژه به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای بنیاد لینوکس، مرکزی برای توسعه بلاکچین‌های صنعتی منبع‌باز به‌شمار می‌آید. هایپرلجر با هدف ایجاد زیرساخت‌هایی برای توسعه فناوری لجرهای توزیع‌شده طراحی شده است و زمینه‌ای فراهم می‌کند تا شرکت‌ها و توسعه‌دهندگان بتوانند پروژه‌های بلاکچینی گروهی خود را به‌صورت هماهنگ و کارآمد پیش ببرند.  
این پلتفرم مجموعه‌ای از ابزارها و چارچوب‌های منبع‌باز (Open Source) است که به کاربران اجازه می‌دهد لجرهای توزیع‌شده‌ای با نیازهای منحصربه‌فرد طراحی کنند. مهم‌ترین مأموریت هایپرلجر، تقویت همکاری‌های متقابل بین صنایع مختلف برای ایجاد بلاکچین‌هایی است که برخلاف لجرهای سنتیِ ارزهای دیجیتال، قابلیت تعامل و هماهنگی با یکدیگر را داشته باشند.  
هایپرلجر با الهام از فلسفه لینوکس و استفاده از مدل متن‌باز، به شرکت‌های بزرگ و توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که آزادانه از این پلتفرم بهره‌برداری کنند. این ویژگی باعث شده است بسیاری از بزرگ‌ترین سازمان‌های دنیا، از هایپرلجر به‌عنوان بستری برای نوآوری و توسعه پروژه‌های بلاکچینی خود استفاده کنند.  

خلاصه‌ای از تاریخچه هایپرلجر

پروژه هایپرلجر در دسامبر ۲۰۱۶ با همکاری ۳۰ عضو بنیان‌گذار آغاز به کار کرد. چندی بعد، در آوریل ۲۰۱۷، برایان بلندر، از بنیان‌گذاران بنیاد نرم‌افزاری آپاچی، به‌عنوان مدیر اجرایی این پروژه منصوب شد. در همان سال و در سپتامبر، هایپرلجر با معرفی خود به‌عنوان «چتر بلاکچین تجاری»، گامی مهم در مسیر شناخته شدن در دنیای فناوری برداشت.  
توسعه این پلتفرم به سرعت ادامه یافت و تا دسامبر ۲۰۱۷ تعداد اعضای آن به ۲۰۰ شرکت و سازمان رسید. در ژانویه همان سال، هایپرلجر به سریع‌ترین پروژه لینوکس از نظر رشد و توسعه تبدیل شد. امروز بیش از ۲۴۰ سازمان برجسته، از جمله شرکت‌هایی مانند فوجیتسو، هوآوی و سامسونگ و موسسات مالی بزرگی نظیر امریکن اکسپرس، جی‌پی مورگان و ولز فارگو، از این پروژه پشتیبانی می‌کنند.  
بنیاد لینوکس علاوه بر پشتیبانی از توسعه هایپرلجر، ابزارهای منبع‌باز و رایگانی را نیز برای توسعه‌دهندگان ارائه داده است. از جمله این ابزارها:  

• ابزارHyperledger Caliper: برای سنجش عملکرد بلاکچین. 
• ابزارHyperledger Cello: ابزاری برای ارائه بلاکچین به‌عنوان سرویس.
• ابزارHyperledger Composer: جهت ساخت و مدیریت شبکه‌های تجاری بلاکچین.

این تاریخچه نشان‌دهنده مسیر پیشرفت هایپرلجر به‌عنوان یک پروژه پیشگام در دنیای فناوری بلاکچین است که نقش آن در آینده این حوزه بسیار پررنگ خواهد بود.

