اگر شروع به سرمایه‌گذاری در فضای پرنوسان رمزارزها کرده‌اید، آشنایی با مفاهیم کلیدی رایج در این بازار مالی مثل ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (Fully Diluted Valuation) یا همان FDV، برای شما ضروری است. ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) به این نکته اشاره دارد که اگر تمامی توکن‌های یک پروژه کریپتویی که می‌تواند عرضه کند، همین امروز وارد بازار شوند، ارزش کل پروژه چقدر خواهد بود. با کمک شاخص FDV شما می‌توانید تصویر دقیق‌ترین از پتانسیل رشد آتی پروژه‌های مدنظر خود به دست آورید. البته گاهاً برخی از کاربران، ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) را با ارزش بازار (Market Cap) اشتباه می‌گیرند و این در حالیست که این دو شاخص یاد شده دارای تفاوت‌های قابل توجهی در مقایسه با همدیگر هستند. با توجه به اهمیت این موضوع ما در این مقاله از بلاگ کیف پول من به سراغ بررسی جامع مفهوم FDV در بازار کریپتو رفته‌ایم؛ پس با ما همراه باشید.
شاخص FDV در بازار ارزهای دیجیتال چیست؟
وقتی از ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) در بازار ارز دیجیتال سخن می‌گوییم، منظور این است که اگر سقف عرضه تعیین شده برای توکن پروژه، هم‌اکنون وارد بازار شود، در این حالت ارزش کل پروژه چقدر خواهد بود. این شاخص در اصل نوعی نگاه آینده‌نگرانه به ارزش یک پروژه کریپتویی در اختیار کاربران قرار می‌دهد و به سرمایه‌گذاران بالقوه کمک می‌کند تا ارزیابی بهتری از چشم‌انداز بلندمدت پروژه داشته باشند.
برای درک بهتر مفهوم ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید که پروژه‌ای به نام X در فضای کریپتو فعالیت دارد و هر توکن این پروژه در حال حاضر، با قیمت 5 دلار مورد معامله قرار می‌گیرد. پروژه X اعلام کرده است که حداکثر میزان عرضه کل در نظر گرفته شده برای توکن این پروژه، 100 میلیون توکن خواهد بود. در چنین حالتی باید از فرمول زیر برای محاسبه ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) این پروژه کمک بگیرید:
FDV = قیمت توکن × حداکثر میزان عرضه کل
با جاگذاری اعداد در فرمول فوق متوجه خواهیم شد که ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) پروژه X برابر با 500 میلیون دلار خواهد بود:
500,000,000 = 100,000,000 × 5
تفاوت ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) با ارزش بازار (Market Cap)
مارکت‌کپ یا همان ارزش بازار شاخص دیگری بوده که در نگاه اول، شباهت زیادی به ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) دارد؛ اما اگر در فرمول ارزش بازار دقیق‌تر شویم، متوجه خواهیم شد که مارکت‌کپ صرفاً نشان‌دهنده ارزش فعلی پروژه در بازار بوده و نمایی از ارزش آتی آن ارائه نمی‌کند. فرمول ارزش بازار به شرح زیر است:
ارزش بازار = تعداد توکن در حال گردش در بازار × قیمت فعلی توکن
این درحالیست که شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) به ما می‌گوید اگر کلیه توکن‌هایی که ممکن است در آینده وارد بازار شوند، همین حالا در گردش بودند، ارزش پروژه چقدر می‌شد. با چنین اوصافی باید تفاوت‌های زیر را میان شاخص FDV و مارکت کپ در نظر گرفت:
مارکت‌کپ | FDV | |
وضعیت نمایش داده شده | وضعیت فعلی بازار | ارزش بالقوه در آینده |
ریسک رقیق‌سازی | کم | بالا (در صورت زیاد بودن عرضه قفل‌شده) |
تأثیر توکن‌های قفل‌شده | لحاظ می‌شود | لحاظ نمی‌شود. |
برای درک بهتر تفاوت موجود میان شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) و ارزش بازار به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید پروژه A دارای یک توکن بومی بوده که ارزش هر واحد از این توکن برابر با 2 دلار است. تعداد توکن‌های در گردش این پروژه 50 میلیون و حداکثر میزان عرضه کل نیز 200 میلیون در نظر گرفته شده با این اوصاف، ارزش بازار و FDV آن به شرح زیر خواهد بود:
دلار 100,000,000 = 50,000,000 × 2 :Market Cap
دلار 400,000,000 = 200,000,000 × 2 :FDV
این اختلاف 300 میلیون دلاری میان ارزش بازار و شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) نشان می‌دهد که اگر تمامی توکن‌ها آزاد و به بازار عرضه شوند، این احتمال وجود دارد که قیمت روند کاهشی به خود بگیرد؛ چراکه عرضه افزایش یافته ولی تقاضا تغییری نکرده است.
