اندیکاتور استوکاستیک در تحلیل تکنیکال + فرمول

اندیکاتور استوکاستیک (Stochastic Oscillator) را باید یکی از ابزارهای ضروری در تحلیل تکنیکال و به‌ویژه تعیین نقاط ورود به بازار به شمار آورد. این شاخص مومنتوم، حرکت بازار را بر مبنای تاریخچه قیمت یک دارایی ارزیابی کرده و مشخص می‌کند که بازار در وضعیت اشباع خرید یا اشباع فروش قرار گرفته است. استراتژی‌های معاملاتی طراحی شده براساس اندیکاتور استوکاستیک به دلیل سادگی، گزینه مناسبی برای معامله‌گرانی هستند که به تازگی وارد فضای معاملات شده‌اند.
با توجه به محبوبیت بالای استفاده از اندیکاتور استوکاستیک در تحلیل‌های تکنیکال، ما در این مقاله از بلاگ کیف پول من به دنبال بررسی جامع این اندیکاتور به همراه معرفی بهترین تنظیمات برای استفاده از آن هستیم. اگر شما هم جز آن دسته از تریدرهایی هستید که می‌خواهید استراتژی معاملاتی خود را بر مبنای داده‌های به دست آمده از اندیکاتور استوکاستیک طراحی کنید، توصیه می‌کنیم که حتماً تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

اندیکاتور استوکاستیک چیست؟

اندیکاتور استوکاستیک را باید یک شاخص مومنتوم تکنیکال معرفی کرد که قیمت فعلی و پایانی یک دارایی را با بازه‌ای از قیمت‌های آن در یک دوره زمانی معین مقایسه می‌کند تا قدرت حرکت بازار را بسنجد. تحلیل‌گران با کمک اندیکاتور استوکاستیک می‌توانند آغاز و پایان یک حرکت روند و وضعیت اشباع خرید و فروش حاکم بر بازار را به خوبی تشخیص دهند.
اندیکاتور استوکاستیک را می‌توان در کلیه بازارهای مالی اعم از بورس، ارز دیجیتال و فارکس و در هر تایم‌فریمی مورد استفاده قرار داد (البته به شرطی که تنظیمات درستی برای آن انتخاب کرده باشید). این اندیکاتور در اواخر دهه 1950 و توسط فردی به نام جورج لین (George Lane) توسعه داده شد. این اندیکاتور به گونه‌ای طراحی شده که به‌جای توجه به خود قیمت یا حجم، مومنتوم تغییرات قیمت را دنبال می‌کند.
اندیکاتور برخلاف سایر اسیلاتورها که فقط به قیمت پایانی کندل توجه دارند، از ترکیب قیمت پایانی و محدوده معاملاتی در یک بازه مشخص بهره می‌برد و همین مسئله موجب شده تا این اندیکاتور قادر به ارائه داده‌های دقیق‌تری باشد. این اندیکاتور دارای بازه‌ای بین 0 تا 100 است و این عدد نشان می‌دهد که موقعیت قیمت پایانی کندل فعلی در مقایسه با محدوده معاملاتی در بازه زمانی معین در کجا قرار گرفته است.
این ویژگی، اندیکاتور استوکاستیک را به بهترین ابزار برای شناسایی سقف و کف قیمتی تبدیل کرده و تحلیل‌گران از داده‌های آن برای تعیین نقاط ورود به بازار و خروج از آن استفاده می‌کنند. هرچه عدد نمایش داده شده در اندیکاتور استوکاستیک به 100 نزدیک‌تر باشد، به این معناست که قیمت در نزدیکی سقف قیمتی قرار داشته و احتمالاً بازار با حالت اشباع خرید مواجه شده و بزودی روند نزولی شروع خواهد شد؛ بالعکس اگر به صفر نزدیک باشد، قیمت در نزدیکی کف قیمت قرار داشته و شروع روند صعودی قریب‌الوقوع است.

