در دنیای امروز که وابستگی به فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور چشمگیری افزایش یافته است، امنیت شبکهها و سامانههای اطلاعاتی از اهمیت ویژهای برخوردار است. یکی از تهدیدات بزرگ و پیچیده که میتواند به شدت عملکرد و دسترسی به سرویسهای آنلاین را مختل کند، حملات DoS (Denial-of-Service) است. این نوع حملات با هدف از کار انداختن یا کاهش کارایی سرویسها و منابع شبکه صورت میگیرند و میتوانند خسارات زیادی به سازمانها و کسبوکارها وارد کنند.
حملات DoS به دو دسته کلی تقسیم میشوند: حملات DoS معمولی که از یک منبع واحد برای ایجاد اختلال استفاده میکنند، و حملات DDoS (Distributed Denial-of-Service) که با استفاده از چندین منبع مختلف، ترافیک مخربی را به صورت هماهنگ به سمت هدف ارسال میکنند. در هر دو حالت، هدف اصلی این است که سرورها و شبکهها به قدری تحت فشار قرار گیرند که نتوانند به درخواستهای کاربران قانونی پاسخ دهند.
این مقاله از بلاگ کیف پول من به بررسی حملات DoS، تفاوتهای بین DoS و DDoS، روشهای شناسایی این حملات و راهکارهای کاهش ریسک آنها خواهد پرداخت. با توجه به پیچیدگی و تنوع این نوع حملات، آگاهی از روشهای پیشگیری و مقابله با آنها برای حفاظت از داراییهای دیجیتال و اطمینان از دسترسی پایدار به سرویسها ضروری است. در ادامه، به تفصیل درباره این موضوعات بحث خواهیم کرد و راهکارهای عملی برای بهبود امنیت شبکه ها ارائه میدهیم.
حملات DOS یا Denial-Of-Service چیست ؟
حملات Denial-of-Service یا به اختصار DoS، نوعی حمله سایبری هستند که هدف آنها از دسترس خارج کردن یک سرویس، سیستم یا شبکه است. این حملات با ارسال حجم بسیار زیادی از درخواستها یا ترافیک به سمت سیستم هدف، منابع آن را بیش از حد مشغول میکنند. نتیجه این است که سیستم دیگر قادر نیست به درخواستهای قانونی کاربران پاسخ دهد و در نتیجه، کاربران از دسترسی به سرویس مورد نظر محروم میشوند.
مهاجمان در حملات DoS از روشهای مختلفی برای ایجاد بار اضافی روی منابع سیستم استفاده میکنند. مثلاً ممکن است تعداد بسیار زیادی درخواست به سرور ارسال کنند یا از بستههای دادهای خاصی استفاده کنند که پردازش آنها به منابع زیادی نیاز دارد. هدف اصلی این حملات، اشغال منابعی مانند پهنای باند، پردازنده و حافظه است تا سرویسدهی به کاربران قانونی مختل شود.
این نوع حمله میتواند به سرویسهای مختلفی آسیب برساند، از وب سایتها و سرورها گرفته تا شبکههای بزرگ و حتی زیرساختهای حیاتی. حملات DoS میتوانند به صورت ساده یا پیچیده اجرا شوند. در حالت ساده، حمله از یک منبع انجام میشود، اما در حالت پیچیدهتر، که به آن Distributed Denial-of-Service (DDoS) گفته میشود، حمله از چندین منبع مختلف به صورت همزمان انجام میشود.
نتایج حملات DoS میتواند بسیار مخرب باشد. بسته به میزان ترافیک و توانایی سیستم هدف در مقابله با این ترافیک، ممکن است سرویس به کلی از کار بیفتد یا دچار کندی شدید شود. این امر میتواند منجر به از دست رفتن درآمد، کاهش اعتماد کاربران و در برخی موارد، آسیب به اعتبار سازمان یا کسبوکار شود.
برای مقابله با حملات DoS، روشهای متعددی وجود دارد. این روشها شامل استفاده از فایروالها، سیستمهای تشخیص و جلوگیری از نفوذ (IDS/IPS)، و سرویسهای ابری خاصی است که ترافیک مخرب را شناسایی و مسدود میکنند. همچنین، بهروزرسانی سیستمها و اعمال تدابیر امنیتی مناسب میتواند به کاهش خطر این نوع حملات کمک کند.