مقایسه مفهوم FDV در بازار ارز دیجیتال و بازار سنتی سهام
به هنگام بررسی مفهوم شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) باید به این نکته توجه داشت که این شاخص فقط به بازار کریپتو اختصاص نداشته و در بازار بورس نیز به کار می‌رود و نقش مهمی در ارزیابی ارزش واقعی شرکت‌ها دارد. البته در بازار سهام سنتی با مفهوم تعداد سهام رقیق‌شده (Fully Diluted Shares) مواجه هستیم که به تعداد سهامی که ممکن است در آینده منتشر شود، گفته می‌شود.
در یک نگاه تطبیقی میان FDV و FDS می‌توان شباهت‌ها و تفاوت‌های زیر را متوجه شد:
بازار ارز دیجیتال | بازار بورس و سهام | |
نوع دارایی | توکن پروژه | سهام شرکت |
مکانیزم توزیع | غالباً با کمک قراردادهای هوشمند | برمبنای حقوق قراردادی |
معیار ارزش‌گذاری | FDV و مارکت‌کپ | EPS رقیق‌شده و P/E |
ابزار رقیق‌کننده | استخراج، وستینگ و استیکینگ | وارانت و اوراق تبدیل‌پذیر |
چرا توجه به شاخص FDV در بازار ارز دیجیتال مهم است؟
شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) را نباید فقط به چشم یک عدد نگاه کرد؛ این شاخص ابزاری برای تحلیل وضعیت آتی پروژه‌ها، سنجش پتانسیل واقعی رشد و افت ارزش و پیش‌بینی میزان رقیق‌سازی (Dilution) دارایی شماست. با کمک شاخص FDV می‌توان تخمین زد که ارزش کل پروژه چقدر خواهد بود و این بررسی برای آن دسته از پروژه‌هایی که دارای توکن‌های زیادی در حالت قفل‌شده و رزرو دارند، بسیار مهم است. به یاد داشته باشید که اگر تعداد زیادی توکن در آینده به واسطه پاداش استیکینگ برای کاربران یا ماینینگ برای استخراج‌کنندگان، آزاد شود ولی میزان تقاضا ثابت باقی بماند، قیمت توکن حتماً کاهش پیدا خواهد کرد. در یک کلام، ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) این هشدار را به کاربران می‌دهد تا دچار توهم ارزش فعلی نشوند. البته در کنار بررسی شاخص FDV توصیه می‌کنیم که نگاهی به برنامه زمانی توزیع توکن‌ها نیز داشته باشید. آیا توکن‌های پروژه موردنظر طی چند سال آزاد و عرضه خواهند شد یا بزودی وارد مرحله عرضه می‌شوند؟ دانستن این که توکن‌ها چه زمانی و تا چه میزان به بازار اضافه خواهند شد، به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا ریسک سرمایه‌گذاری‌ها در فضای کریپتو را بهتر مدیریت کند.
