حملات Man-in-the-Middle (MiTM)

در عصر دیجیتال و ارتباطات آنلاین، امنیت اطلاعات بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. حملات مرد میانی (MITM) یکی از جدی‌ترین تهدیداتی است که کاربران و سازمان‌ها با آن مواجه‌اند. در این نوع حملات، مهاجم به‌طور مخفیانه بین دو طرف ارتباط قرار می‌گیرد، به داده‌ها دسترسی پیدا می‌کند و حتی می‌تواند آن‌ها را تغییر دهد. این حملات می‌توانند پیامدهای جبران‌ناپذیری مانند سرقت اطلاعات شخصی، مالی و حتی جاسوسی صنعتی به همراه داشته باشند. با افزایش روزافزون استفاده از شبکه‌های عمومی و اینترنت اشیا، آگاهی از این تهدید و روش‌های مقابله با آن ضروری است. در این مقاله از بلاگ کیف پول من به بررسی دقیق این حملات، روش‌های شناسایی و راه‌های پیشگیری از آن‌ها خواهیم پرداخت.

حمله مرد میانی (Man-in-the-middle) چیست ؟

حمله مرد میانی (Man-in-the-Middle یا MitM) نوعی حمله سایبری است که در آن مهاجم به‌طور مخفیانه ارتباط بین دو طرف را رهگیری کرده و به‌صورت غیرمجاز به داده‌ها دسترسی پیدا می‌کند. در این حمله، طرفین فکر می‌کنند که به‌طور مستقیم با یکدیگر در ارتباط هستند، در حالی که در واقع مهاجم بین آن‌ها حضور دارد و می‌تواند اطلاعات را مشاهده، تغییر یا از آن‌ها سوءاستفاده کند. این نوع حمله می‌تواند بر روی انواع مختلفی از ارتباطات، از جمله شبکه‌های وای‌فای عمومی، ایمیل و پیام‌رسان‌ها، صورت گیرد.
هدف اصلی حملات MitM سرقت اطلاعات حساس مانند اطلاعات ورود، جزئیات حساب بانکی، و شماره‌های کارت اعتباری است. مهاجمان معمولاً با استفاده از تکنیک‌های مختلف، از جمله فیشینگ یا ایجاد نقاط دسترسی وای‌فای جعلی، به سیستم قربانی نفوذ می‌کنند. پس از دسترسی، آن‌ها می‌توانند داده‌های رد و بدل شده بین کاربر و سرور را تغییر دهند یا به‌صورت مخفیانه مشاهده کنند، بدون آنکه طرفین از این فعالیت‌ها مطلع شوند.
حملات MitM به دلیل توانایی آن‌ها در کنترل و دستکاری ارتباطات در زمان واقعی، تهدید جدی برای امنیت اطلاعات محسوب می‌شوند. برای محافظت در برابر این حملات، استفاده از ارتباطات رمزگذاری شده مانند HTTPS، شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) و احراز هویت دوعاملی توصیه می‌شود. این روش‌ها می‌توانند امنیت ارتباطات را افزایش داده و احتمال موفقیت حملات مرد میانی را کاهش دهند.