هایپرلجر چگونه کار می‌کند؟

هایپرلجر به‌عنوان یک پروژه بلاکچینی متن‌باز و سازمان‌محور طراحی شده است تا انعطاف‌پذیری و سفارشی‌سازی بالایی را برای صنایع مختلف فراهم کند. این پلتفرم از ساختاری ماژولار بهره می‌برد که به تیم‌ها و شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا با استفاده از ابزارها و پروتکل‌های متنوع، بلاکچین‌های اختصاصی خود را ایجاد کنند. برخلاف شبکه‌هایی مانند شبکه بیت‌ کوین و اتریوم که برای هر تغییر نیاز به تأیید تمامی اعضا دارند، هایپرلجر به تیم‌ها امکان همکاری و توسعه مستقل را می‌دهد.  
این معماری نوآورانه، پایه‌گذار پروژه‌های مختلفی در حوزه‌های گوناگون شده است. به‌عنوان مثال، Social Plastic زباله‌های پلاستیکی را به ارزهای تجاری تبدیل می‌کند، درحالی‌که Cicero به ایجاد قراردادهای هوشمند با قابلیت پیگیری قانونی کمک می‌کند. همچنین، پروژه‌هایی مانند Pokitdok در حوزه سلامت و The Spot Exchange در مدیریت فضای پارک نشان‌دهنده گستردگی کاربردهای این پلتفرم هستند.  
هایپرلجر در رقابتی تنگاتنگ با دیگر پلتفرم‌های بلاکچینی مانند اتریوم، EOS و R3 قرار دارد، اما تمرکز آن بر زیرساخت‌های متن‌باز و قابلیت سفارشی‌سازی، آن را به گزینه‌ای جذاب برای شرکت‌هایی تبدیل کرده است که به دنبال راه‌حل‌های منحصربه‌فرد برای نیازهای خود هستند. این پروژه به‌وضوح نشان می‌دهد که بلاکچین در آینده نقش کلیدی ایفا خواهد کرد و همکاری جهانی می‌تواند این فناوری را به سطحی جدید ارتقا دهد.

اهداف استراتژیک هایپرلجر: تحولی در فناوری بلاکچین

هایپرلجر، به‌عنوان یکی از پروژه‌های پیشرو در حوزه بلاکچین، اهداف استراتژیک خود را با تمرکز بر ایجاد تحول در صنایع مختلف تعیین کرده است. این پلتفرم، برخلاف پروژه‌های مبتنی بر ارزهای دیجیتال، تمرکز اصلی خود را بر ساخت زیرساخت‌های بلاکچینی سازمانی گذاشته است. در ادامه به بررسی اهداف کلیدی هایپرلجر می‌پردازیم:

1. ایجاد زیرساخت منبع باز برای سازمان‌ها:
   هدف اصلی هایپرلجر، توسعه یک چارچوب دفتر کل توزیع‌ شده منبع باز است که برای سازمان‌ها طراحی شده باشد. این چارچوب به شرکت‌ها امکان می‌دهد که از فناوری بلاکچین برای بهبود امنیت، شفافیت و کارایی فرآیندهای خود بهره‌برداری کنند.
2. جدا کردن بلاکچین از ارزهای دیجیتال:
   برخلاف بسیاری از پروژه‌های بلاکچینی که تمرکز خود را بر ایجاد ارزهای دیجیتال گذاشته‌اند، هایپر لجر به‌دنبال ایجاد بستری مستقل است. این پروژه معتقد است که استفاده از بلاکچین نباید تنها به دنیای ارزهای دیجیتال محدود شود؛ بلکه می‌تواند در صنایعی مانند بهداشت، زنجیره تأمین، بانکداری و حمل‌ و نقل کاربرد داشته باشد.
3. تسهیل پیاده‌سازی فناوری بلاکچین:
   هایپرلجر بر آن است تا بلاکچین را از یک فناوری پیچیده به ابزاری ساده و کاربردی برای صنایع تبدیل کند. هدف این است که شرکت‌ها بتوانند به‌راحتی راه‌حل‌های بلاکچینی را در سیستم‌های موجود خود پیاده کنند و از مزایای آن بهره‌مند شوند.
4. تشویق به نوآوری و همکاری صنعتی:
   این پلتفرم به‌عنوان یک جامعه باز عمل می‌کند که در آن سازمان‌ها، توسعه‌دهندگان و پژوهشگران می‌توانند برای بهبود فناوری‌های بلاکچینی همکاری کنند. این همکاری منجر به ایجاد استانداردها و ابزارهایی می‌شود که توسعه بلاکچین را در سطح جهانی تسریع می‌بخشد.
5. ترویج شفافیت و امنیت در داده‌ها:
   یکی از اهداف کلیدی هایپرلجر، فراهم کردن بستری امن و شفاف برای مدیریت داده‌هاست. این پلتفرم به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از بلاکچین، اعتماد بیشتری در تراکنش‌ها و فرآیندهای خود ایجاد کنند.
6. کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی سازمان‌ها:
   هایپرلجر قصد دارد با ارائه راه‌حل‌های بلاکچینی، هزینه‌های مرتبط با مدیریت داده‌ها و فرآیندهای تجاری را کاهش دهد. این امر به شرکت‌ها امکان می‌دهد که منابع خود را به شکل بهتری مدیریت کرده و بهره‌وری خود را افزایش دهند.