سناریوهای رایج FDV و ارزش بازار در پروژه‌های کریپتویی
ترکیب داده‌های شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) با مارکت کپ می‌تواند چشم‌انداز روشنی از وضعیت پروژه‌ها در اختیار ما قرار دهد. چهار حالت رایجی که ممکن است به هنگام ترکیب ارزش بازار با FDV با آن مواجه شویم، به شرح زیر هستند:
- ارزش بازار پایین + FDV بالا: در این حالت، همچنان تعداد توکن‌های قابل توجهی به بازار وارد نشده‌اند و در صورتی که پروژه عملکرد موفقی داشته باشد، پتانسیل رشد بسیار بالا خواهد بود. البته آزادسازی ناگهانی توکن‌های می‌تواند منجر به کاهش قیمت و رقیق‌سازی شود. به یاد داشته باشید که بسیاری از پروژه‌ها در فاز عرضه اولیه (ICO یا IDO) در این سناریو جا می‌گیرند.
- ارزش بازار بالا + FDV پایین: نسبت پایین شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) به مارکت کپ، نشان‌دهنده این موضوع بوده که بخش اعظم توکن‌ها سابقاً وارد بازار شده‌اند یا پروژه به طور موقت بیش‌ازحد ارزش‌گذاری شده است. این سناریو می‌تواند نمایانگر هیجانات زودگذر و حباب قیمتی در بازار باشد. پروژه‌هایی که در چنین وضعیتی قرار دارند به بررسی‌های دقیق بنیادی نیاز دارند.
- ارزش بازار بالا + FDV بالا: پروژه‌های قرار گرفته در این دسته عموماً آن دسته از پروژه‌هایی هستند که بازار به خوبی آن‌ها را شناخته است. بالا بودن همزمان ارزش بازار و شاخص FDV نشان‌دهنده ثبات نسبی، چشم‌انداز روشن و اعتماد کاربران به پروژه است. سولانا، بیت‌کوین و اتریوم نمونه‌های خوبی برای این سناریو هستند.
- ارزش بازار پایین + FDV پایین: عموماً پروژه‌های تازه تأسیس و آن دسته از پروژه‌هایی که نتوانسته‌اند توجه بازار را به سمت خود جلب کنند، در این سناریو قرار می‌گیرند. ریسک بالا و پتانسیل پایین نشان می‌دهد که توکن موردنظر فاقد هرگونه مسیر روشن یا کاربرد مشخص است؛ در نتیجه به هنگام سرمایه‌گذاری در آن‌ها باید نهایت دقت را به خرج دهید.
محدودیت‌های استفاده از شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV)
شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) یک ابزار مفید در تحلیل کریپتو است؛ اما باید توجه داشت که هیچ متریکی کامل نبوده و این شاخص نیز محدودیت‌هایی دارد که در صورت استفاده به تنهایی می‌تواند موجب گمراه شدن شخص سرمایه‌گذار شود. از جمله محدودیت‌های شاخص FDV می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- فرض نادرست ثبات قیمتی در زمان عرضه تمامی توکن‌ها: در شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV)، فرض بر این است که قیمت فعلی توکن ثابت باقی می‌ماند (حتی زمانی که کلیه توکن‌ها وارد بازار شوند!). این در حالیست که واقعیت به شکل دیگری بوده و افزایش ناگهانی عرضه، کاهش قیمت را به همراه دارد؛ مگر این که میزان تقاضا نیز در همان سطح افزایش یابد. در نتیجه، شاخص FDV در اکثر مواقع تصویری غیرواقعی و خوش‌بینانه از بازار ارائه می‌دهد.
