در دنیایی که فناوریهای مالی با سرعت سرسامآوری در حال تحول هستند، ارزهای دیجیتال به عنوان یکی از پیشروترین نوآوریها شناخته میشوند. با وجود این رشد چشمگیر و استقبال عمومی، بانکها هنوز با نگاهی محتاطانه و حتی منفی به کریپتوکارنسی مینگرند. دیدگاه منفی بانکها نسبت به این فناوری نوین، ریشه در عواملی مانند ماهیت غیرمتمرکز، نگرانیهای مربوط به پولشویی و نوسانات شدید قیمتی دارد. این در حالی است که ارزهای دیجیتال در حال حاضر تبدیل به یکی از مهمترین ابزارهای اقتصادی قرن بیست و یکم شدهاند. در این مقاله از بلاگ کیف پول من به بررسی دقیقتر دلایل این دیدگاه منفی و موانعی که مانع از پذیرش کامل کریپتوکارنسی توسط بانکها شده است، خواهیم پرداخت. آیا زمان آن فرا نرسیده که بانکها این فناوری را بهعنوان فرصتی برای نوآوری و بهبود خدمات مالی بپذیرند؟
دلیل دیدگاه منفی بانکها نسبت به ارزهای دیجیتال و محتاط بودنشان
بانکها در مواجهه با ارزهای دیجیتال همواره محتاط بودهاند و این احتیاط دلایل متعددی دارد. بر اساس مطالعهای که توسط انجمن متخصصان معتبر مبارزه با پولشویی (ACAMS) و مؤسسه خدمات سلطنتی بریتانیا انجام شده، ۶۳ درصد از افراد شاغل در صنعت بانکداری، ارزهای دیجیتال را بهعنوان یک تهدید و نه فرصت میبینند. اما چرا چنین دیدگاهی میان بانکها وجود دارد؟ بیایید به سه عامل اصلی که موجب این دیدگاه منفی شدهاند، نگاهی بیندازیم:
- ماهیت غیرمتمرکز: بانکها بهعنوان مؤسسات مالی متمرکز، از نظم و نظارت دقیقی پیروی میکنند که به واسطه آن تراکنشهای مالی و فعالیتهای مشتریان را رصد میکنند. اما ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین و اتریوم بر اساس سیستمهای غیرمتمرکز فعالیت میکنند. این بدان معناست که هیچ نهاد مرکزی یا دولتی کنترل و نظارت مستقیمی بر آنها ندارد. از دید بانکها، این عدم کنترل میتواند به معنای ریسک بالاتری باشد، چرا که آنان به ایجاد ساختارهای کنترلی و نظارتی پایبند هستند. این ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، امکان تراکنشهای مالی ناشناس و بدون نیاز به واسطههای متمرکز را فراهم میکند، که از دیدگاه بانکها، میتواند محیطی نامطمئن برای انجام تراکنشها باشد.
- نگرانیهای AML/KYC (مبارزه با پولشویی و شناخت مشتری): بانکها تحت قوانین سختگیرانهای مانند قوانین AML (مبارزه با پولشویی) و KYC (شناخت مشتری) عمل میکنند که آنها را ملزم به شناسایی مشتریان و تراکنشها میکند. این قوانین به بانکها کمک میکند تا از انجام فعالیتهای غیرقانونی مانند پولشویی و تأمین مالی تروریسم جلوگیری کنند. اما در دنیای ارزهای دیجیتال، شفافیت هویتی به همان اندازه وجود ندارد. بسیاری از ارزهای دیجیتال، تراکنشهایی ناشناس و بدون نیاز به ارائه اطلاعات هویتی انجام میدهند. این ویژگی ارزهای دیجیتال، نگرانیهایی جدی در زمینه مبارزه با پولشویی برای بانکها به وجود آورده است. بانکها نگران این هستند که ارزهای دیجیتال بهطور بالقوه میتوانند در فعالیتهای غیرقانونی مورد استفاده قرار گیرند و ردیابی این فعالیتها بهدلیل عدم وجود اطلاعات شفاف دشوار باشد.
