در دنیای پرسرعت و بیرحم ارزهای دیجیتال، جایی که هر ثانیه میتواند سود یا ضرری چشمگیر به همراه داشته باشد، تهدیدهای امنیتی نیز با همان سرعت در حال تکاملاند. یکی از حملات زیرکانهای که این روزها به کابوسی برای معاملهگران و کاربران DeFi تبدیل شده، حمله ساندویچی (Sandwich Attack) است؛ حملهای که نه با هک کلاسیک یا نفوذ به کیف پولها، بلکه با سوءاستفاده از شفافیت شبکه بلاکچین و ترتیب تراکنشها، کاربران را قربانی میکند.
در این مقاله از بلاگ کیف پول من قصد داریم یکی از حیلهگرانهترین روشهای سوءاستفاده در صرافیهای غیرمتمرکز را کالبدشکافی کنیم؛ حملهای که ظاهر آن ساده و بیخطر به نظر میرسد، اما پشت پردهاش، مهندسی دقیق و نیتهای مخرب نهفته است.
حمله ساندویچی در بلاکچین چیست و چگونه انجام میشود؟
حمله ساندویچی (Sandwich Attack) یکی از روشهای پیچیده و مخرب در بازارهای مالی غیرمتمرکز (DeFi) است که بهطور خاص در صرافیهای غیرمتمرکز و بلاکچینهایی با شفافیت بالا مثل اتریوم دیده میشود. در این نوع حمله، هکر یا مهاجم تلاش میکند با قرار دادن دو تراکنش در اطراف یک تراکنش کاربر عادی، قیمت دارایی را به نفع خود دستکاری کند و سود سریعی به دست آورد.
در سناریوی این حمله، مهاجم ابتدا یک تراکنش را شناسایی میکند که هنوز در بلاک ثبت نشده و در صف تأیید قرار دارد. سپس، دو سفارش مجزا ارسال میکند: اولی قبل از تراکنش کاربر (به این مرحله فرانت رانینگ گفته میشود) و دومی بلافاصله بعد از آن (بک رانینگ). به این ترتیب، تراکنش کاربر در میانه دو معامله مهاجم قرار میگیرد؛ درست مانند لایههای وسط یک ساندویچ.
در این فرآیند، مهاجم ابتدا داراییای را که میداند کاربر قصد خرید آن را دارد، خریداری میکند. این خرید باعث افزایش قیمت آن دارایی میشود. پس از آن، وقتی تراکنش کاربر با قیمت بالاتر انجام شد، مهاجم بلافاصله دارایی خود را با سود بهفروش میرساند. این توالی باعث میشود معامله کاربر با قیمت نامناسبتری صورت گیرد و بخش قابلتوجهی از سود به جیب مهاجم برود.
یکی از دلایل موفقیت چنین حملاتی، شفافیت تراکنشها در شبکههایی مانند اتریوم است که به مهاجم اجازه میدهد از اطلاعات تراکنشهای در حال پردازش سوءاستفاده کند. همچنین، نبود اولویتبندی بر اساس عدالت و امکان پرداخت کارمزد بالاتر برای جایگیری بهتر در صف تأیید، شرایط را برای اجرای این حملات فراهمتر میکند.
عوامل کلیدی در شکلگیری حمله ساندویچی در دیفای
حمله ساندویچی اگرچه در نگاه اول پیچیده به نظر میرسد، اما در واقع از نظر فنی یکی از سادهترین روشهای سوءاستفاده در فضای مالی غیرمتمرکز است. با بهرهگیری از سازوکار شفاف بلاکچین، مهاجمان بهراحتی میتوانند تراکنشهای کاربران را رهگیری و در زمان مناسب، استراتژی مخرب خود را پیادهسازی کنند. اما چه عناصری زمینهساز این حمله میشوند؟ در ادامه، به سه عامل اصلی که نقش اساسی در اجرای موفقیتآمیز این حمله دارند، میپردازیم.
- نقش بازارسازهای خودکار (AMM): در قلب بسیاری از صرافیهای غیرمتمرکز، سیستمهای بازارسازی خودکار قرار دارند؛ الگوریتمهایی که بر اساس تعادل بین داراییهای موجود در استخر نقدینگی، قیمت هر توکن را به صورت لحظهای محاسبه میکنند. این سازوکارها که اغلب بر پایه فرمولهایی مثل $x \cdot y = k$ فعالیت میکنند، هیچ مداخله انسانی ندارند و نسبت به حجم تراکنشها و تغییر موجودی بسیار حساساند. مهاجمان با شناخت دقیق این الگوریتمها میتوانند با تزریق یا برداشت هدفمند سرمایه، قیمت داراییها را در جهت دلخواه تغییر دهند و از تفاوت ایجادشده سود ببرند.