نحوه کار حملات DoS چگونه است؟
حملات Denial-of-Service یا به اختصار DoS به طور کلی سعی میکنند با ارسال حجم زیادی از درخواستها یا ترافیک به سمت یک سرویس، سرور یا شبکه، منابع آن را بیش از حد مشغول کنند و در نتیجه آن سرویس از دسترس کاربران قانونی خارج شود. نحوه کار این حملات به صورت زیر است:
- شناسایی هدف: در مرحله اول، مهاجم یک سرویس، سرور یا شبکه خاص را به عنوان هدف انتخاب میکند. این میتواند یک وبسایت، سرور بازی، سرور ایمیل یا هر سرویس دیگری باشد که به صورت آنلاین ارائه میشود.
- تهیه ابزار حمله: مهاجم ممکن است از ابزارها و نرمافزارهای خاصی برای اجرای حمله استفاده کند. این ابزارها میتوانند برنامههای سادهای باشند که حجم زیادی از درخواستها را به سمت هدف ارسال میکنند، یا ابزارهای پیچیدهتری که توانایی ارسال ترافیک مخرب بیشتری دارند.
- ارسال ترافیک مخرب: مهاجم شروع به ارسال حجم زیادی از ترافیک یا درخواستهای مخرب به سمت هدف میکند. این ترافیک میتواند شامل درخواستهای HTTP، پینگهای ICMP، بستههای UDP یا TCP و بسیاری از انواع دیگر باشد. هدف این است که منابع سیستم مانند پهنای باند، پردازنده، حافظه و غیره را بیش از حد مشغول کند.
- اشغال منابع: با ارسال حجم زیادی از ترافیک، منابع سیستم هدف به سرعت اشغال میشوند. این امر باعث میشود که سیستم نتواند به درخواستهای قانونی کاربران پاسخ دهد. به عنوان مثال، اگر یک وبسایت هدف حمله قرار گیرد، کاربران ممکن است نتوانند صفحات وب را بارگذاری کنند یا با پیامهایی مبنی بر عدم دسترسی مواجه شوند.
- از کار افتادن سرویس: در نهایت، اگر حمله موفق باشد، سرویس هدف به طور کامل از کار میافتد یا به شدت کند میشود. این میتواند منجر به از دست رفتن درآمد، کاهش اعتماد کاربران و آسیب به اعتبار سازمان شود.
مطلب پیشنهادی: چطور از دارایی خود در برابر فیشینگ محافظت کنیم؟
انواع حملات DoS
حملات Denial-of-Service (DoS) میتوانند به روشهای مختلفی انجام شوند. در زیر برخی از انواع رایج حملات DoS به همراه توضیحات کامل آنها آورده شده است:
- حملات HTTP Flood: در حملات HTTP Flood، مهاجم تعداد زیادی درخواست HTTP به سمت وبسرور ارسال میکند. این درخواستها میتوانند به سادگی درخواستهای GET یا POST باشند که سرور مجبور به پردازش آنها میشود. هدف این است که سرور را با تعداد زیادی درخواست پر کند تا نتواند به درخواستهای قانونی کاربران پاسخ دهد. این نوع حمله نیاز به حجم بالایی از پهنای باند و منابع سرور دارد.
- حملات SYN Flood: در حملات SYN Flood، مهاجم تعداد زیادی درخواست SYN (که بخشی از فرآیند برقراری ارتباط TCP است) به سمت سرور ارسال میکند. هر بار که سرور یک درخواست SYN دریافت میکند، باید منابعی را برای پاسخ به آن اختصاص دهد و منتظر پاسخ ACK بماند. اگر مهاجم تعداد زیادی از این درخواستها را ارسال کند و پاسخهای ACK را ندهد، منابع سرور به سرعت اشغال میشوند و سرور نمیتواند به درخواستهای جدید پاسخ دهد.