پروژه‌های کلیدی هایپرلجر

هایپرلجر مجموعه‌ای از پروژه‌های منحصربه‌فرد در زمینه بلاکچین است که هرکدام برای رفع نیازهای خاص کسب‌وکارها و صنایع طراحی شده‌اند. در ادامه، مهم‌ترین پروژه‌های این اکوسیستم معرفی می‌شوند:

1. باروو (Burrow): پروژه Burrow بستری برای اجرای قراردادهای هوشمند با استفاده از ماشین مجازی اتریوم (EVM) است. این پروژه با بهره‌گیری از الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS) سرعت و امنیت تراکنش‌ها را تضمین می‌کند.
2. ایندی (Indy): پروژه Indy روی توسعه هویت دیجیتال غیرمتمرکز تمرکز دارد. ایندی به کاربران این امکان را می‌دهد که داده‌های شخصی خود را به‌صورت امن مدیریت کرده و از حریم خصوصی‌شان محافظت کنند.
3. فابریک (Fabric): پروژه Fabric یک چارچوب پیشرفته برای ایجاد شبکه‌های بلاکچینی خصوصی و سازمانی است. این پلتفرم با قابلیت شناسایی اعضا و انعطاف‌پذیری در طراحی قراردادهای هوشمند، راهکاری ایده‌آل برای کاربردهای تجاری است.
4. ایرا (Iroha): پروژه Iroha به‌عنوان یک ابزار ساده و امن برای توسعه بلاکچین طراحی شده است. این پروژه با الگوریتم اجماع Byzantine Fault-Tolerant (BFT) به ایجاد بلاکچین‌هایی با قابلیت اعتماد بالا کمک می‌کند.
5. ساوتوث (Sawtooth): پروژه Sawtooth یک پلتفرم بلاکچینی پیشرفته است که امکان تغییر الگوریتم اجماع در زمان اجرا را فراهم می‌کند. این قابلیت، انعطاف‌پذیری بالایی برای شبکه‌های توزیع‌شده به ارمغان می‌آورد.
6. گرید (Grid): پروژه Grid به توسعه ابزارهای زنجیره تأمین اختصاص دارد و با ارائه چارچوب‌های استاندارد، سرعت پیاده‌سازی راه‌حل‌های بلاکچینی را در صنایع مختلف افزایش می‌دهد.
7. اریس (Aries): پروژه Aries زیرساختی برای مدیریت تعاملات همتا به همتا و ارائه ابزارهای رمزنگاری‌شده برای ذخیره و انتقال اطلاعات حساس است.
8. بسو (Besu): پروژه Besu یک کلاینت اتریوم نوشته‌شده به زبان جاوا است که از شبکه‌های عمومی و خصوصی بلاکچین پشتیبانی می‌کند. این پروژه از الگوریتم‌های اجماع متنوعی مانند PoS و PoW بهره می‌برد.
9. بیول (Bevel): پروژه Bevel شتاب‌دهنده‌ای برای توسعه و استقرار سریع زیرساخت‌های بلاکچینی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا شبکه‌های خود را با امنیت و کارایی بالا پیاده‌سازی کنند.

پروژه‌های متنوع هایپرلجر با ارائه راهکارهای نوآورانه در حوزه بلاکچین، به صنایع مختلف کمک می‌کنند تا فرآیندهای خود را بهینه کرده و شفافیت و امنیت را در عملیات خود افزایش دهند.

ابزارهای هایپرلجر

هایپرلجر مجموعه‌ای از ابزارهای قدرتمند و متنوع است که به شرکت‌ها و توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا با استفاده از آن‌ها پروژه‌های بلاکچین صنعتی خود را به طور مؤثر پیاده‌سازی و مدیریت کنند. در ادامه، برخی از مهم‌ترین ابزارهای هایپرلجر را بررسی می‌کنیم:

هایپر لجر کالیپر (Hyperledger Caliper):

کالیپر یک ابزار بنچمارک است که برای اندازه‌گیری عملکرد بلاکچین‌ها طراحی شده است. این ابزار با استفاده از جاوااسکریپت نوشته شده و شاخص‌های مختلف عملکرد مانند تراکنش در ثانیه (TPS)، تأخیر تراکنش و استفاده از منابع را برای کاربران به نمایش می‌گذارد. کالیپر به شرکت‌ها کمک می‌کند تا عملکرد شبکه‌های بلاکچین خود را ارزیابی کرده و بهینه‌سازی‌های لازم را انجام دهند.

