مقایسه یونی‌سواپ با سوشی‌سواپ

با گسترش سریع فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال، صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به یکی از مهم‌ترین ابزارهای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران تبدیل شده‌اند. این پلتفرم‌ها بدون نیاز به واسطه‌های متمرکز عمل می‌کنند و به کاربران امکان می‌دهند دارایی‌های دیجیتال خود را مستقیماً و به‌صورت همتابه‌همتا مبادله کنند. در میان صدها DEX فعال در بازار، دو نام بیش از همه می‌درخشند: یونی‌سواپ (Uniswap) و سوشی‌سواپ (SushiSwap). یونی‌سواپ به‌عنوان اولین و بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز بر بستر اتریوم، با معرفی مدل بازارساز خودکار (AMM) تحولی بزرگ در صنعت کریپتو ایجاد کرد. در مقابل، سوشی‌سواپ که در ابتدا به‌عنوان یک فورک از یونی‌سواپ معرفی شد، توانست با افزودن ویژگی‌های جدید و جامعه‌محوری، جایگاه قابل‌توجهی در این رقابت به دست آورد. هدف این مقاله از بلاگ کیف پول من بررسی جامع و دقیق شباهت‌ها و تفاوت‌های یونی‌سواپ و سوشی‌سواپ است تا معامله‌گران و علاقه‌مندان بتوانند انتخابی آگاهانه‌تر داشته باشند. در ادامه، ضمن معرفی هر دو پروژه، مزایا و معایب هرکدام را بررسی می‌کنیم و خواهیم دید کدام یک برای کاربران در شرایط مختلف مناسب‌تر است.

 صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) چیستند؟

در واقع، صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges) که به اختصار DEX نامیده می‌شوند، نسل جدیدی از پلتفرم‌های معاملاتی هستند که به کاربران امکان خرید و فروش دارایی‌های دیجیتال را بدون نیاز به واسطه‌های متمرکز مثل بانک‌ها یا صرافی‌های سنتی می‌دهند. برخلاف صرافی‌های متمرکز (CEX) که مدیریت دارایی‌ها و سفارش‌ها در اختیار یک نهاد مشخص است، در DEX‌ها همه‌چیز بر بستر بلاکچین و قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. این موضوع باعث می‌شود کاربر کنترل کامل دارایی‌هایش را حفظ کند و ریسک‌هایی مثل هک شدن صرافی‌های متمرکز یا مسدود شدن حساب‌ها کاهش یابد.

 مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز

• کنترل کامل بر دارایی‌ها: کلید خصوصی همیشه در اختیار کاربر است.
• ناشناس بودن بیشتر: بسیاری از DEXها نیازی به احراز هویت ندارند.
• دسترسی جهانی: هر کسی در هر نقطه دنیا تنها با یک کیف پول می‌تواند معامله کند.
• مقاومت در برابر سانسور: به دلیل ساختار غیرمتمرکز، بستن یا محدود کردن فعالیت کاربران دشوار است.

 معایب صرافی‌های غیرمتمرکز

• کارمزد شبکه (Gas Fee): مخصوصاً روی شبکه اتریوم، هزینه تراکنش‌ها می‌تواند بالا باشد.
• نبود پشتیبانی رسمی: در صورت اشتباه در تراکنش یا هک شدن کیف پول، امکان بازگشت پول تقریباً صفر است.
• نقدینگی پایین‌تر نسبت به CEXها: برخی توکن‌ها نقدینگی کافی ندارند.
• پیچیدگی برای کاربران تازه‌کار: کار با کیف پول و قراردادهای هوشمند ممکن است برای مبتدی‌ها دشوار باشد.

صرافی‌های غیرمتمرکز به‌عنوان یکی از نوآوری‌های اصلی بلاکچین، پایه‌ی فعالیت پلتفرم‌هایی مثل یونی‌سواپ (Uniswap) و سوشی‌سواپ (SushiSwap) هستند. در ادامه، به‌صورت جداگانه این دو پروژه را معرفی و سپس مقایسه می‌کنیم.

صرافی یونی‌سواپ؛ پیشگام دیفای

یونی‌سواپ یکی از اولین صرافی‌های غیرمتمرکز یا همان DEX‌هاست که از دل بلاکچین اتریوم متولد شد. این صرافی در سال ۲۰۱۸ توانست مدلی نوآورانه به نام بازارساز خودکار (AMM) را معرفی کند. کار این مدل ساده است: به‌جای اینکه مثل صرافی‌های سنتی خریدار و فروشنده مستقیم روبه‌رو شوند، نقدینگی در استخرهایی جمع می‌شود و معامله‌ها به‌طور خودکار انجام می‌گیرد. کاربران با واریز دارایی‌های خود به این استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools) تبدیل به تأمین‌کننده نقدینگی می‌شوند و در ازای آن بخشی از کارمزد معاملات را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند. همین ساختار باعث شده یونی‌سواپ به یکی از محبوب‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز دنیا تبدیل شود. توکن اختصاصی این پلتفرم، UNI است. دارندگان این توکن علاوه بر نقش سرمایه‌گذاری، می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مهم و تغییرات شبکه شرکت کنند. ترکیب امنیت بالا، نقدینگی مناسب و سادگی استفاده باعث شده یونی‌سواپ همچنان یکی از پرکاربردترین DEXها باشد.