- حملات UDP Flood: در حملات UDP Flood، مهاجم تعداد زیادی بسته UDP را به صورت تصادفی به پورتهای مختلف سرور ارسال میکند. سرور مجبور به پردازش این بستهها و پاسخ به آنها است، که میتواند منابع سرور را مشغول کند و باعث از دسترس خارج شدن سرویسها شود. این نوع حمله اغلب به دلیل سادگی اجرای آن مورد استفاده قرار میگیرد.
- حملات ICMP Flood (Ping Flood): در این نوع حمله، مهاجم تعداد زیادی درخواست پینگ (ICMP Echo Request) به سمت سرور ارسال میکند. پردازش این درخواستها و ارسال پاسخهای مربوطه میتواند منابع سرور را مشغول کند. اگر تعداد درخواستها بسیار زیاد باشد، سرور نمیتواند به درخواستهای قانونی پاسخ دهد و سرویسها از دسترس خارج میشوند.
- حملات Ping of Death: حمله Ping of Death شامل ارسال بستههای پینگ بسیار بزرگ به سمت هدف است. بستههای پینگ معمولاً باید اندازه مشخصی داشته باشند، اما در این حمله، بستههای بسیار بزرگتر از حد معمول ارسال میشوند. این بستهها میتوانند باعث سرریز بافر در سیستم هدف شوند و منجر به کرش کردن یا از کار افتادن سیستم شوند.
- حملات Slowloris: حمله Slowloris به گونهای طراحی شده است که یک سرور وب را با باز نگه داشتن تعداد زیادی از اتصالات HTTP برای مدت طولانی مشغول نگه دارد. مهاجم درخواستهای HTTP ناقص ارسال میکند و آنها را به طور مداوم باز نگه میدارد. این امر باعث میشود که سرور منابع خود را برای این اتصالات باز اختصاص دهد و نتواند به درخواستهای جدید پاسخ دهد.
- حملات NTP Amplification: در حملات NTP Amplification، مهاجم از سرورهای NTP (Network Time Protocol) برای تقویت حملات خود استفاده میکند. مهاجم درخواستهای کوچکی به سرور NTP ارسال میکند که باعث ارسال پاسخهای بسیار بزرگی به آدرس IP قربانی میشود. این امر باعث افزایش حجم ترافیک به سمت قربانی و اشغال منابع آن میشود.
- حملات DNS Amplification: حملات DNS Amplification مشابه حملات NTP Amplification هستند، اما از سرورهای DNS برای تقویت حمله استفاده میشود. مهاجم درخواستهای کوچک DNS به سرورهای DNS ارسال میکند و باعث میشود این سرورها پاسخهای بزرگی به آدرس IP قربانی ارسال کنند. این امر منجر به افزایش حجم ترافیک به سمت قربانی و اشغال منابع آن میشود.
- حملات Smurf: در حملات Smurf، مهاجم یک درخواست پینگ (ICMP Echo Request) به آدرس پخش (broadcast address) شبکه قربانی ارسال میکند. این درخواست به همه دستگاههای شبکه ارسال میشود و هر دستگاه به آدرس IP قربانی پاسخ میدهد. این امر باعث ایجاد حجم زیادی از ترافیک به سمت قربانی و اشغال منابع آن میشود.
- حملات Teardrop: در حمله Teardrop، مهاجم بستههای IP با قطعهبندی نادرست به سمت هدف ارسال میکند. این بستهها به گونهای طراحی شدهاند که هنگام بازسازی در سیستم هدف، باعث سرریز بافر و کرش کردن سیستم شوند. این نوع حمله معمولاً سیستمهای قدیمیتر را هدف قرار میدهد که قادر به مدیریت صحیح قطعهبندی بستهها نیستند.
- حملات Fraggle: حملات Fraggle شبیه به حملات Smurf هستند، اما به جای استفاده از بستههای ICMP، از بستههای UDP برای انجام حمله استفاده میکنند. مهاجم بستههای UDP را به آدرس پخش یک شبکه ارسال میکند و این بستهها باعث میشوند که تمامی دستگاههای موجود در آن شبکه به آدرس IP قربانی پاسخ دهند. این امر باعث ایجاد حجم زیادی از ترافیک به سمت قربانی و اشغال منابع آن میشود.