هایپرلجر چلو (Hyperledger Cello):

چلو ابزاری است که برای گسترش و مدیریت بلاکچین‌ها به‌عنوان سرویس توسعه یافته است. این ابزار که با زبان Go نوشته شده، مدل گسترش بر تقاضا را به بلاکچین‌ها آورده و به شرکت‌ها کمک می‌کند تا بلاکچین‌های خود را به راحتی مدیریت کنند. چلو دارای داشبوردی است که وضعیت‌های فعلی بلاکچین، عملکرد کد زنجیره‌ای، و تنظیمات بلاکچین‌ها را به‌طور همزمان نمایش می‌دهد.

هایپرلجر کامپوزر (Hyperledger Composer):

کامپوزر ابزاری است که برای ایجاد شبکه‌های تجاری بلاکچین طراحی شده است. این ابزار، که با جاوااسکریپت نوشته شده، به کاربران این امکان را می‌دهد تا برنامه‌های بلاکچین و قراردادهای هوشمند را به راحتی با مدل‌های تجاری موجود یکپارچه کنند. کامپوزر از هایپرلجر فابریک پشتیبانی می‌کند و به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا تعاملات تراکنش‌ها با دارایی‌های خاص را به‌طور دقیق تعریف کنند.

هایپرلجر اکسپلورر (Hyperledger Explorer):

اکسپلورر یک مرورگر بلاک تحت وب است که برای نظارت و مشاهده جزئیات بلاک‌ها در بلاکچین‌های هایپرلجر فابریک استفاده می‌شود. این ابزار به کاربران این امکان را می‌دهد که اطلاعات دقیق در مورد بلاک‌ها و تراکنش‌ها را مشاهده کرده و شبکه‌های بلاکچین خود را مدیریت کنند. اکسپلورر می‌تواند با پلتفرم‌های تأیید هویت هماهنگ شود و از TypeScript هایپرلجر ساتوس پشتیبانی می‌کند.

هایپرلجر کویلت (Hyperledger Quilt):

کویلت یک ابزار برای انجام مبادلات اتمی میان سیستم‌های دفترکل است. این ابزار با استفاده از پروتکل میان لجری (ILP) نوشته شده و به‌طور خاص برای شبکه‌های پرداخت طراحی شده است. کویلت به عنوان یک راه‌حل چند عملکردی برای پروژه‌های هایپرلجر طراحی شده و قادر است معاملات اتمی توزیع‌شده را به‌طور امن و مؤثر انجام دهد.

این ابزارها به عنوان اجزای اساسی در اکوسیستم هایپرلجر به‌کار می‌روند و به شرکت‌ها و توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهند تا بلاکچین‌های خود را به شکلی امن، مقیاس‌پذیر و مؤثر توسعه دهند و مدیریت کنند.

سخن پایانی:

هایپرلجر به‌عنوان یک پروژه منبع‌باز و مبتنی بر همکاری‌های صنعتی، نقش مهمی در تحول دیجیتال و توسعه بلاکچین‌های کاربردی ایفا می‌کند. این پلتفرم با فراهم آوردن ابزارها و چارچوب‌هایی برای ایجاد لجرهای توزیع‌شده، به شرکت‌ها و توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد که بلاکچین‌هایی امن، مقیاس‌پذیر و قابل اعتماد بسازند. ویژگی متن‌باز هایپرلجر، علاوه بر تسهیل نوآوری، زمینه را برای همکاری‌های بیشتر میان صنایع مختلف فراهم می‌کند. در دنیای در حال تحول فناوری، هایپرلجر به‌عنوان یک نقطه عطف در کاربرد بلاکچین‌های صنعتی، نه‌تنها به ارتقاء تجربه کاربران کمک می‌کند، بلکه به توسعه پایدار و کارآمد این فناوری در صنایع مختلف کمک شایانی خواهد داشت. با توجه به رشد روزافزون این پلتفرم و استقبال شرکت‌های بزرگ، می‌توان پیش‌بینی کرد که هایپرلجر نقشی اساسی در آینده بلاکچین و تعاملات دیجیتال ایفا خواهد کرد.