- اسلیپیج یا لغزش قیمت: اسلیپیج مفهومی حیاتی در حملات ساندویچی است. این پدیده زمانی رخ میدهد که قیمت نهایی دارایی هنگام انجام معامله با قیمتی که کاربر انتظار داشته، تفاوت پیدا میکند. اگر حجم تراکنش زیاد یا نقدینگی استخر پایین باشد، این لغزش میتواند قابل توجه باشد. مهاجم دقیقاً روی همین نقطه تمرکز میکند؛ یعنی زمانی که احتمال وقوع اسلیپیج زیاد است. او تراکنش خود را طوری تنظیم میکند که با ایجاد یک جهش مصنوعی در قیمت، تراکنش کاربر را به نفع خود منحرف کند و سود قابل توجهی از فروش مجدد توکنها به دست آورد.
- قیمت اجرایی و تحلیل رفتاری کاربران: در حملات ساندویچی، تحلیل رفتار کاربران نیز به اندازه دانش فنی اهمیت دارد. مهاجم سعی میکند قیمت مورد انتظاری که کاربر بر اساس آن اقدام به انجام معامله کرده را تشخیص دهد. این تحلیل بر پایه رفتار تریدرها، الگوهای تکراری خرید و فروش و همچنین دادههای تراکنشهای پیشین صورت میگیرد. با شناخت الگوهای معمول کاربران و درک شیوه عملکرد الگوریتم قیمتگذاری AMM، مهاجم میتواند تراکنشهای خود را طوری زمانبندی کند که دقیقاً بین خرید و فروش کاربر قرار بگیرد و از آن حداکثر سود را استخراج کند.
سناریوهای رایج در اجرای حملات ساندویچی: از شکار تیکرها تا بازی با نقدینگی
حمله ساندویچی تنها یک تاکتیک ساده در بازار رمزارزها نیست، بلکه طیفی از روشهای زیرکانه و برنامهریزیشده را شامل میشود که بر اساس شرایط بازار، رفتار کاربران و استراتژیهای فنی مهاجمان طراحی میشوند. مهاجمان برای اجرای این حملات اغلب از دو سناریوی شناختهشده استفاده میکنند که در ادامه به هر دو سناریو و عملکرد آنها نگاهی دقیق میاندازیم.
- سناریوی تیکر در برابر تیکر: رقابت برای اولویت در بلاکها: در این سناریو، مهاجم با شناسایی یک سفارش معلق در شبکه (مثلاً در یک صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر بازارساز خودکار AMM) وارد عمل میشود. او دو تراکنش جدید ارسال میکند؛ یکی قبل از تراکنش هدف و دیگری بعد از آن. این تکنیک همان حمله کلاسیک sandwich است. اما نکته کلیدی اینجاست که در صورت رقابت چند تیکر برای اجرای تراکنش در یک استخر نقدینگی، اولویت اجرا بر اساس میزان کارمزد گس تعیین میشود.
مهاجم با افزایش کارمزد تراکنش خود، شانس بیشتری برای قرار گرفتن در موقعیت دلخواه پیدا میکند. هرچند هیچ تضمینی برای موفقیت مطلق وجود ندارد، اما همین احتمال بالای موفقیت، باعث شده اجرای چنین حملههایی بسیار وسوسهانگیز و متداول باشد. - سناریوی تأمینکننده نقدینگی در برابر تیکر: بازی با پارامترهای استخر: در این حالت، مهاجم نقش تأمینکننده نقدینگی را بازی میکند. با این تفاوت که بهجای مشارکت سالم در بازار، اقدام به حذف و اضافهکردن نقدینگی با هدف تغییر مصنوعی شرایط استخر میکند.
مراحل حمله به این صورت پیش میرود
- ابتدا بخشی از نقدینگی را قبل از تراکنش قربانی خارج میکند. این کار باعث افزایش اسلیپیج و کاهش ثبات استخر میشود.
- سپس، بلافاصله پس از تأیید تراکنش قربانی، نقدینگی را مجدداً وارد میکند تا نرخها را به حالت اول بازگرداند.
- در گام آخر، با انجام مبادلهای هوشمندانه میان دو دارایی، تعادل بین توکنها را تنظیم میکند.
