در دنیای پرشتاب ارزهای دیجیتال، شناخت تفاوت‌های میان پروژه‌هایی که نام مشابه دارند اما مسیرهای متفاوتی را طی می‌کنند، اهمیت زیادی دارد. اتریوم و اتریوم کلاسیک نمونه‌ای بارز از این دوگانگی هستند. هر دو بر پایه یک فناوری اولیه شکل گرفته‌اند، اما به‌دلیل اختلاف‌نظر در جامعه توسعه‌دهندگان پس از یک رخداد مهم در تاریخ بلاک چین، راهشان از یکدیگر جدا شد. این جدایی نه‌تنها به دو شبکه بلاک چینی مجزا منجر شد، بلکه باعث شد نگاه‌ها نسبت به مفهوم تمرکززدایی، امنیت و تصمیم‌گیری در جوامع غیرمتمرکز دگرگون شود. در این مقاله از بلاگ کیف پول من قصد داریم با نگاهی دقیق به تاریخچه، ساختار، اهداف و تفاوت‌های کلیدی میان اتریوم (Ethereum) و اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic)، درک بهتری از چرایی این جدایی و تأثیرات آن بر آینده این دو شبکه ارائه دهیم.
اتریوم چیست و چرا یکی از مهم‌ترین ارزهای دیجیتال است؟
اتریوم یک پلتفرم بلاک چینی غیرمتمرکز است که برای ساخت برنامه‌های پیشرفته و امن در بستر دیجیتال طراحی شده و ارز دیجیتال بومی آن، اتر (ETH)، نقش کلیدی در عملکرد این شبکه دارد. برخلاف بیت‌کوین که تنها به عنوان یک پول دیجیتال شناخته می‌شود، اتریوم با پشتیبانی از قراردادهای هوشمند، بستری گسترده برای توسعه انواع پروژه‌های دیجیتال به‌ویژه در حوزه دیفای (DeFi) و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز فراهم کرده است. ساختار برنامه‌پذیر و منعطف این شبکه، آن را به انتخاب اول بسیاری از توسعه‌دهندگان و کسب‌وکارها برای پیاده‌سازی فناوری‌های نوآورانه تبدیل کرده است.
اتریوم از مکانیزم اثبات سهام (Proof of Stake) بهره می‌برد که به کاربران امکان می‌دهد با تأیید تراکنش‌ها و ساخت بلوک‌های جدید، در امنیت شبکه مشارکت کنند. این رویکرد نه‌تنها باعث کاهش مصرف انرژی شده، بلکه سرعت تأیید تراکنش‌ها را نیز به شکل قابل توجهی افزایش داده است. امنیت، مقیاس‌پذیری بالا، غیرمتمرکز بودن و پشتیبانی از برنامه‌های پیچیده، ویژگی‌هایی هستند که اتریوم را از دیگر شبکه‌ها متمایز کرده‌اند.
با وجود نوسانات قیمت در بازار ارزهای دیجیتال، اتر همواره به عنوان دومین رمزارز بزرگ بازار، جایگاه خود را حفظ کرده است. بسیاری از پروژه‌های مبتنی بر بلاک چین، برای اجرای قراردادهای هوشمند و فعالیت‌های مالی خود به شبکه اتریوم وابسته‌اند. به همین دلیل، شناخت دقیق این پلتفرم و درک قابلیت‌های آن، برای هر کسی که در حوزه رمزارز فعالیت می‌کند، امری ضروری است. اتریوم نه‌فقط یک ارز دیجیتال، بلکه ستون فقراتی برای آینده اقتصاد دیجیتال محسوب می‌شود.
چگونه اتریوم کلاسیک از دل یک بحران متولد شد؟
اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic) نتیجه مستقیم یکی از مهم‌ترین رخدادهای تاریخ بلاک چین است؛ هکی که بنیاد اعتماد به یک سیستم غیرمتمرکز را به چالش کشید. در سال ۲۰۱۶، پروژه DAO به عنوان یک صندوق سرمایه‌گذاری غیرمتمرکز روی شبکه اتریوم راه‌اندازی شد و توانست میلیون‌ها دلار سرمایه جذب کند. اما با نفوذ یک هکر و سرقت گسترده اترها، جامعه اتریوم در مقابل تصمیمی سخت قرار گرفت: آیا باید مسیر تراکنش‌ها را به عقب بازگرداند؟ یا اصول تغییرناپذیری بلاک چین را حفظ کند؟
اکثریت کاربران به بازگرداندن سرمایه‌های از دست‌رفته رأی دادند و این تصمیم منجر به انشعاب بلاک چین شد. نسخه جدید همچنان با نام اتریوم (ETH) ادامه یافت و نسخه اولیه با نام جدید اتریوم کلاسیک (ETC) به مسیر خود ادامه داد. طرفداران اتریوم کلاسیک بر این باور بودند که اصول بنیادی بلاک چین نباید قربانی شرایط بحرانی شود، حتی اگر به قیمت از دست رفتن سرمایه باشد.