- حملات Land: در حمله Land، مهاجم بستههای TCP SYN را با آدرس IP منبع و مقصد یکسان (آدرس IP قربانی) ارسال میکند.وقتی سیستم قربانی این بستهها را دریافت میکند، دچار مشکل در پردازش آنها میشود زیرا به نظر میرسد که بستهها از خود سیستم آمدهاند. این امر میتواند باعث کندی عملکرد یا از کار افتادن سیستم شود.
- حملات R-U-Dead-Yet (RUDY): حمله RUDY به سرورهای وب با ارسال درخواستهای HTTP POST بسیار کند و طولانی مدت، سرویسدهی را مختل میکند. مهاجم فرمهای وبی را با دادههای بسیار کند پر میکند و آنها را به سرور ارسال میکند. این امر باعث میشود که سرور منابع خود را برای مدت طولانی به پردازش این درخواستها اختصاص دهد و نتواند به درخواستهای جدید پاسخ دهد.
- حملات Layer 7 (Application Layer) : این نوع حمله بر لایه کاربردی (لایه ۷ مدل OSI) متمرکز است. مهاجم با ارسال درخواستهای پیچیده و پرهزینه به سرور، مانند جستجوهای پایگاه داده یا درخواستهای پیچیده پردازش وب، منابع سرور را به شدت مشغول میکند. این حملات معمولاً سختتر از حملات لایههای پایینتر (مانند شبکه و انتقال) قابل شناسایی و جلوگیری هستند زیرا به نظر میرسد که درخواستها کاملاً قانونی هستند.
- حملات Botnet-Based: در حملات مبتنی بر باتنت، مهاجم از یک شبکه بزرگ از دستگاههای آلوده (باتنت) برای ارسال ترافیک به سمت هدف استفاده میکند. هر دستگاه در باتنت میتواند تعداد زیادی درخواست یا بسته به سمت هدف ارسال کند. این امر باعث ایجاد حجم بسیار زیادی از ترافیک و اشغال منابع هدف میشود. این نوع حمله معمولاً به عنوان Distributed Denial-of-Service (DDoS) شناخته میشود.
هر کاربر چطور میتواند یک حملات DoS را شناسایی کند؟
شناسایی حملات DoS (Denial-of-Service) میتواند توسط هر کاربر شبکهای انجام شود که نشانههای زیر را مشاهده کند. برخی از نشانههای متداول حملات DoS شامل موارد زیر هستند:
کندی یا عدم پاسخگویی سرویسها
- وبسایتها بارگذاری نمیشوند: اگر وبسایتها به سرعت بارگذاری نمیشوند یا اصلاً بارگذاری نمیشوند، این میتواند نشانهای از حمله DoS باشد.
- کندی در دسترسی به برنامههای کاربردی: برنامههای کاربردی مبتنی بر شبکه ممکن است به کندی پاسخ دهند یا به طور کامل از دسترس خارج شوند.
افزایش شدید و ناگهانی ترافیک شبکه
- ترافیک غیرمعمول: ترافیک بسیار بالایی که بدون دلیل مشخصی به شبکه وارد میشود میتواند نشانهای از حمله باشد.
- ترافیک از منابع غیرمنتظره: اگر ترافیک زیادی از آدرسهای IP ناشناس یا غیرمنتظره مشاهده شود، این میتواند نشاندهنده یک حمله باشد.
پیامهای خطای فراوان
- پیامهای خطای سرور: دریافت تعداد زیادی پیام خطا از سرورها مانند 502 Bad Gateway یا 503 Service Unavailable میتواند نشانهای از حمله DoS باشد.
- پیامهای خطای ارتباطی: پیامهای خطای ارتباطی مداوم، مانند timeoutهای مکرر، میتواند به دلیل حمله DoS باشد.
افزایش استفاده از منابع سیستم
- استفاده بالا از CPU و حافظه: سرور ممکن است منابع خود را به حداکثر برساند و این میتواند به دلیل ترافیک بیش از حد ایجاد شده توسط حمله DoS باشد.
- پر شدن پهنای باند: اگر پهنای باند شبکه به سرعت پر شود و سرویسها نتوانند به درستی کار کنند، این میتواند نشانهای از حمله باشد.