- نوسان: یکی دیگر از دلایلی که بانکها نسبت به ارزهای دیجیتال محتاط هستند، نوسانات شدید در ارزش این ارزهاست. برخلاف ارزهای فیات که توسط دولتها کنترل میشوند و دارای پایداری نسبی هستند، ارزهای دیجیتال در معرض تغییرات شدید قیمتی قرار دارند. بهعنوان مثال، قیمت بیتکوین در عرض چند ساعت یا حتی چند دقیقه ممکن است بهطور قابل توجهی افزایش یا کاهش یابد. این نوسانات، ارزهای دیجیتال را به سرمایهگذاریهای پرریسک تبدیل میکند. بانکها که بهدنبال ثبات و اطمینان در تراکنشهای مالی هستند، نمیتوانند بهراحتی با این نوسانات سازگار شوند و این امر یکی از دلایل اصلی نگرانی آنهاست.
در نهایت با توجه به ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، نگرانیهای موجود در زمینه AML و KYC و همچنین نوسانات قیمتی، بانکها ترجیح میدهند که با احتیاط به دنیای ارزهای دیجیتال نزدیک شوند. این عوامل باعث شدهاند که بسیاری از بانکها ارزهای دیجیتال را بهعنوان یک تهدید جدی برای نظام مالی خود ببینند و همچنان با تردید به آنها نگاه کنند. با این حال، با افزایش تقاضا و توسعه تکنولوژی بلاکچین، ممکن است در آینده رویکرد بانکها نسبت به ارزهای دیجیتال تغییر کند.
چگونه بانکها میتوانند با ارزهای دیجیتال همکاری کنند؟
با رشد سریع ارزهای دیجیتال و استقبال عمومی از آنها، بانکها برای عقب نماندن از این تحول ناگزیر هستند که راهی برای پذیرش و همکاری با این فناوری پیدا کنند. بهجای دیدن ارزهای دیجیتال بهعنوان تهدیدی برای سیستم مالی سنتی، بانکها میتوانند از فرصتهایی که این فناوری ارائه میدهد بهرهمند شوند. پذیرش ارزهای دیجیتال میتواند خدمات مالی را تسهیل کرده و بهبود بخشد و به بانکها اجازه دهد تا در دنیای جدید رمزارزها به یکی از بازیگران کلیدی تبدیل شوند.
- حفاظت از داراییهای دیجیتال: یکی از مهمترین فرصتهایی که بانکها میتوانند در دنیای ارزهای دیجیتال به آن دست یابند، ارائه خدمات حفاظت از داراییهای دیجیتال است. طبق اعلام دفتر کنترل ارز (OCC)، بانکها میتوانند کلیدهای خصوصی کیف پولهای دیجیتال را برای مشتریان نگهداری کنند و این امکان را به آنها بدهند که ارزهای دیجیتال خود را بهصورت امن و مؤثر مدیریت کنند. این اقدام میتواند باعث افزایش اعتماد مشتریان به بانکها شود و نگرانیهای امنیتی آنها را کاهش دهد، زیرا بسیاری از افراد تمایل دارند داراییهای دیجیتال خود را در مکانی امن نگهداری کنند که تحت نظارت قانونی قرار دارد.
- تسهیل سرمایهگذاری و ورود به بازار ارزهای دیجیتال: بانکها میتوانند با توسعه ابزارهایی که سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال را سادهتر و ایمنتر میکنند، نقش مهمی در ورود سرمایهگذاران جدید به این حوزه ایفا کنند. بسیاری از افراد، بهویژه سرمایهگذاران کمتجربه، نمیدانند چگونه کیف پولهای دیجیتال خود را راهاندازی کنند. بانکها میتوانند به این افراد خدماتی ارائه دهند که ارزهای دیجیتال آنها را بهطور ایمن در موسسات مالی معتبر نگهداری کنند. همچنین، بانکها میتوانند حسابهای ویژهای برای نگهداری ارزهای دیجیتال ایجاد کنند که از طریق آنها مشتریان بتوانند رمزارزهای خود را سرمایهگذاری کرده و سود کسب کنند.
- اجرای مقررات AML/KYC: یکی از بزرگترین نگرانیهای بانکها در مورد ارزهای دیجیتال، مقررات مبارزه با پولشویی (AML) و شناخت مشتری (KYC) است. شبکه اجرای جرایم مالی (FinCEN) در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که همه تراکنشهای ارز دیجیتال و خدمات نگهداری باید از این مقررات تبعیت کنند. این مقررات میتواند به بانکها کمک کند تا تراکنشهای مشتریان خود را نظارت کرده و از انجام فعالیتهای غیرقانونی جلوگیری کنند. همچنین فناوری بلاکچین این امکان را دارد که این فرآیندها را خودکار کند، بهطوری که دادههای مشتریان بهصورت مشترک بین موسسات مالی مختلف ذخیره شده و فرآیند تأیید هویت بهصورت سریعتری انجام شود.
