کارمزد یا فی شبکه‌های بلاکچین چیست؟

اگر از افراد فعال در دنیای ارزهای دیجیتال در مورد کارمزد شبکه‌ها سوال بپرسید احتمالا با پاسخ‌های متفاوتی مواجه خواهید شد. پاسخ‌های متفاوت به دلیل این است که کارمزد یا فی شبکه‌های بلاکچین در زمان‌های مختلف متفاوت است و این کارمزدها مانند کارمزد شبکه‌های بانکی مانند شبکه شتاب، ثابت و مشخص نیست.
اما چه عاملی باعث متغیر بودن فی شبکه‌ها می‌شود و چرا شبکه‌های بلاکچین از یک فی ثابت استفاده نمی‌کنند؟
به نظر شما کارمزدی که در هنگام خرید و برداشت ارزهای دیجیتال از صرافی‌ها با آن مواجه می‌شویم به چه دلیل است و اصولا چرا بعضی مواقع این کارمزد‌ها خیلی زیاد می‌شوند؟
در این مقاله از وبلاگ کیف پول من، پاسخ این سوالات و بسیاری سوال دیگر که احتمالا هم اکنون ذهن شما را به خود مشغول کرده است را خواهیم داد. پس با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا یکبار برای همیشه با کارمزدهای خرید و برداشت شبکه‌های بلاکچین مختلف آشنا شوید.

کارمزد در شبکه بلاکچین چیست و چگونه تعیین می‌شود؟

کارمزد شبکه، که به آن  Network Fee یا در برخی شبکه‌ها مانند اتریوم  Gas Fee نیز گفته می‌شود، هزینه‌ای است که کاربران برای انجام تراکنش‌های خود در شبکه بلاک‌چین پرداخت می‌کنند. این هزینه‌ها مخصوصا در زمان برداشت یا انتقال یک ارز دیجیتال از صرافی به کیف پول کاربران اعمال می‌شود. این کارمزدها به ماینرها یا ولیدیتورهایی که تراکنش‌ها را پردازش و در بلاک‌های جدید ثبت می‌کنند، تعلق می‌گیرد. کارمزد شبکه برای هر تراکنش در بلاک‌چین لازم است تا امنیت شبکه حفظ شود و از حملات اسپم و تراکنش‌های غیرضروری جلوگیری شود.

انواع کارمزد‌هایی که کاربران با آن مواجه می‌شوند کدامند؟

افراد فعال در فروش و خرید ارزهای دیجیتال به طور کلی با دو نوع کارمزد روبرو می‌شوند. اولین کارمزد مربوط به خرید و فروش ارزهای دیجیتال در صرافی‌ها است و مورد دوم مربوط به کارمزد برداشت ارز دیجیتال از صرافی‌ها می‌شود.

کارمزد خرید ارز دیجیتال

این هزینه خدمتی است که کاربران برای دریافت خدمت از صرافی باید بپردازند. در واقع صرافی‌ها با گرفتن این کارمزد هست که هزینه‌های خود را تامین می‌کنند. کارمزد خرید ارزهای دیجیتال در اکثر صرافی‌ها یک مقدار ثابت است و به صورت درصدی از کل ارزش مورد معامله محاسبه می‌شود. دقیقا مانند زمانی که شما از صرافی‌های سنتی دلار یا ارز کشورهای دیگر را مورد معامله قرار می دهید. این کارمزد در نهایت به صرافی‌ها می‌رسد و سودآوری صرافی‌ها را تامین می‌کند.

کارمزد برداشت ارز دیجیتال (کارمزد شبکه)

کارمزد برداشت ارز دیجیتال از صرافی‌ها هزینه‌ای است که کاربران باید هنگام انتقال ارز دیجیتال خود از کیف پول صرافی به کیف پول شخصی یا به صرافی دیگر پرداخت کنند. این کارمزد به هزینه‌های شبکه ارز دیجیتال مربوط است. در واقع زمانی که شما یک ارز دیجیتال را از یک صرافی برداشت می‌کنید، یک تراکنش به شبکه بلاکچین آن ارز ارسال می‌شود. برای تأیید و اضافه کردن این تراکنش به بلاکچین، ماینرها یا اعتباردهندگان نیاز به پرداخت کارمزد دارند. این هزینه معمولاً به عهده کاربر است و ارتباطی به صرافی‌های ارز دیجیتال ندارد.