انواع حملات مرد میانی

• شنود Wi-Fi: شنود Wi-Fi به حمله‌ای گفته می‌شود که در آن مهاجم به صورت پنهانی داده‌ها را از شبکه‌های بی‌سیم جمع‌آوری می‌کند. این حمله معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که شبکه‌ها از پروتکل‌های رمزنگاری ضعیف یا قدیمی مانند WEP استفاده می‌کنند. مهاجم می‌تواند با استفاده از ابزارهای خاص به داده‌هایی مانند نام کاربری، رمز عبور و اطلاعات کارت اعتباری دست یابد. برای جلوگیری از این حملات، استفاده از پروتکل‌های قوی‌تر مانند WPA3 و تغییر منظم گذرواژه‌ها توصیه می‌شود.
• ایمیل ربایی: ایمیل ربایی به حمله‌ای اطلاق می‌شود که در آن مهاجم تلاش می‌کند تا دسترسی به حساب ایمیل قربانی را به دست آورد. این امر می‌تواند از طریق فیشینگ، مهندسی اجتماعی یا بدافزارها صورت گیرد. پس از دسترسی، مهاجم می‌تواند به اطلاعات حساس دست یابد یا از حساب برای ارسال ایمیل‌های مخرب استفاده کند. استفاده از احراز هویت دو مرحله‌ای و تغییر منظم رمز عبور می‌تواند خطر این حمله را کاهش دهد.
• حملات جعل IP: در حملات جعل IP، مهاجم آدرس IP خود را به عنوان یک آدرس معتبر دیگر جعل می‌کند تا به شبکه یا سیستم هدف دسترسی پیدا کند. این حمله می‌تواند برای مخفی کردن هویت واقعی مهاجم یا فریب دادن سیستم‌ها به منظور پذیرش ارتباطات جعلی استفاده شود. معمولاً در حملات DDoS و نفوذ به شبکه‌ها استفاده می‌شود. برای مقابله، می‌توان از فایروال‌ها و سیستم‌های تشخیص نفوذ بهره برد.
• جعل DNS: جعل DNS زمانی رخ می‌دهد که مهاجم آدرس‌های IP نادرست را به جای آدرس‌های واقعی در پاسخ به درخواست‌های DNS ارسال می‌کند. این حمله می‌تواند کاربران را به وب‌سایت‌های مخرب هدایت کند. کاربران ممکن است به طور ناخواسته اطلاعات حساس خود را در اختیار مهاجم قرار دهند. استفاده از DNSSEC می‌تواند به محافظت در برابر این نوع حملات کمک کند.
• جعل HTTPS: جعل HTTPS به تلاش برای فریب کاربران برای باور به امن بودن یک سایت جعلی از طریق تغییر گواهینامه‌های HTTPS گفته می‌شود. مهاجم ممکن است با استفاده از گواهینامه‌های جعلی کاربر را فریب دهد تا اطلاعات حساس خود را وارد کند. اطمینان از معتبر بودن گواهینامه‌ها و استفاده از مرورگرهای امن می‌تواند به کاهش خطر کمک کند.
• حملات SSL Stripping: حمله SSL Stripping یک حمله مرد میانی است که در آن مهاجم تلاش می‌کند تا ارتباط امن HTTPS را به یک ارتباط ناامن HTTP تبدیل کند. مهاجم می‌تواند از این طریق داده‌های ارسال شده را مشاهده و تغییر دهد. برای مقابله، استفاده از HSTS (HTTP Strict Transport Security) که مرورگر را مجبور به استفاده از HTTPS می‌کند، توصیه می‌شود.
• سرقت نشست: سرقت نشست به حمله‌ای گفته می‌شود که در آن مهاجم با دسترسی به نشانه‌های نشست (Session Tokens) کاربر، می‌تواند به حساب کاربری وی دسترسی پیدا کند. این نشانه‌ها معمولاً در کوکی‌ها ذخیره می‌شوند. استفاده از ارتباطات رمزگذاری شده و مدیریت صحیح نشست‌ها می‌تواند از این نوع حمله جلوگیری کند.
• جعل ARP: در جعل ARP، مهاجم پیام‌های ARP جعلی را به شبکه ارسال می‌کند تا آدرس MAC خود را به عنوان آدرس معتبر معرفی کند. این امر می‌تواند به مهاجم اجازه دهد تا ترافیک شبکه را به سمت خود هدایت کند. استفاده از پروتکل‌های ایمن‌تر و شناسایی‌های مداوم شبکه می‌تواند به کاهش خطر کمک کند.
• حملات Man-in-the-Browser: حمله Man-in-the-Browser نوعی حمله مرد میانی است که در آن بدافزار در مرورگر کاربر نصب می‌شود و می‌تواند داده‌های وارد شده را تغییر داده یا اطلاعات حساس را بدزدد. این حمله معمولاً از طریق افزونه‌ها یا نرم‌افزارهای مخرب انجام می‌شود. استفاده از نرم‌افزارهای ضدبدافزار و مرورگرهای امن می‌تواند به حفاظت کمک کند.