قطع ارتباطات مکرر
- قطع اتصال به اینترنت یا شبکه: کاربران ممکن است به طور مکرر از شبکه یا اینترنت قطع شوند.
- مشکلات در تماسهای VoIP: تماسهای VoIP ممکن است به طور مکرر قطع شوند یا کیفیت صدا به شدت کاهش یابد.
افزایش تعداد درخواستهای ناموفق
- تعداد بالای درخواستهای ناموفق: سرور ممکن است تعداد زیادی از درخواستهای ناموفق را ثبت کند.
- درخواستهای غیرمتعارف: درخواستهای غیرمتعارف یا با الگوهای عجیب به سمت سرور ارسال میشوند.
مطلب پیشنهادی: رایجترین کلاهبرداری های مربوط به اتریوم ۲.۰
تفاوت بین حملات DoS و DDoS چیست؟
حملات DoS (Denial-of-Service) و DDoS (Distributed Denial-of-Service) هر دو هدف مشابهی دارند: ایجاد اختلال در دسترسی به سرویسها و منابع شبکه برای کاربران قانونی. اما تفاوت اصلی بین این دو نوع حمله در نحوه اجرای آنها است.
در یک حمله DoS، مهاجم از یک منبع واحد برای ارسال حجم زیادی از ترافیک یا انجام درخواستهای مخرب به سمت هدف استفاده میکند. این ترافیک یا درخواستها به قدری زیاد است که منابع سرور یا شبکه هدف به سرعت اشباع میشوند، و در نتیجه سرویسدهی به کاربران قانونی مختل میشود. این نوع حمله معمولاً سادهتر است و میتواند به راحتی شناسایی شود، زیرا ترافیک مخرب از یک منبع مشخص میآید.
در مقابل، در یک حمله DDoS، مهاجم از چندین منبع مختلف برای انجام حمله استفاده میکند. این منابع معمولاً دستگاههای آلوده به بدافزار هستند که تحت کنترل مهاجم قرار دارند و به آنها باتنت (Botnet) گفته میشود. در یک حمله DDoS، هر دستگاه در باتنت به صورت هماهنگ به هدف حمله میکند، و حجم بسیار زیادی از ترافیک از چندین منبع مختلف به سمت هدف ارسال میشود. این امر شناسایی و مسدود کردن حمله را بسیار دشوارتر میکند، زیرا ترافیک مخرب از چندین آدرس IP مختلف میآید و معمولاً ترافیک قانونی و مخرب با هم مخلوط میشوند.
به طور خلاصه، حملات DoS از یک منبع واحد برای ایجاد اختلال در سرویسها استفاده میکنند، در حالی که حملات DDoS از چندین منبع مختلف برای انجام حمله بهره میگیرند. حملات DDoS به دلیل توزیع شدن ترافیک مخرب در میان چندین دستگاه، معمولاً پیچیدهتر و مخربتر از حملات DoS هستند.
چطور میتوان ریسک حملات DoS را کاهش داد؟
کاهش ریسک حملات نیازمند اتخاذ روشها و استراتژیهای مختلفی است که میتوانند به پیشگیری از این حملات و کاهش تاثیر آنها کمک کنند. در زیر، به برخی از مهمترین روشها برای کاهش ریسک حملات DoS اشاره میشود:
استفاده از فایروالها و سیستمهای تشخیص و جلوگیری از نفوذ (IDS/IPS)
- فایروالها: فایروالها میتوانند ترافیک مخرب را فیلتر کرده و از ورود آن به شبکه جلوگیری کنند. تنظیمات مناسب فایروال میتواند به شناسایی و مسدود کردن ترافیک غیرعادی کمک کند.
- سیستمهای IDS/IPS: سیستمهای تشخیص نفوذ (IDS) و جلوگیری از نفوذ (IPS) میتوانند الگوهای ترافیک مخرب را شناسایی و به صورت خودکار جلوی آنها را بگیرند.
استفاده از سرویسهای ابری و CDN ها
- سرویس Content Delivery Networks (CDNs): استفاده از CDNها میتواند ترافیک را توزیع کند و بار ترافیک را بین چندین سرور تقسیم کند، که این امر میتواند تاثیر حملات DoS را کاهش دهد.