- استفاده از قراردادهای هوشمند: یکی دیگر از راهکارهایی که بانکها میتوانند برای پذیرش ارزهای دیجیتال به کار بگیرند، استفاده از قراردادهای هوشمند است. این قراردادها بهصورت خودکار اجرا میشوند و نیازی به اعتماد متقابل میان طرفین ندارند، چراکه همه فرآیندها توسط کدهای رایانهای کنترل میشوند. بانکها میتوانند با استفاده از قراردادهای هوشمند، تراکنشهای مالی پیچیده مانند وامهای تجاری و وامهای مسکن را سادهتر و سریعتر انجام دهند و نقش مؤسسهای قابلاعتماد را در این زمینه ایفا کنند.
- کاهش نگرانیهای امنیتی: یکی از دغدغههای اصلی دارندگان ارزهای دیجیتال، هکشدن کیف پولها و سرقت داراییهای دیجیتال است. بانکها با تجربهای که در تأمین امنیت مالی دارند، میتوانند به کاهش این نگرانیها کمک کنند. آنها میتوانند خدمات امنیتی قویتری برای نگهداری ارزهای دیجیتال ارائه دهند و به مشتریان اطمینان خاطر بدهند که داراییهای آنها در برابر هرگونه حملات سایبری محفوظ است. با این اقدام، بانکها میتوانند اعتماد بیشتری در میان جامعه رمزارز ایجاد کرده و به تدریج دیدگاه منفی خود نسبت به این فناوری را تغییر دهند.
- تسریع پرداختها با استفاده از بلاکچین: فناوری بلاکچین میتواند جایگزینی سریعتر و کمهزینهتر برای پردازش پرداختها و تسویهحسابهای مالی سنتی باشد. OCC اخیراً اعلام کرده است که بانکها میتوانند از بلاکچینهای عمومی مانند استیبلکوینها برای تسریع در فرآیندهای پرداخت استفاده کنند. این به معنای آن است که اگر بانکها از این فناوری استفاده کنند، میتوانند تراکنشها را با سرعت بسیار بیشتری انجام دهند و هزینههای مربوط به آن را کاهش دهند. این مزیت میتواند یکی از دلایل مهم پذیرش بلاکچین توسط بانکها در آینده باشد.
بطور کلی بانکها با پذیرش ارزهای دیجیتال و بهرهگیری از فناوریهای جدید میتوانند نقش خود را در دنیای مالی حفظ کرده و حتی گسترش دهند. با ارائه خدمات نگهداری امن، استفاده از قراردادهای هوشمند و تسهیل فرآیندهای پرداخت، آنها میتوانند به مؤسسات مالی اصلی در دنیای ارزهای دیجیتال تبدیل شوند و نگرانیهای خود را در مورد ریسکهای مرتبط با این فناوری کاهش دهند. تغییر دیدگاه بانکها از تهدید به فرصت، راهی است که آنها را به آیندهای موفقتر در دنیای مالی دیجیتال سوق خواهد داد.
نمونههایی از پذیرش ارزهای دیجیتال در امور مالی
ارزهای دیجیتال به تدریج راه خود را به سیستمهای مالی سنتی باز کردهاند و مؤسسات مالی مختلف در سراسر جهان شروع به استفاده از این فناوری برای بهبود فرآیندها و ارائه خدمات جدید کردهاند. در ادامه، به چند نمونه از پذیرش ارزهای دیجیتال در امور مالی اشاره میکنیم:
- پی پال PayPal و خرید و فروش ارزهای دیجیتال: پی پال، یکی از بزرگترین پلتفرمهای پرداخت آنلاین جهان، در سال 2020 اعلام کرد که کاربران میتوانند بیتکوین و دیگر ارزهای دیجیتال را از طریق پلتفرم خود خریداری، نگهداری و بفروشند. این حرکت باعث شد که ارزهای دیجیتال به راحتی در دسترس میلیونها کاربر قرار گیرد و امکان انجام تراکنشهای روزمره با ارزهای دیجیتال فراهم شود.
