اشتراک غیرمتمرکز فایل چیست؟

چند صباحی است با روشن شدن معایب اشتراک‌گذاری و ذخیره‌سازی داده‌ها در سرویس‌های متمرکز و خطراتی که برای حریم خصوصی کاربران وجود دارد، شیوه‌های اشتراک غیرمتمرکز فایل (Decentralized File Sharing) بسیار مورد توجه کاربران قرار گرفته‌اند. آیا تاکنون اصطلاح اشتراک غیرمتمرکز فایل به گوش‌تان خورده است؟ منظور از این اصطلاح چیست؟ اشتراک‌گذاری فایل‌های به شکل غیرمتمرکز در فضای اینترنت چه مزایا و معایبی دارد؟ اگر شما هم به دنبال پاسخ این سوالات هستید، مطالعه این مقاله از بلاگ کیف پول من را از دست ندهید.

اشتراک غیرمتمرکز فایل به زبان ساده

امروزه به هنگامی که نام غیرمتمرکز به گوش می‌رسد، غالب افکار و تصورات به سمت شبکه‌های بلاکچین، بازار کریپتو و خرید ارز دیجیتال هدایت می‌شود؛ اما جالب است بدانید که بحث عدم تمرکز صرفاً به سرمایه‌گذاری‌ها و کسب سود اختصاص پیدا نکرده و از مزایای این عدم تمرکز در حوزه‌هایی نظیر اشتراک‌گذاری فایل در بستر اینترنت نیز می‌توان بهره برد. این واقعیت را نمی‌توان انکار نمود که دنیای امروز ما بیش از پیش به سمت تمرکززدایی حرکت می‌کند و عملاً سیستم‌های توزیع‌شده در بسیاری از موارد جایگزین سیستم‌های سنتی متمرکز شده‌اند.  اشتراک‌گذاری فایل نیز یکی از حوزه‌های دیگری بوده که در چند سال گذاشته قدم در بخش تمرکززدایی گذاشته و در همین راستا، سیستم‌های غیرمتمرکز متعددی برای اشتراک غیرمتمرکز فایل راه‌اندازی شده‌اند.
علت اهمیت اشتراک غیرمتمرکز فایل و اشتراک‌گذاری داده‌ها به صورت توزیع شده را نیز می‌توان در این نکته جستجو کرد که سیستم‌های اشتراک‌گذاری متمرکز نظیر دراپ باکس، گوگل درایو و مواردی از این دست بوسیله نهادهای خاصی کنترل می‌شوند و یکی از نگرانی‌های دائمی کاربران به بحث حفاظت از حریم خصوصی اطلاعاتشان مربوط می‌شود؛ این درحالیست که به هنگام استفاده از یک سیستم اشتراک غیرمتمرکز فایل، داده‌ها به صورت توزیع‌شده در شبکه‌ای از نودهای به هم پیوسته نگهداری می‌شوند.
در سیستم اشتراک غیرمتمرکز فایل که از فناوری همتا به همتا (P2P) استفاده می‌شود، هر کاربر شبکه یا نود می‌تواند فضای ذخیره‌سازی و پهنای باند خویش را در اختیار شبکه قرار دهد که در ازای انجام چنین کاری رمزارز پاداش می‌گیرد؛ در نتیجه با وجود چنین فرآیندی، نیاز به سرورهای متمرکز تماماً حذف شده و فایل‌های اشتراک‌گذاشته شده به صورت رمزنگاری در میان نودهای شبکه پخش می‌شوند. طبیعتاً با توجه به توزیع شدن فایل در کل شبکه، این سیستم‌ها ایمن‌تر و پایدارتر از سیستم‌های متمرکز عمل می‌کنند.

اشتراک غیرمتمرکز فایل چگونه انجام می‌گیرد؟

به هنگام استفاده از سرورهای متمرکز برای اشتراک فایل‌ها و داده‌ها از مدل سرویس‌دهنده- مشتری (Client-Server) استفاده می‌شود و کاربر درخواست خود را با یک کد URL اعلام کرده و سرویس‌دهنده نیز با استفاده از پروتکل HTTP آن را تحویل می‌گیرید؛ اما در اشتراک غیرمتمرکز فایل با مدل دیگری مواجهی هستیم و در آن از مدل همتا به همتا (P2P) برای اشتراک کمک گرفته می‌شود.
در این نوع خاص از اشتراک فایل‌ها، URL به یک آدرس IP اشاره دارد و نشان می‌دهد که داده‌های یک وب‌سایت در چه مکانی ذخیره شده‌اند. لازم به ذکر است که در اشتراک غیرمتمرکز فایل و در استفاده از سیستم P2P، فایل‌ها صرفاً در یک مکان ذخیره نمی‌شوند، بلکه هر فایل یا قطعه‌ای از آن به صورت رمزنگاری شده شده در میان نودهای موجود در شبکه توزیع می‌شوند و به هر یک از آن‌ها هش ویژه‌ای اختصاص پیدا می‌کند.
ویژگی یاد شده موجب می‌شود تا فایل‌های موجود در سیستم غیرمتمرکز قابل ردیابی باشند و به هنگامی که کاربری داده‌ای را از سیستم درخواست می‌کند، سیستم نودها و گره‌هایی را می‌یابد که با هش‌های منحصربه‌فرد آن فایل تطابق داشته باشند. در این بین نباید نقش شبکه‌های بلاکچینی را نیز در این سیستم‌ها نادیده گرفت. این سیستم با اعطای پاداش‌های رمزارزی تضمین می‌کند که همواره در شبکه گره کافی برای ارائه خدمات در شبکه وجود داشته باشد.