صرافی سوشی‌سواپ؛ رقیب جسور

دو سال بعد از یونی‌سواپ، در سال ۲۰۲۰ صرافی سوشی‌سواپ توسط توسعه‌دهنده‌ای ناشناس با نام «Chef Nomi» معرفی شد. سوشی‌سواپ در واقع یک فورک (کپی با تغییرات) از یونی‌سواپ بود اما خیلی زود با اضافه کردن امکانات تازه توانست برای خودش جایگاه محکمی بسازد. برخلاف یونی‌سواپ که فقط روی شبکه اتریوم فعال است، سوشی‌ سواپ یک پلتفرم چند زنجیره‌ای (Multi Chain) محسوب می‌شود. یعنی علاوه بر اتریوم، روی بلاکچین‌های دیگری مثل بایننس و پولکادات هم کار می‌کند. همین ویژگی باعث شده کاربران بیشتری بتوانند از آن استفاده کنند. توکن بومی این صرافی، SUSHI است. کاربران می‌توانند این توکن را در بخشی به نام xSushiBar استیک کنند و علاوه بر دریافت سود، در مدیریت و حاکمیت شبکه هم نقش داشته باشند. همین رویکرد جامعه‌محور باعث شده سوشی‌سواپ خیلی سریع محبوبیت پیدا کند.

تفاوت‌های یونی سواپ و سوشی سواپ

انتخاب بین دو صرافی غیرمتمرکز محبوب یعنی یونی سواپ (Uniswap) و سوشی سواپ (SushiSwap) کار ساده‌ای نیست. هر دو بر بستر دیفای فعالیت می‌کنند، اما تفاوت‌های مهمی دارند که آشنایی با آن‌ها می‌تواند مسیر تصمیم‌گیری کاربران را روشن‌تر کند.

استخراج نقدینگی (Liquidity Mining):

یونی سواپ در ابتدای کار برای مدت کوتاهی برنامه‌ای جهت استخراج نقدینگی داشت و بخشی از توکن‌های UNI را به‌عنوان پاداش به تأمین‌کنندگان نقدینگی پرداخت می‌کرد. اما این طرح ادامه‌دار نبود و تیم توسعه هیچ برنامه بلندمدتی برای آن ارائه نداد. در مقابل، سوشی سواپ همچنان استخراج نقدینگی را فعال نگه داشته و کاربران می‌توانند علاوه بر دریافت کارمزد، با استیک کردن توکن‌های SUSHI نیز پاداش بگیرند. این قابلیت یک مزیت رقابتی مهم برای سوشی سواپ محسوب می‌شود.

وام‌دهی و معاملات مارجین:

در یونی سواپ امکان دریافت وام یا انجام معاملات مارجین وجود ندارد و این پلتفرم صرفاً بر تبادل دارایی‌ها تمرکز دارد. اما سوشی سواپ پا را فراتر گذاشته و با معرفی بخش BentoBox، امکانات بیشتری برای کاربران فراهم کرده است. BentoBox در واقع یک صندوق ذخیره توکن است که مانند یک «اپ استور غیرمتمرکز» عمل می‌کند. نخستین برنامه‌ای که روی آن راه‌اندازی شد، Kashi بود؛ اپلیکیشنی که امکان وام‌دهی و معاملات مارجین را در سوشی سواپ به کاربران می‌دهد.

کارمزد مبادلات (Swap Fee):

هر دو صرافی برای انجام معاملات از کاربران کارمزد دریافت می‌کنند، اما ساختار آن‌ها متفاوت است:

• در یونی سواپ سه سطح کارمزد وجود دارد: ۱ درصد، ۰.۳ درصد و ۰.۰۵ درصد. انتخاب سطح کارمزد بر اساس شرایط استخر نقدینگی و ریسک نوسان انجام می‌شود.
• در سوشی سواپ یک کارمزد ثابت ۰.۳ درصدی برای همه معاملات در نظر گرفته شده است. از این مقدار، ۰.۲۵ درصد به تأمین‌کنندگان نقدینگی و ۰.۰۵ درصد به دارندگان توکن SUSHI تعلق می‌گیرد.