اتریوم کلاسیک همچنان از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند و تلاش دارد حاکمیت غیرمتمرکز و تغییرناپذیری کد را حفظ کند. در این شبکه، اجرای توافقات میان افراد بدون دخالت نهادهای واسطه مانند بانک یا وکیل صورت می‌گیرد و همه‌چیز بر پایه کدهایی است که از قبل تعیین شده‌اند. این فلسفه باعث شده اتریوم کلاسیک در بین توسعه‌دهندگانی که به اصل "کد قانون است" پایبندند، جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.
در حالی که اتریوم با تغییر به الگوریتم اثبات سهام و پذیرش تغییرات فنی گسترده‌تر به مسیر خود ادامه داده، اتریوم کلاسیک بر همان الگوریتم سنتی اثبات کار باقی مانده و وفاداری خود را به ساختار اولیه بلاک چین حفظ کرده است. همین تفاوت دیدگاه، این دو شبکه را به دو روایت جداگانه از یک داستان مشترک تبدیل کرده؛ یکی با انعطاف در برابر بحران‌ها، و دیگری با تعهد کامل به اصول اولیه غیرمتمرکز بودن و شفافیت.
شباهت‌های کلیدی بین اتریوم و اتریوم کلاسیک
اگرچه اتریوم (ETH) و اتریوم کلاسیک (ETC) پس از یک هارد فورک از هم جدا شدند، اما همچنان ویژگی‌های مشترک زیادی دارند که نشان از ریشه مشترک آن‌ها در یک شبکه اصلی دارد. در ادامه، مهم‌ترین شباهت‌های این دو پلتفرم را بررسی می‌کنیم:
- استفاده از فناوری بلاکچین غیرمتمرکز: هر دو شبکه از ساختار غیرمتمرکز بلاکچین بهره می‌برند. این ساختار باعث می‌شود داده‌ها و تراکنش‌ها نه در یک نقطه مرکزی، بلکه روی هزاران گره (Node) در سراسر جهان ذخیره و پردازش شوند. این ویژگی، مقاومت شبکه در برابر سانسور، هک و خرابی‌های سیستماتیک را افزایش می‌دهد.
- پشتیبانی از قراردادهای هوشمند: اتریوم و اتریوم کلاسیک هر دو بستر اجرای قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کنند. این قراردادها، به‌صورت خودکار و بر پایه کد از پیش نوشته‌شده، عملیات مختلف را بدون دخالت واسطه‌ها انجام می‌دهند. از برنامه‌های مالی غیرمتمرکز گرفته تا بازی‌های بلاکچینی و پروژه‌های سازمانی، همگی می‌توانند بر روی این شبکه‌ها توسعه یابند.
- تمرکز بر حریم خصوصی کاربران: در هر دو شبکه، داده‌های حساس کاربران محفوظ باقی می‌مانند. با وجود شفافیت شبکه و قابلیت مشاهده تراکنش‌ها توسط عموم، اطلاعات هویتی کاربران فاش نمی‌شود. به جای نام واقعی، از آدرس‌های کیف پول استفاده می‌شود و کلیدهای خصوصی تنها در اختیار مالک آن هستند، نه هیچ مرجع متمرکزی.
- قابلیت تبادل با سایر ارزهای دیجیتال: چه در اتریوم و چه در اتریوم کلاسیک، کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را با دیگر رمزارزها مبادله کنند. این قابلیت باعث شده هر دو پلتفرم به‌عنوان ابزار مبادلات دیجیتال در صرافی‌ها و بازارهای جهانی کاربرد داشته باشند.
- جامعه توسعه‌دهندگان فعال: با وجود تفاوت‌هایی در فلسفه حاکمیت، هر دو شبکه دارای جوامع فعال از توسعه‌دهندگان، ماینرها و کاربران هستند که به رشد و پایداری پروژه‌ها کمک می‌کنند. پروژه‌های متن‌باز هر دو پلتفرم نیز به صورت مستمر در حال بهبود و ارتقا هستند.
در مجموع، با وجود تفاوت در رویکرد نسبت به برخی اصول بنیادین بلاکچین، اشتراکات زیادی بین اتریوم و اتریوم کلاسیک وجود دارد که آن‌ها را به دو مسیر هم‌راستا در دنیای رمزارزها تبدیل می‌کند.