مزایا و معایب اشتراک غیرمتمرکز فایل

برای درک بهتر جایگاه سیستم‌های غیرمتمرکز و تصمیم‌گیری منطقی در ارتباط اشتراک غیرمتمرکز فایل یا عدم استفاده از چنین سیستمی لازم است نگاهی به نقاط قوت و ضعف این سیستم نوظهور داشته باشیم. به طور کلی، مزایا و معایب اشتراک غیرمتمرکز فایل را می‌توان در جدول زیر خلاصه نمود:
مزایا:  

• در اشتراک غیرمتمرکز فایل و سیستم‌های غیرمتمرکز، پهنای باند بیشتری در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.    
• با توجه به توزیع شدن فایل، جلوگیری از دسترسی و سانسور غیرممکن خواهد بود.    
• به هر فایل یک هش منحصربه‌فرد اختصاص پیدا می‌کند و همین مسئله موجب می‌شود تا امکان تغییر و دستکاری فایل وجود نداشته باشد.    
• ریسک نقطه شکست واحد (Single point of failure) در سیستم اشتراک غیرمتمرکز فایل وجود نداشته و در مقایسه با سیستم‌های متمرکز سنتی پایدارتر است.    
• امنیت بالایی داشته و از حریم خصوصی کاربران محافظت بهتری به عمل می‌آورد.

معایب:

• ممکن است با رشد شبکه و افزایش تعداد کاربران سیستم اشتراک غیرمتمرکز فایل، سیستم با مشکلات مقیاس‌پذیری مواجه گردد.
• رابط کاربری پیچیده‌تری در مقایسه با سیستم‌های سنتی اشتراک فایل دارد و استفاده از آن برای برای آن دسته از افرادی که تسلطی به نحوه کار بلاکچین و سیستم P2P سخت است.

وضعیت آتی سیستم‌های اشتراک غیرمتمرکز فایل چگونه خواهد بود؟

در حال حاضر سیستم‌های غیرمتمرکز اشتراک داده در ابتدای مسیر پیشرفت خود قرار دارند؛ اما با این وجود توانسته‌اند نظرات مثبت بسیار زیادی را به سمت خود جلب نمایند که همین موضوع را می‌توان اماره و نشانه‌ای برای آینده درخشان این سیستم‌ها به شمار آورد. با توجه به حرکت فعلی این سیستم‌ها، انتظار می‌رود که سیستم‌های اشتراک‌گذاری غیرمتمرکز داده به یک محیط امن و پر از نوآوری برای کاربران تبدیل شوند. مسلماً فناوری بلاکچین و همچنین دفتر کل توزیع شده (DLT) نقش کلیدی را در پیشرفت و توسعه این سیستم‌ها برعهده خواهند داشت و شفافیت عملکردی بیشتری را برای کاربران به ارمغان می‌آورند.
به نظر می‌رسد در آینده نزدیک امکان انتقال مستقیم فایل میان اعضای شبکه نیز امکان‌پذیر باشد و بدین شکل تاخیر شبکه (latency) نیز کاهش پیدا کند. طبیعتاً با پیشرفت تکنیک‌های رمزنگاری، نگرانی کاربران در ارتباط با حریم خصوصی خویش از بین خواهد رفت.

نمونه‌هایی از پروتکل‌های اشتراک غیرمتمرکز فایل

در حال حاضر در میان ارائه دهندگان اصلی خدمات اشتراک غیرمتمرکز فایل، دو ارائه کننده مشهور به نام‌های BitTorrent و InterPlanetary File System وجود دارد که بررسی سوابق آن‌ها می‌تواند نمای روشن‌تری از سیستم‌های اشتراک غیرمتمرکز فایل دراختیارتان قرار دهد. بیت تورنت در سال 2001 به عنوان یک پروتکل اشتراک فایل P2P توسعه پیدا کرد و سپس در سال 2018 از سوی Torn خریداری شد. در سال 2018 این سیستم غیرمتمرکز توانسته بود به بیش از 100 میلیون کاربر در ماه دست پیدا کند و با معرفی BTFS به دنبال ذخیره‌سازی ذخیره‌سازی مقرون‌به صرفه‌تر فایل‌هاست. پروژه InterPlanetary File System نیز که از آن تحت عنوان IPFS یاد می‌شود در سال 2015 راه‌اندازی شده که از آن در برترین پروژه DePIN موجود یعنی فایل کوین استفاده شده است.

اشتراک عیرمتمرکز فایل؛ راهی امن برای حفاظت از حریم خصوصی

ما در این مقاله تلاش نمودیم تا تصویر روشن‌تری از موضوع اشتراک غیرمتمرکز فایل در اختیار شما قرار دهیم و همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، منظور از اشتراک غیرمتمرکز فایل روشی بوده که از آن برای اشتراک‌گذاری فایل‌ها در یک سیستم همتا به همتا استفاده می‌شود. طبیعتاً با اشتراک غیرمتمرکز فایل‌ها دیگر امکان دستکاری و سانسور فایل‌ها از بین رفته و حریم خصوصی افراد به دلیل نبود نهاد مرکزی برای نظارت بر روی داده‌ها در مقایسه با سیستم‌های سنتی متمرکز بهتر مورد صیانت قرار می‌گیرد. نظر شما در ارتباط با اشتراک غیرمتمرکز فایل چیست؟ آیا تاکنون از سیستم‌هایی همچون فایل کوین برای اشتراک فایل‌های خود استفاده کرده‌اید؟ برای ما بنویسید.