- سرویسهای ابری محافظتی: سرویسهای ابری مانند Cloudflare و Akamai میتوانند ترافیک مخرب را شناسایی و فیلتر کنند و از دسترسی به سرورهای اصلی جلوگیری کنند.
افزایش ظرفیت شبکه و سرورها
- پهنای باند بیشتر: افزایش پهنای باند میتواند به کاهش تاثیر حملات DoS کمک کند، زیرا شبکه میتواند حجم بیشتری از ترافیک را تحمل کند.
- افزایش منابع سروری: افزایش منابع سروری مانند CPU و حافظه میتواند به سرورها کمک کند تا بتوانند ترافیک بیشتری را مدیریت کنند.
پیکربندی و بهینهسازی سرورها
- پیکربندی مناسب سرورها: پیکربندی درست سرورها و استفاده از تنظیمات بهینه میتواند به کاهش تاثیر حملات DoS کمک کند.
- استفاده از سرورهای پشت سرور (Reverse Proxy): استفاده از سرورهای پشت سرور میتواند ترافیک را قبل از رسیدن به سرور اصلی فیلتر کند و بار آن را کاهش دهد.
بهروزرسانی و پچ کردن نرمافزارها
- بهروزرسانی منظم: اطمینان از اینکه تمامی نرمافزارها و سیستمها بهروزرسانی شده و پچهای امنیتی اعمال شدهاند میتواند به کاهش آسیبپذیریها کمک کند.
- مانیتورینگ برای آسیبپذیریها: نظارت مداوم بر سیستمها و شبکهها برای شناسایی آسیبپذیریهای جدید و اقدامات اصلاحی به موقع.
مطلب پیشنهادی: حمله متن آشکار (Known-Plaintext Attack یا KPA)
پیادهسازی روشهای کاهش بار (Rate Limiting)
- محدودیت نرخ: پیادهسازی محدودیت نرخ برای درخواستهای ورودی میتواند به کاهش ترافیک مخرب کمک کند.
- فیلترینگ ترافیک: فیلتر کردن ترافیک بر اساس الگوهای خاص و محدود کردن تعداد درخواستها از یک آدرس IP میتواند موثر باشد.
استفاده از ابزارهای مانیتورینگ و تحلیل ترافیک
- ابزارهای مانیتورینگ شبکه: استفاده از ابزارهای مانیتورینگ مانند Nagios، Zabbix و SolarWinds برای نظارت بر ترافیک شبکه و شناسایی فعالیتهای غیرمعمول.
- تحلیل لاگها: تحلیل لاگهای سرور و فایروال برای شناسایی نشانههای اولیه حملات DoS.
آموزش و آگاهیبخشی به کارکنان
- آموزش کارکنان IT: آموزش کارکنان IT در مورد شناسایی و مقابله با حملات DoS.
- ایجاد فرآیندهای پاسخگویی سریع: ایجاد فرآیندهای منظم برای پاسخ به حملات DoS و اجرای تمرینهای مداوم برای آمادهسازی تیمها.
نتیجهگیری
حملات DoS و DDoS به عنوان یکی از تهدیدات جدی برای امنیت شبکهها و سرویسهای آنلاین، میتوانند تاثیرات مخربی بر عملکرد و دسترسیپذیری سامانههای اطلاعاتی داشته باشند. این حملات با ارسال حجم زیادی از ترافیک مخرب، منابع سرورها و شبکهها را به سرعت اشباع میکنند و مانع از ارائه خدمات به کاربران قانونی میشوند. درک عمیق از ماهیت این حملات و تفاوتهای آنها، به همراه اتخاذ روشهای مؤثر برای پیشگیری و مقابله با آنها، برای هر سازمان و کسبوکاری ضروری است.
با استفاده از تکنیکهای مختلف مانند بهکارگیری فایروالها و سیستمهای تشخیص نفوذ، استفاده از شبکههای توزیع محتوا (CDN)، افزایش ظرفیت زیرساختها و آموزش کارکنان، میتوان ریسک این حملات را به طور قابل توجهی کاهش داد. همچنین، نظارت مداوم بر ترافیک شبکه و تحلیل لاگها میتواند به شناسایی زودهنگام حملات و واکنش سریع به آنها کمک کند.