فرمول اندیکاتور استوکاستیک

برای این که بتوانید میزان دقت اندیکاتور استوکاستیک و نحوه عملکرد آن را بهتر متوجه شوید، باید به سراغ بررسی فرمول این اندیکاتور بروید. توجه داشته باشید که اندیکاتور استوکاستیک از دو خط با نام‌های K و D شکل گرفته و هر یک از این خطوط دارای فرمول محاسباتی متفاوتی هستند. خط K نشان‌دهنده سرعت تغییرات قیمت در بازه مشخص و خط D به عنوان یک خط میانگین، نوسانات خط K را صاف می‌کند. فول این خطوط به شرح زیر است:

فرمول خط K در اندیکاتور استوکاستیک

خط K در اندیکاتور استوکاستیک که به آن Fast Line نیز گفته می‌شود، به مقایسه قیمت پایانی کندل فعلی (Close) با بالاترین و پایین‌ترین قیمت در بازه زمانی مورد نظر می‌پردازد. فرمول محاسبه خط K در اندیکاتور استوکاستیک به شرح زیر است:

100 × (کمترین قیمت – بالاترین قیمت) ÷ (کمترین قیمت – قیمت پایانی کندل فعلی)

به عنوان مثال اگر بازه زمانی مدنظر ما 14 روز باشد و در این بازه بالاترین قیمت 20 دلار، پایین‌ترین قیمت 10 دلار و قیمت فعلی برابر با 15 دلار باشد، مقدار خط K به شرح زیر محاسبه می‌شود:

50 = 100 × (10 – 20) ÷ (10 – 15)

بنابراین در این مثال ما، خط K اندیکاتور استوکاستیک برابر با 50 خواهد بود. توجه داشته باشید که به صورت پیش‌فرض، تایم‌فریم روی 14 تنظیم می‌شود؛ اما هر شخص متناسب با نیاز و سبک استراتژی معاملاتی خود می‌تواند تایم‌فریم متفاوتی را انتخاب کند.

فرمول خط D اندیکاتور استوکاستیک

خط D در اندیکاتور استوکاستیک که به آن Slow Line نیز گفته می‌شود، میانگین متحرک خط K بوده که با هموار کردن نوسانات خط K، سیگنال‌های معتبرتری را برای تعیین نقاط ورود به معاملات و خروج از آن‌ها تولید می‌کند. در نتیجه فرمول محاسبه این خط چیزی جز میانگین متحرک ساده n دوره‌ای خط K نخواهد بود.
در این فرمول، «n» نشان‌دهنده تعداد کندل‌هایی بوده که برای محاسبه میانگین متحرک ساده در نظر گرفته شده است. توجه داشته باشید که به صورت پیش‌فرض، خط D از میانگین متحرک ساده 3 دوره‌ای خط K در نظر گرفته می‌شود که هر شخص متناسب با اهداف معاملاتی خود می‌تواند این تعداد کندل را تغییر دهد.

نحوه سیگنال‌گیری از اندیکاتور استوکاستیک

در اندیکاتور استوکاستیک، خطوط K و D کنار هم ترسیم می‌شوند و نقاط تقاطع آن‌ها می‌تواند تولیدکننده سیگنال‌های خرید و فروش دارایی باشد. در واقع تولید سیگنال خرید و سیگنال فروش در اندیکاتور استوکاستیک به شرح زیر است:

• سیگنال خرید: زمانی که خط K از پایین به سمت بالای خط D حرکت کند و آن را قطع نماید.
• سیگنال فروش: زمانی که خط K از بالا به سمت پایین خط D حرکت کند و آن را قطع نماید.

توجه داشته باشید که این دو خط K و D در اندیکاتور استوکاستیک شباهت زیادی به آنچه که در اندیکاتور RSI با آن مواجهیم، دارند. نوسانات این خطوط بین سطح صفر و 100 بوده و سطوح 20 و 80 به ترتیب به عنوان سطوح اشباع فروش و اشباع خرید شناخته می‌شوند.