- عدم توجه به برنامه زمان‌بندی آزادسازی توکن‌ها: امروزه بسیاری از پروژه‌های کریپتویی از مکانیزم‌هایی نظیر Vesting، استیکینگ و مواردی از این دست برای توزیع تدریجی توکن‌ها کمک می‌گیرند؛ اما شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) در محاسبات خود هیچگونه توجهی به این زمان‌بندی ندارد و فرض را بر این می‌گذارد که کلیه توکن‌ها قابل معامله هستند. این موضوع در نهایت موجب برآورد بیش از حد ارزش واقعی پروژه خواهد شد.
در یک کلام، برای تصمیم‌گیری هوشمندانه در بازار معاملات رمزارزها بهتر است در کنار شاخص FDV به پارامترهای دیگری مثل حجم معاملات، نرخ رشد کاربران، مارکت‌کپ، سطح پذیرش بازار، برنامه توزیع توکن و وضعیت تیم نیز توجه داشته باشید.
راهنمای گام‌به‌گام ارزیابی ارزش پروژه با کمک شاخص FDV و ابزارهای مکمل
برای این که بتوانید سرمایه‌گذاری مطمئن و سودآورتری را در فضای رمزارزها متناسب با شاخص FDV تجربه کنید، توصیه می‌کنیم که مراحل زیر را به ترتیب پشت سر بگذارید تا در دام پروژه‌های مشکوک گرفتار نشوید:
- انجام تحقیقات جامع درباره نقشه‌راه، اهداف و تیم پروژه: در این مرحله باید مطمئن شوید که پروژه موردنظر دارای تیم توسعه‌دهنده با سابقه مشخص و قابل اعتماد است. نقشه‌راه پروژه نیز باید واقع‌بینانه و به دور از هرگونه ابهام باشد.
- بررسی دقیق وایت‌پیپر و توکنومیک پروژه: با بررسی وایت‌پیپر پروژه می‌توانید اطلاعات جامعی درباره نحوه توزیع توکن‌ها، مکانیزم استیکینگ، زمان‌بندی آزادسازی توکن‌ها و مدل درآمدی پروژه به دست آورید.
- مقایسه شاخص FDV پروژه با پروژه‌های مشابه: شاخص ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) پروژه موردنظر را با شاخص FDV پروژه‌های فعال در همان سطح و حوزه مثلاً دیفای و بازی، مقایسه کنید تا دید بهتری نسبت به ارزش نسبی پروژه به دست آورید.
- استفاده از ابزارهای تحلیلی FDV: در حوزه تحلیل شاخص FDV با ابزارهای متنوعی مثل TokenUnlocksبرای بررسی زمان‌بندی آزادسازی توکن‌ها، CoinGecko برای مقایسه پروژه‌ها، Messari برای تحلیل بنیادی و Dune Analytics برای بررسی رفتار بازار، مواجه هستیم. استفاده از این ابزارهای تخصصی، دید بهتری به پروژه در اختیار کاربران قرار می‌دهد و به کاربران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه و با ریسک کمتر بگیرند.
FDV؛ ابزاری قابل اعتماد برای ارزیابی پتانسیل رشد پروژه کریپتویی
ارزش‌گذاری کاملاً رقیق‌شده (FDV) در اصل یعنی برآورد حداکثری ارزش یک پروژه کریپتویی و حالتی را مبنای محاسبه قرار می‌دهد که تمام توکن‌های ممکن یک پروژه وارد بازار شده باشند. این شاخص نشان‌دهنده تصویری از آینده پروژه بوده؛ اما مطمئناً به تنهایی نمی‌تواند راهنمای شما در مسیر انجام معاملات باشد. این شاخص بدون توجه به نوسانات بازار و زمان‌بندی توزیع توکن‌ها، تصویری اغراق‌آمیز از ارزش واقعی پروژه ارائه می‌دهد. توصیه می‌کنیم در کنار این شاخص حتماً به سایر معیارهای کلیدی نیز توجه داشته باشید. به نظر شما ترکیب FDV با چه معیارهایی دقت تحلیلی شما را بالاتر خواهد برد؟ نظرات خود را برای ما بنویسید.