مطلب پیشنهادی: حمله دوبار خرج کردن (Double Spending)

حمله مرد میانی (MITM) چگونه کار می کند؟

حمله مرد میانی (MitM) زمانی اتفاق می‌افتد که یک مهاجم به‌طور مخفیانه ارتباط بین دو طرف را رهگیری و کنترل کند. این حمله معمولاً شامل سه مرحله است:

1. رهگیری: مهاجم ابتدا ارتباط بین دو طرف را رهگیری می‌کند. این کار می‌تواند از طریق شبکه‌های وای‌فای عمومی ناامن، تغییر مسیر ترافیک یا ایجاد نقاط دسترسی جعلی انجام شود.
2. استراق سمع: پس از دسترسی به ارتباط، مهاجم می‌تواند داده‌های رد و بدل شده را مشاهده کند. این اطلاعات می‌تواند شامل پیام‌های خصوصی، اطلاعات ورود، و جزئیات مالی باشد.
3. دستکاری: مهاجم ممکن است داده‌ها را تغییر دهد یا اطلاعات نادرست را به یکی از طرفین ارسال کند. این کار می‌تواند باعث شود طرفین تصور کنند که به‌طور مستقیم با یکدیگر ارتباط دارند.

برای جلوگیری از این نوع حمله، استفاده از پروتکل‌های رمزگذاری مانند HTTPS و ابزارهایی مثل VPN و احراز هویت دوعاملی توصیه می‌شود.

چگونه می توان حمله مرد میانی را تشخیص داد؟

تشخیص حمله مرد میانی (MITM) می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا این حملات معمولاً به صورت پنهانی و بدون اطلاع کاربر انجام می‌شوند. با این حال، روش‌ها و ابزارهایی برای تشخیص و جلوگیری از این حملات وجود دارد.
یکی از روش‌های تشخیص MITM، نظارت بر رفتارهای غیرعادی در شبکه است. افزایش ناگهانی ترافیک، تغییرات در آدرس‌های IP و MAC، و وجود درخواست‌های غیرمنتظره می‌تواند نشانه‌ای از یک حمله باشد. ابزارهای مانیتورینگ شبکه مانند IDS/IPS (سیستم‌های تشخیص و جلوگیری از نفوذ) می‌توانند به شناسایی چنین فعالیت‌هایی کمک کنند.
استفاده از رمزنگاری قوی در ارتباطات، مانند TLS/SSL، می‌تواند راهی موثر برای تشخیص و جلوگیری از MITM باشد. اگر مهاجم تلاش کند تا به ارتباط رمزگذاری شده نفوذ کند، ممکن است خطاهای گواهینامه رخ دهد. کاربران باید به هشدارهای مرورگر درباره گواهینامه‌های نامعتبر توجه کنند و از وب‌سایت‌هایی که ارتباطات امن ندارند، پرهیز کنند.
علاوه بر این، استفاده از احراز هویت دو مرحله‌ای و پروتکل‌های امنیتی مانند DNSSEC و HSTS می‌تواند خطر حملات MITM را کاهش دهد. این پروتکل‌ها با اطمینان از صحت و امنیت ارتباطات، امکان نفوذ مهاجم را کاهش می‌دهند.
در نهایت، آموزش کاربران در مورد نشانه‌های حملات MITM و روش‌های ایمن‌سازی ارتباطات می‌تواند به جلوگیری از این حملات کمک کند. آگاهی کاربران از خطرات و رعایت نکات امنیتی می‌تواند اولین خط دفاعی در برابر این گونه حملات باشد.

مطلب پیشنهادی: چطور از دارایی خود در برابر فیشینگ محافظت کنیم؟

روش‌های جلوگیری از حملات مرد میانی

روترهای Wi-Fi خانگی را به‌ روز و ایمن کنید

بروزرسانی منظم روترهای Wi-Fi می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌پذیری‌های امنیتی کمک کند. با تغییر رمز عبور پیش‌فرض و استفاده از پروتکل‌های امنیتی مانند WPA3، می‌توانید امنیت شبکه خانگی خود را افزایش دهید. همچنین، غیرفعال کردن WPS و استفاده از شبکه‌های مهمان برای دستگاه‌های غیرقابل اعتماد توصیه می‌شود.

استفاده از شبکه خصوصی مجازی (VPN)

یک VPN ترافیک اینترنتی شما را رمزگذاری کرده و از دسترسی مهاجمان به داده‌های شما جلوگیری می‌کند. این ابزار به ویژه در شبکه‌های عمومی مفید است و با مخفی کردن آدرس IP واقعی شما، حریم خصوصی‌تان را نیز حفظ می‌کند. انتخاب یک سرویس VPN معتبر و امن بسیار مهم است.