سیگنال‌های معاملاتی در زمان واگرایی اندیکاتور استوکاستیک

واگرایی زمانی رخ می‌دهد که روند قیمت و اندیکاتور استوکاستیک دارای حرکات متناقضی باشند. این ناهماهنگی میان روند قیمت و مومنتوم در بسیاری از موارد به عنوان نشانه‌ای برای احتمال تغییر و بازگشت روند در نظر گرفته می‌شود. این واگرایی ممکن است به دو شکل صعودی و نزولی در نمودار قیمتی ظاهر شود. واگرایی صعودی زمانی است که روند قیمتی، کف‌های پایین‌تر و اندیکاتور استوکاستیک کف‌های بالاتری را ثبت می‌کند.
این واگرایی صعودی به معنای تضعیف مومنتوم نزولی بوده و با وجود کاهش قیمت فعلی، احتمال بازگشت صعودی همچنان وجود دارد. واگرایی نزولی نیز دقیقاً عکس آن چیزی است که برای واگرایی صعودی گفته شد؛ یعنی روند قیمت سقف‌های بالاتر و اندیکاتور استوکاستیک سقف‌های پایین‌تر را ثبت می‌کند. در نتیجه احتمال بازگشت روند نزولی وجود دارد.

تنظیمات اندیکاتور استوکاستیک

اندیکاتور استوکاستیک دارای چندین عامل قابل تنظیم و شخصی‌سازی است که انجام تغییرات در این پارامترها تأثیرات قابل توجهی بر روی میزان حساسیت و نحوه عملکرد اندیکاتور استوکاستیک بر جای می‌گذارد. انتخاب تنظیمات بهینه برای اندیکاتور استوکاستیک کاملاً به سبک معاملاتی تریدر بستگی دارد. به طور کلی، عوامل قابل تنظیم این اندیکاتور به شرح زیر هستند:

• دوره زمانی: این عامل مشخص‌کننده بازه زمانی یا تعداد کندل‌هایی بوده که برای محاسبه سقف و کف قیمتی به آن توجه می‌شود. این عامل به طور پیش‌فرض بر روی عدد 14 قرار گرفته و تحلیل‌گران متناسب با نیاز خود آن را تغییر می‌دهند. توجه داشته باشید که انتخاب دوره‌های کوتاه‌تر اندیکاتور را نسبت به کوچک‌ترین تغییر قیمتی نیز حساس‌تر خواهد کرد.
• پارامتر خط K: این عامل نیز تعیین‌کننده تعداد دوره‌هایی بوده که برای محاسبه میانگین خط K به آن توجه می‌شود. این عدد به طور پیش‌فرض بر روی عدد 3 قرار گرفته که امکان تغییر آن وجود دارد.
• پارامتر خط D: تعیین‌کننده تعداد دوره‌ها برای محاسبه میانگین متحرک خط D بوده و به صورت پیش‌فرض روی عدد 3 تنظیم شده است.

با چنین توضیحی روشن می‌شود که می‌توان پارامترهای کلیدی را در اندیکاتور استوکاستیک متناسب با بازار موردنظر، دارایی و سبک معاملاتی تغییر داد. در ادامه تنظیمات مناسب برای تریدرهای روزانه و بلندمدت را بررس می‌کنیم:

تنظیمات اندیکاتور استوکاستیک برای تریدرهای روزانه

در استراتژی معاملاتی اسکالپینگ (Scalping) و ترید روزانه، معامله‌گران به دریافت سیگنال‌های معاملاتی حساس و زودهنگام نیاز دارند؛ در نتیجه به هنگام مشخص کردن تنظیمات اندیکاتور استوکاستیک باید مقادیر پایین‌تری در نظر گرفته شود. در نتیجه دوره زمانی باید بین 5 تا 14 و پارامترهای خطوط K و D نیز روی 3 تا 5 تنظیم شوند.
انجام این تنظیمات موجب می‌شود تا اندیکاتور استوکاستیک بتواند واکنش سریع‌تری نسبت به تغییرات قیمتی نشان داده و سیگنال‌های معاملاتی بیشتری را برای ورود به معامله یا خروج از آن تولید کند. البته دقت داشته باشید که این حساسیت بالا ممکن است منجر به تولید سیگنال‌های معاملاتی اشتباه شود و در کنار این اندیکاتور باید از سایر اندیکاتورها کمک گرفت و استراتژی مناسبی برای مدیریت ریسک داشت.