عوامل مؤثر بر کارمزد شبکه

به طور کلی سه عامل بر کارمزد شبکه‌های بلاکچین تاثیرگذار است:

1. شلوغی شبکه: یکی از مهم‌ترین عواملی که بر میزان کارمزد شبکه تأثیر می‌گذارد، میزان شلوغی شبکه است. زمانی که تعداد زیادی از کاربران در حال ارسال تراکنش هستند، ظرفیت بلاک‌ها پر شده و ماینرها تراکنش‌هایی که مایل به پرداخت کارمزد بالاتری دارند را در اولویت می‌دهند. این امر باعث افزایش کارمزدها می‌شود. برای مثال، در زمان‌هایی که قیمت رمزارزها نوسان زیادی دارد یا در هنگام راه‌اندازی پروژه‌های جدید در شبکه‌هایی مثل شبکه اتریوم، کارمزدها به طور چشم‌گیری افزایش می‌یابد.
2. پیچیدگی تراکنش: در شبکه‌هایی مانند اتریوم، کارمزدها بر اساس میزان محاسبات مورد نیاز برای اجرای یک تراکنش تعیین می‌شود. این بدان معناست که تراکنش‌های ساده‌تر، مانند انتقال مستقیم توکن‌ها، کارمزد کمتری نسبت به اجرای قراردادهای هوشمند پیچیده یا تعامل با پروتکل‌های دیفای دارند. هرچقدر یک تراکنش نیاز به محاسبات بیشتری داشته باشد، مقدار Gas مورد نیاز برای آن بیشتر خواهد بود و در نتیجه کارمزد بالاتری خواهد داشت.
3. اندازه تراکنش: در شبکه‌هایی مانند بیت‌کوین، کارمزدها بر اساس اندازه (حجم بایت) تراکنش‌ها تعیین می‌شود. تراکنش‌هایی که ورودی‌ها و خروجی‌های بیشتری دارند، حجم بیشتری ایجاد می‌کنند و بنابراین کارمزد بالاتری می‌طلبند. به عنوان مثال، تراکنش‌هایی که تعداد زیادی آدرس ورودی یا خروجی دارند، کارمزد بیشتری نسبت به تراکنش‌های معمولی دارند.

مقایسه کارمزدهای شبکه‌های مختلف

برای مقایسه کارمزد شبکه‌های مختلف بلاکچین، ابتدا لازم است که این شبکه‌ها را بشناسیم. برخی از شبکه‌های بلاکچین اصلی که در حال حاضر به طور گسترده شناخته شده‌اند، عبارتند از:

1. بیت کوین (Bitcoin)
2. اتریوم (Ethereum)
3. بایننس اسمارت چین (Binance Smart Chain)
4. ترون (Tron)
5. فانتوم (Fantom)
6. کاردانو (Cardano)
7. سولانا (Solana)
8. پالیگان (Polygon)
9. آربیتروم (Arbitrum)
10. آپتیمیزم  (Optimism)

کارمزد شبکه بیت کوین

کارمزد شبکه بیت کوین در حال حاضر حدود 0.84 دلار برای هر تراکنش است. این مقدار نسبت به روز قبل که 0.87 دلار بود، کاهش داشته و همچنین نسبت به یک سال پیش که حدود 2.34 دلار بود، تقریباً 64 درصد کمتر شده است​.
کارمزدها معمولاً به دلیل ترافیک شبکه و تقاضای تراکنش‌ها تغییر می‌کنند و می‌توانند در زمان‌های شلوغی به طور قابل توجهی افزایش یابند. برای مثال، در اوج بازار ارزهای دیجیتال در سال 2017، کارمزدها به حدود 60 دلار هم رسیدند​.

کارمزد شبکه اتریوم

کارمزد شبکه اتریوم همیشه در حال تغییر است. در اوایل سپتامبر 2024، میانگین کارمزد تراکنش‌ها به 0.85 دلار کاهش یافته بود که این مقدار برای اولین بار از سال 2020 کمتر از 1 دلار بود. اما در حال حاضر، میانگین کارمزد به حدود 3.52 دلار رسیده است​. علاوه بر این، در میانه سال 2024، هزینه‌های گاز به کمترین سطح خود کاهش یافت که منجر به هزینه تراکنش‌های پایین‌تر شده بود. در این زمان، ارسال تراکنش‌ها در شبکه اتریوم هزینه‌ای نزدیک به 0.28 دلار داشت.
کارمزد شبکه اتریوم متغیر است و به عواملی چون تقاضا برای تراکنش‌ها و حجم فعالیت‌ها در شبکه بستگی دارد. به همین دلیل، ممکن است در زمان‌های مختلف، این کارمزد نوسانات زیادی داشته باشد.

کارمزد شبکه بایننس اسمارت چین

کارمزد شبکه بایننس اسمارت چین (BSC) به طور متوسط حدود ۰.۱۰ دلار (معادل 0.0021 BNB برای هر تراکنش است. این هزینه به نوع تراکنش بستگی دارد؛ به عنوان مثال، انتقال BNB معمولاً ۲۱,۰۰۰ واحد گس نیاز دارد و انتقال توکن‌های BEP20 به حدود ۶۵,۰۰۰ واحد گس نیاز دارد

کارمزد شبکه ترون

کارمزد شبکه ترون بسته به نوع تراکنش متفاوت است. به طور کلی، انتقال توکن‌های TRC20 مانند USDT ممکن است هزینه‌ای بین ۱.۱ تا ۱۳.۳۹ ترون معادل حدود ۰.۱۳ تا ۱.۶۲ دلار داشته باشد.