- مستر کارت و ویزا : همکاری با ارزهای دیجیتال: دو غول بزرگ صنعت پرداخت Visa و Mastercard، شروع به همکاری با پلتفرمهای ارز دیجیتال کردهاند تا امکان پرداخت با ارزهای دیجیتال را برای مشتریان فراهم کنند. Mastercard اعلام کرده که بهزودی امکان پردازش تراکنشهای با استیبل کوینها و ارزهای دیجیتال را فراهم خواهد کرد، در حالی که Visa نیز با شرکتهای بلاکچینی همکاری کرده است تا کارتهای بانکی متصل به ارزهای دیجیتال ارائه دهد.
- بانک آمریکا و خدمات مرتبط با ارزهای دیجیتال: بانک آمریکا (Bank of America)، یکی از بزرگترین بانکهای ایالات متحده، اعلام کرده که در حال بررسی فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال است و به تدریج خدماتی برای مدیریت و نگهداری این ارزها ارائه خواهد داد. همچنین، این بانک برای توسعه محصولات مبتنی بر ارز دیجیتال و بلاکچین چندین حق اختراع ثبت کرده است.
- صرافیهای ارز دیجیتال و بانکها: صرافیهای ارز دیجیتال مانند کوینبیس (Coinbase) و بایننس (Binance) در حال گسترش همکاریهای خود با بانکها هستند تا مشتریان بتوانند به راحتی ارزهای دیجیتال خود را به ارزهای فیات تبدیل کنند و از طریق حسابهای بانکی سنتی به معاملات مالی بپردازند. این همکاریها به کاربران امکان میدهد که بهصورت یکپارچه بین ارزهای دیجیتال و فیات نقل و انتقالات انجام دهند.
- استفاده از استیبلکوینها در بانکداری: استیبلکوینها که بهطور معمول به ارزهای فیات متصل هستند، توسط بسیاری از بانکها به عنوان راهحلی برای انجام تراکنشهای سریع و کمهزینه پذیرفته شدهاند. برخی از بانکها، مانند JPMorgan، حتی استیبلکوین اختصاصی خود (JPM Coin) را ایجاد کردهاند تا به تسهیل تراکنشهای بینالمللی کمک کنند و پرداختها را سریعتر و کمهزینهتر انجام دهند.
- پذیرش بیتکوین بهعنوان روش پرداخت توسط شرکتهای بزرگ: چندین شرکت بزرگ مانند تسلا و مایکروسافت نیز شروع به پذیرش بیتکوین بهعنوان یک روش پرداخت کردهاند. این اقدام، نشانهای از پذیرش گستردهتر ارزهای دیجیتال بهعنوان ابزار پرداخت در شرکتهای بزرگ است و میتواند نقش ارزهای دیجیتال در اقتصاد جهانی را تقویت کند.
- استفاده از فناوری بلاکچین در فرآیندهای بانکی: بسیاری از بانکها در حال آزمایش و استفاده از فناوری بلاکچین برای بهبود فرآیندهای داخلی خود هستند. این فناوری میتواند به تسهیل تسویهحسابهای بینالمللی، کاهش هزینهها و افزایش سرعت تراکنشها کمک کند. برای مثال، Santander یکی از اولین بانکهایی بود که از بلاکچین برای تسویهحسابهای بینالمللی استفاده کرد و فرآیند پرداختهای خود را بهبود بخشید.
نتیجهگیری
ارزهای دیجیتال بهعنوان یکی از تحولات بزرگ در دنیای مالی، فرصتها و چالشهای متعددی را پیش روی بانکها و مؤسسات مالی قرار دادهاند. هرچند دیدگاه منفی بانکها نسبت به این فناوری بهدلیل نگرانیهای امنیتی، نوسانات قیمتی، و قوانین AML/KYC قابل درک است، اما با پذیرش و سازگاری با ارزهای دیجیتال، بانکها میتوانند از فرصتهای جدیدی بهرهمند شوند. تحول دیجیتال در امور مالی اجتنابناپذیر است و بانکهایی که بهجای مقاومت، این تغییرات را بهعنوان فرصت ببینند، میتوانند نقش کلیدی در آینده اقتصاد جهانی ایفا کنند. شاید زمان آن رسیده باشد که بانکها دیدگاه سنتی خود را کنار بگذارند و به استقبال آیندهای دیجیتال و متحولشده بروند.