تنظیمات اندیکاتور استوکاستیک برای تریدرهای با استراتژی معاملاتی بلندمدت

اگر در دسته معامله‌گرانی هستید که دارای چشم‌انداز معاملاتی بلندمدت هستند طبیعتاً باید از نوسانات قیمتی موقت ایجاد شده در بازار معاملات روزانه دارایی موردنظر چشم‌پوشی کنید. در این حالت، تنظیمات اندیکاتور استوکاستیک باید به گونه‌ای در نظر گرفته شود که حساسیت کمی به تغییرات کوچک قیمت داشته باشد. بنابراین، انتخاب مقادیر بالاتر برای پارامترهای یاد شده در مطالب فوق، راه‌حل خوبی به نظر می‌رسد.
به عنوان مثال اگر در دسته معامله‌گران هفتگی قرار می‌گیرید، می‌توانید دوره زمانی را در اندیکاتور استوکاستیک بر روی 14 تا 21 تنظیم و برای پارامترهای خطوط K و D نیز 5 یا 7 را انتخاب کنید. این نوسانات موجب می‌شود تا تعداد سیگنال‌های تولید شده کاهش پیدا کند و فقط سیگنال‌های معاملاتی قابل اعتماد و متناسب با روند بلندمدت تولید شود.

وضعیت اشباع خرید و اشباع فروش در اندیکاتور استوکاستیک

زمانی که در اندیکاتور استوکاستیک یکی از خطوط K و D به سطح بالای 80 درصد می‌رسند، در این حالت گفته می‌شود که بازار در حالت اشباع خرید (Over Bought) قرار گرفته و احتمال اصلاح قیمت و آغاز روند نزولی قوت می‌گیرد. در این بازه زمانی باید محتاطانه عمل کنید و در استراتژی معاملاتی خود توجه ویژه‌ای به احتمال کاهش قیمت داشته باشید. البته دقت کنید که قرار گرفتن اندیکاتور استوکاستیک در ناحیه اشباع خرید به معنای سیگنال قطعی فروش نیست و ممکن است روند صعودی ادامه‌دار باشد!
برای اطمینان از این که سیگنال فروش صادر شده باید به نشانه‌هایی مثل واگرایی نزولی میان خطوط K و D، کاهش حجم معاملات و شکست سطح حمایت کلیدی توجه داشته باشید. در زمانی که یکی از خطوط K یا D به سطح زیر 20 درصد سقوط می‌کند، گفته می‌شود که بازار در حالت اشباع فروش (Over Sold) قرار گرفته و احتمال شروع یک روند صعودی قوت گرفته است.
برای تأیید سیگنال خرید در وضعیت اشباع فروش نیز باید به نشانه‌هایی مثل واگرایی صعودی میان خطوط D و K، شکست سطح مقاومت کلیدی و افزایش ناگهانی حجم معاملات توجه کنید. به یاد داشته باشید که در بازارهای با روند نزولی قدرتمند، اندیکاتور استوکاستیک ممکن است برای مدت زمان طولانی در ناحیه اشباع فروش قرار بگیرد. در یک کلام، مناطق اشباع خرید و فروش در اندیکاتور استوکاستیک نشان‌دهنده وجود شرایط بالقوه برای تغییر روند فعلی هستند و نباید به عنوان سیگنال قطعی به آن‌ها نگاه کرد.

استوکاستیک؛ اندیکاتوری قدرتمند برای تحلیل وضعیت بازار!

اندیکاتور استوکاستیک را باید یکی از ابزارهای قدیمی تحلیل بازارهای مالی به شمار آورد که از سال 1950 مورد توجه قرار گرفته و عمدتاً از آن برای شناسایی مناطق اشباع خرید و فروش یا ارزیابی احتمال تغییر روند استفاده می‌شود. البته باید توجه داشت که در فضای معاملات نباید فقط بر یک ابزار تکیه کرد و ترکیب اندیکاتور استوکاستیک با اندیکاتورهایی مثل RSI یا MACD می‌تواند سیگنال‌های خرید و فروش قابل اعتمادتر تولید نماید.
فرقی نمی‌کند که به دنبال نوسان‌گیری از بازار هستید یا استراتژی معاملاتی بلندمدتی را دنبال می‌کنید، در هر حالت این اندیکاتور می‌تواند کمک خوبی برای شما باشد. حال به نظر شما داده‌های به دست آمده از اندیکاتور استوکاستیک تا چه میزان اعتبار دارد؟ نظرات و تجربیات خود را برای ما بنویسید.