استفاده از رمزگذاری End-to-End

رمزگذاری End-to-End تضمین می‌کند که تنها فرستنده و گیرنده قادر به مشاهده محتوای پیام‌ها هستند. این نوع رمزگذاری در سرویس‌های پیام‌رسانی امن مانند WhatsApp استفاده می‌شود و از دسترسی مهاجمان به داده‌ها جلوگیری می‌کند.

نصب وصله‌ها و استفاده از نرم‌افزار آنتی‌ ویروس

بروزرسانی مداوم سیستم‌عامل و نرم‌افزارها به جلوگیری از بهره‌برداری مهاجمان از آسیب‌پذیری‌های شناخته‌شده کمک می‌کند. استفاده از نرم‌افزارهای آنتی‌ ویروس معتبر می‌تواند بدافزارها و تهدیدات امنیتی را شناسایی و مسدود کند.

استفاده از گذرواژه‌های قوی و مدیر رمز عبور

گذرواژه‌های قوی و منحصربه‌فرد می‌توانند از دسترسی غیرمجاز به حساب‌های کاربری شما جلوگیری کنند. مدیرهای رمز عبور به ایجاد و ذخیره امن گذرواژه‌ها کمک می‌کنند و می‌توانند به‌طور خودکار گذرواژه‌های پیچیده تولید کنند.

اعمال احراز هویت چند عاملی

احراز هویت چند عاملی (MFA) یک لایه امنیتی اضافی است که علاوه بر گذرواژه، از یک عامل دوم مانند کد پیامکی یا اثر انگشت استفاده می‌کند. این روش امنیتی، حتی در صورت سرقت گذرواژه، از دسترسی مهاجمان جلوگیری می‌کند.

اتصال به وب‌سایت‌های ایمن

هنگام مرور وب، به وب‌سایت‌هایی که با HTTPS شروع می‌شوند متصل شوید. این پروتکل از رمزگذاری SSL/TLS برای محافظت از داده‌های شما در برابر شنود استفاده می‌کند. مرورگرها معمولاً وب‌سایت‌های ایمن را با یک قفل سبز رنگ نشان می‌دهند.

رمزگذاری ترافیک DNS

DNSCrypt یا استفاده از DNS‌های امن مانند DNS over HTTPS (DoH) می‌تواند ترافیک DNS شما را رمزگذاری کند. این روش از دسترسی مهاجمان به اطلاعات وب‌سایت‌هایی که بازدید می‌کنید جلوگیری می‌کند و حملات جعل DNS را کاهش می‌دهد.

تصویب رویکرد Zero Trust

رویکرد Zero Trust بر این اصل استوار است که هیچ کاربر یا دستگاهی به‌طور پیش‌فرض مورد اعتماد نیست. این مدل امنیتی شامل اعتبارسنجی مداوم هویت و دسترسی از طریق احراز هویت چند عاملی و نظارت مداوم بر فعالیت‌ها می‌شود.

استفاده از راه‌حل UEBA

راه‌حل‌های تحلیل رفتار کاربر و موجودیت (UEBA) الگوهای رفتاری طبیعی کاربران را شناسایی و هرگونه فعالیت غیرمعمول را تشخیص می‌دهند. این ابزارها می‌توانند به شناسایی و جلوگیری از حملات مرد میانی و دیگر تهدیدات امنیتی کمک کنند.

نتیجه

حملات مرد میانی تهدیدی جدی برای امنیت اطلاعات و حریم خصوصی کاربران محسوب می‌شوند. این حملات با رهگیری و تغییر داده‌ها، می‌توانند به سرقت اطلاعات حساس منجر شوند. برای مقابله مؤثر با این تهدیدات، باید از تکنیک‌های امنیتی مانند رمزگذاری، احراز هویت چندعاملی و استفاده از VPN بهره برد. همچنین، آگاهی کاربران و به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارها و دستگاه‌ها نقش بسزایی در کاهش آسیب‌پذیری‌ها دارد. با اتخاذ این تدابیر، می‌توان به‌طور چشمگیری از خطرات حملات مرد میانی کاست و امنیت دیجیتال را بهبود بخشید