نقدینگی متمرکز (Concentrated Liquidity):

یونی سواپ با معرفی نسخه سوم (V3) مفهوم نقدینگی متمرکز را وارد بازار کرد. این ویژگی به تأمین‌کنندگان نقدینگی اجازه می‌دهد نقدینگی خود را در یک بازه قیمتی مشخص متمرکز کنند و در نتیجه بازدهی بالاتری داشته باشند. سوشی سواپ چنین قابلیتی را ارائه نداده و نقدینگی در استخرهای آن به‌صورت کلی توزیع می‌شود.

پاداش برای توکن‌های جدید:

یکی از جذاب‌ترین تفاوت‌ها، پشتیبانی سوشی سواپ از پروژه‌های تازه است. این صرافی برنامه‌ای به نام Onsen Program دارد که در آن، پروژه‌های جدید می‌توانند نقدینگی جذب کرده و در ازای آن پاداش توکن SUSHI به دست آورند. این سیاست باعث رشد سریع‌تر پروژه‌های کوچک‌تر می‌شود. در مقابل، یونی سواپ چنین برنامه‌ای برای توکن‌های نوپا ارائه نمی‌دهد.

ارزش کل قفل‌شده (TVL):

• شاخص TVL یا همان ارزش کل قفل‌شده یکی از معیارهای مهم در ارزیابی صرافی‌های غیرمتمرکز است.
• در سال ۲۰۲۱، TVL یونی سواپ به بیش از ۴ میلیارد دلار رسید.
• سوشی سواپ در همان زمان حدود ۳.۴ میلیارد دلار نقدینگی قفل‌شده داشت.

این آمار نشان می‌دهد که یونی سواپ همچنان از نظر حجم نقدینگی جایگاه بالاتری دارد.

حجم معاملات (Trade Volume):

حجم معاملات روزانه نشان‌دهنده اعتماد و فعالیت کاربران در یک صرافی است.

• یونی سواپ با بیش از ۷.۷ میلیارد دلار حجم معاملات، سهم بزرگی از بازار DEXها را در اختیار دارد.
• سوشی سواپ حدود ۱ میلیارد دلار حجم معاملات روزانه دارد که نزدیک به ۷۰۰ درصد کمتر از یونی سواپ است.

شباهت‌های یونی سواپ و سوشی سواپ

با وجود تمام این تفاوت‌ها، هر دو صرافی ویژگی‌های مشترکی نیز دارند:

• استفاده از مدل بازارساز خودکار (AMM) به‌جای دفتر سفارش سنتی.
• امکان سپرده‌گذاری در استخرهای نقدینگی و دریافت پاداش.
• داشتن توکن بومی اختصاصی برای حاکمیت (UNI و SUSHI).

جدول مقایسه کلیدی

ویژگی‌ها	یونی سواپ	سوشی سواپ
استخراج نقدینگی	کوتاه‌مدت و محدود	فعال و بلندمدت
وام و معاملات مارجین	ندارد	دارد (BentoBox, Kashi)
کارمزد	سه سطح (۱٪، ۰.۳٪، ۰.۰۵٪)	ثابت ۰.۳٪
نقدینگی متمرکز	دارد (نسخه V3)	ندارد
پاداش برای توکن جدید	ندارد	دارد (Onsen Program)
ارزش کل قفل‌شده (TVL)	حدود ۴ میلیارد دلار	حدود ۳.۴ میلیارد دلار
حجم معاملات روزانه	۷.۷ میلیارد دلار	۱ میلیارد دلار

جمع‌بندی نهایی؛ کدام صرافی غیرمتمرکز برای شما مناسب‌تر است؟

انتخاب بین صرافی یونی سواپ و صرافی سوشی سواپ بستگی زیادی به اهداف و اولویت‌های شما دارد. اگر به‌دنبال یک صرافی غیرمتمرکز با سابقه طولانی، امنیت بالا، نقدینگی بیشتر و حجم معاملات سنگین هستید، یونی سواپ گزینه مناسب‌تری است. این صرافی به‌ویژه برای معامله‌گران تازه‌کار که به محیطی مطمئن نیاز دارند، انتخاب مطمئن‌تری محسوب می‌شود. در سوی دیگر، سوشی سواپ برای کسانی جذاب است که علاوه بر انجام مبادلات عادی، به امکانات اضافه‌ای مثل وام‌دهی، معاملات مارجین و دریافت پاداش از طریق استیکینگ علاقه دارند. جامعه کاربری فعال و پشتیبانی از چندین بلاکچین، این صرافی را به انتخاب محبوبی در بین کاربران حرفه‌ای‌تر تبدیل کرده است. در نهایت، اگر امنیت و نقدینگی بالا برایتان اولویت دارد، یونی سواپ گزینه بهتر است؛ و اگر به دنبال پاداش‌های بیشتر و امکانات متنوع‌تر هستید، سوشی سواپ می‌تواند پاسخگوی نیازتان باشد.