تفاوت‌های اساسی بین اتریوم و اتریوم کلاسیک
اتریوم (Ethereum) و اتریوم کلاسیک (Ethereum Classic) با وجود شباهت‌های فنی، در چندین جنبه کلیدی با یکدیگر تفاوت دارند. شناخت این تفاوت‌ها به درک بهتر عملکرد هر دو شبکه و انتخاب هوشمندانه‌تر در سرمایه‌گذاری کمک می‌کند.
- تغییرناپذیری اطلاعات و تراکنش‌ها:اتریوم کلاسیک به اصول اولیه بلاکچین وفادار مانده و تغییرناپذیری را خط قرمز خود می‌داند؛ یعنی هیچ تراکنشی پس از ثبت شدن در شبکه قابل ویرایش یا بازگشت نیست. در مقابل، اتریوم با انعطاف‌پذیری بیشتر اجازه می‌دهد برخی تراکنش‌ها در شرایط خاص جایگزین یا لغو شوند، که این ویژگی بیشتر به کاربردپذیری شبکه کمک می‌کند تا پایبندی مطلق به تغییرناپذیری.
- نوع الگوریتم اجماع و روند استخراج: اتریوم کلاسیک همچنان از الگوریتم اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند و ماینرها با تجهیزات قدرتمند، بلاک‌های جدید را استخراج کرده و پاداش دریافت می‌کنند. اما اتریوم در سپتامبر 2022 طی فرآیندی به‌نام Merge به الگوریتم اثبات سهام (PoS) مهاجرت کرد. در این روش، اعتبارسنجی تراکنش‌ها به جای قدرت پردازشی، با قفل کردن مقدار مشخصی از توکن اتر انجام می‌شود.
- سیاست‌های عرضه توکن: اتریوم کلاسیک دارای عرضه محدود و مشخص است؛ سقف کلی آن حدود 210.7 میلیون توکن ETC در نظر گرفته شده است. اما اتریوم عرضه‌ای نامحدود دارد، با این تفاوت که نرخ صدور توکن‌ها به‌صورت سالانه کنترل می‌شود و حداکثر رشد آن ۴.۵ درصد است. این اختلاف رویکرد می‌تواند بر ارزش‌گذاری بلندمدت این دو دارایی تأثیر بگذارد.
- تفاوت در ارزش بازار و میزان مقبولیت: از نظر ارزش بازار، اتریوم فاصله زیادی با اتریوم کلاسیک دارد و یکی از سه رمزارز برتر دنیا محسوب می‌شود. توسعه‌پذیری بالا، پشتیبانی گسترده، مشارکت با پروژه‌های بزرگ و اعتماد بالای سرمایه‌گذاران باعث شده تا اتریوم هم از نظر حجم بازار و هم از منظر محبوبیت، عملکرد بسیار قوی‌تری نسبت به نسخه کلاسیک خود داشته باشد.
- هدف‌گذاری فلسفی و مسیر توسعه: اتریوم کلاسیک با تکیه بر اصل "کد قانون است"، سعی دارد به فلسفه اولیه غیرقابل تغییر بودن بلاکچین پایبند بماند. درحالیکه اتریوم بیشتر بر کاربردی‌تر شدن شبکه و توسعه اکوسیستم تمرکز دارد، حتی اگر این موضوع منجر به ایجاد انعطاف‌هایی در اصول اولیه شود.
در مجموع، اتریوم بیشتر به‌دنبال رشد، نوآوری و پاسخ‌گویی به نیازهای بازار است، درحالیکه اتریوم کلاسیک بر حفظ اصالت بلاکچین تمرکز دارد. این تفاوت‌ها مسیر این دو پلتفرم را از یکدیگر جدا کرده و آن‌ها را به گزینه‌هایی با اهداف متفاوت در دنیای کریپتو تبدیل کرده است.
سخن پایانی
با مرور تفاوت‌های میان اتریوم و اتریوم کلاسیک می‌توان دریافت که هرچند این دو از یک ریشه مشترک پدید آمده‌اند، اما در مسیر توسعه، فلسفه، امنیت و فناوری راه‌های متفاوتی را پیش گرفته‌اند. اتریوم با حرکت به‌سوی اثبات سهام، رشد پایدار، جامعه‌ای فعال و حمایت گسترده، جایگاه قدرتمندی در بازار دارد. در مقابل، اتریوم کلاسیک با پایبندی به اصول اولیه و محدودیت‌های امنیتی، بیشتر مناسب علاقه‌مندان به تغییرناپذیری بلاکچین است تا استفاده در مقیاس‌های بزرگ. انتخاب میان این دو بستگی به اهداف فردی، میزان ریسک‌پذیری و نوع استفاده کاربران دارد.