کارمزد شبکه فانتوم

کارمزدهای شبکه فانتوم بسیار پایین هستند و معمولاً برای هر تراکنش به زیر یک برای سنت می‌رسند. این ویژگی باعث می‌شود که فانتوم برای کاربران و کسب‌وکارها به‌عنوان یک گزینه بسیار مقرون‌به‌صرفه در حوزه پرداخت‌های غیرمتمرکز مورد توجه قرار گیرد.

کارمزد شبکه کاردانو

کارمزد شبکه کاردانو به طور کلی پایین است و در حال حاضر حداقل کارمزد برای یک تراکنش در حدود 0.17 ADA معادل 0.11 دلار تعیین شده است​. کارمزدهای کاردانو با توجه به پیچیدگی تراکنش‌ها تغییر می‌کند، اما به طور کلی متوسط هزینه تراکنش بین 0.20 تا 0.40 دلار است​. لازم به توضیح است که کاردانو برخلاف بیت کوین و اتریوم که دارای بازار کارمزد هستند، هزینه‌های مشخصی دارد و براساس اندازه و پیچیدگی تراکنش محاسبه می‌شود. به این ترتیب، کاربران نمی‌توانند با پرداخت کارمزد بالاتر، اولویت دریافت خدمات را افزایش دهند.

کارمزد شبکه سولانا

کارمزد شبکه سولانا بسیار کم و به‌طور متوسط حدود 0.000033234 SOL معادل حدود 0.004 دلار برای هر تراکنش است. این کارمزد شامل یک کارمزد پایه 0.000005 SOL معادل 0.0005 دلار است که بسته به نوع عملیات، مانند استفاده از قراردادهای هوشمند، با یک کارمزد محاسباتی اضافه می‌شود. همچنین کاربران می‌توانند برای اولویت‌بندی تراکنش‌های خود یک کارمزد اضافی نیز پرداخت کنند. نصف کارمزد تراکنش‌ها سوزانده می‌شود و بقیه به اعتبارسنجی که تراکنش را تأیید کرده، تعلق می‌گیرد.

کارمزد شبکه پالیگان

کارمزد شبکه پالیگان به طور کلی بسیار پایین‌تر از شبکه اصلی اتریوم است. در حال حاضر، متوسط کارمزد تراکنش‌ها در شبکه پالیگان حدود 0.01 تا 0.03 دلار است. البته این مقدار بسته به شرایط شبکه و نوع تراکنش ممکن است متفاوت باشد.

کارمزد شبکه آربیتروم

کارمزد شبکه آربیتروم به طور متوسط حدود ۲ سنت برای هر تراکنش است. این مقدار به مراتب کمتر از کارمزدهای شبکه اتریوم است که معمولاً چند دلار برای هر تراکنش هزینه دارد.

کارمزد شبکه آپتیمیزم

کارمزد تراکنش‌ها در شبکه آپتیمیزم به طور معمول کمتر از 0.01 دلار (حدود 1 تا 2 سنت) است. با این حال، این هزینه‌ها با توجه به بار شبکه و قیمت گس اتریوم متغیر هستند​. همچنین کارمزدها در شبکه آپتیمیزم شامل یک هزینه اضافی به نام هزینه داده L1 است که به هزینه‌های گس اتریوم بستگی دارد.

در زیر جدول خلاصه‌ای از کارمزدهای شبکه‌های مختلف ارائه شده است:

کارمزدهای خرید و برداشت ارزهای دیجیتال از صرافی کیف پول من

در زمان خرید و برداشت ارزهای دیجیتال از صرافی کیف پول من، به طور کلی کاربران با دو نوع کارمزد روبرو می‌شوند: کارمزد خرید و فروش ارز دیجیتال در صرافی‌ها که به صرافی‌ها می‌رسد و کارمزد برداشت ارز دیجیتال که به هزینه‌های شبکه مربوط می‌شود. کارمزد یا فی شبکه‌های بلاکچین، هزینه‌ای است که کاربران برای انجام تراکنش‌ها پرداخت می‌کنند. این کارمزدها به ماینرها یا ولیدیتورهایی که تراکنش‌ها را پردازش و ثبت می‌کنند، اختصاص می‌یابد. کارمزدها در شبکه بلاکچین ثابت نیستند و به عواملی مانند شلوغی شبکه، پیچیدگی تراکنش و اندازه تراکنش بستگی دارند. شلوغی شبکه باعث می‌شود ماینرها تراکنش‌هایی با کارمزد بالاتر را در اولویت قرار دهند. تراکنش‌های پیچیده‌تر یا دارای محاسبات بیشتر نیز کارمزد بالاتری دارند. علاوه بر این، اندازه تراکنش در شبکه‌هایی مانند بیت‌کوین نیز تأثیرگذار است؛ تراکنش‌های بزرگ‌تر کارمزد بیشتری دارند.
امیدواریم که مطالعه این مقاله در وبلاگ کیف پول من برای شما مفید بوده باشد. به نظر شما کارمزد شبکه سولانا کمتر است یا فانتوم؟ لطفا نظرات خود را با ما درمیان بگذارید و برای مطالعه مقالات بیشتر با وبلاگ کیف پول من همراه باشید.