این نوع از حمله ساندویچی، برخلاف مورد اول، علاوه بر سود مستقیم برای مهاجم، باعث کاهش کارمزدهای دریافتی توسط تیکر قربانی هم میشود. چرا که زمانی که نقدینگی قبل از تراکنش کاربر برداشته میشود، معامله نهایی در شرایطی انجام میشود که دیگر شامل هزینههای عادی نمیشود. این موضوع به شکل پنهانی، یک آسیب اقتصادی جدی به کاربر وارد میکند.
تکنیکهای اصلی مهاجمان در حملات ساندویچی
حملات ساندویچی (Sandwich Attacks) یکی از شناختهشدهترین روشهای سوءاستفاده از ضعفهای ساختاری در معاملات دیفای هستند. این حملات بر پایه تشخیص و دستکاری زمانبندی تراکنشها در بلاک چین انجام میگیرند و به مهاجمان این امکان را میدهند تا بدون نیاز به هک یا نفوذ مستقیم، از قربانیان سود ببرند. سه تکنیک کلیدی در اجرای این نوع حمله نقش محوری دارند:
- فرانت رانینگ (Front-Running): در این روش، مهاجم با مشاهده تراکنش قربانی در ممپول (صف انتظار تراکنشها)، سریعتر از آن وارد عمل میشود. او تراکنشی با حجم بالا و قیمت پایین ارسال میکند که پیش از تراکنش اصلی اجرا شود. نتیجه این کار افزایش مصنوعی قیمت دارایی مورد نظر است؛ قیمتی که قربانی ناخواسته آن را میپذیرد. این تکنیک نوعی پیشدستی هوشمندانه در زمان است که سود اولیهای برای مهاجم ایجاد میکند.
- بک رانینگ (Back-Running): بلافاصله پس از اجرای تراکنش قربانی، مهاجم دومین ضربه خود را وارد میکند. او تراکنشی دیگر ارسال میکند تا از افزایش قیمتی که قربانی ایجاد کرده است، سود ببرد. بک رانینگ اغلب مکمل فرانت رانینگ است و حلقه نهایی سودجویی مهاجم را کامل میکند.
- تحریک اسلیپیج قیمت: اسلیپیج، اختلاف میان قیمت مورد انتظار و قیمت واقعی اجرای تراکنش است. مهاجمان با ارسال چند تراکنش همزمان یا افزایش حجم ناگهانی معاملات، این فاصله قیمتی را بهطور مصنوعی بالا میبرند. نتیجه آن، ایجاد شرایط نامتعادل در استخر نقدینگی است که به نفع مهاجم تمام میشود و موجب ضرر تیکر یا کاربر عادی میگردد.
اجرای این تکنیکها اغلب در چند ثانیه و با دقت بالایی انجام میشود؛ بهطوریکه قربانی تا زمانی که تراکنشش تایید میشود، هیچ نشانهای از حمله را متوجه نمیشود. آگاهی از این روشها برای توسعهدهندگان دیفای و کاربران فعال در این فضا حیاتی است؛ چرا که تنها راه مقابله با حملات ساندویچی، درک دقیق از نحوه عملکرد آنها و طراحی راهکارهای فنی مناسب برای جلوگیری از آنهاست.
چگونه حملات ساندویچی را در معاملات رمزارز تشخیص دهیم؟
حملات ساندویچی از جمله حملاتی هستند که در ظاهر کاملاً طبیعی به نظر میرسند، اما در باطن، به شکلی برنامهریزیشده بازار را به نفع مهاجم دستکاری میکنند. شناخت علائم این نوع حمله میتواند به معاملهگران کمک کند تا داراییهای خود را در برابر سوءاستفادههای اینچنینی حفظ کنند. برای شناسایی این حملات، توجه به چند شاخص کلیدی ضروری است:
- رصد تغییرات ناگهانی در حجم معاملات: یکی از مهمترین نشانههای یک حمله ساندویچی، افزایش یکباره حجم تراکنشها روی یک دارایی خاص است. مهاجمان برای تأثیرگذاری بر قیمت، تراکنشهای متعددی را در بازهای بسیار کوتاه ارسال میکنند که این موضوع منجر به جهش غیرعادی در حجم معاملات میشود. مشاهده چنین رفتاری بدون اعلام خبر یا رویداد مشخص میتواند زنگ خطری جدی باشد.
- نوسانات سریع و غیرمنطقی در قیمتها: در جریان یک حمله ساندویچی، مهاجم ابتدا دارایی را با قیمتی پایین میخرد (فرانت رانینگ) و پس از انجام معامله قربانی، آن را با قیمت بالاتری میفروشد (بک رانینگ). این عملیات زنجیرهای باعث نوسانات شدید اما کوتاهمدت در قیمت دارایی میشود. چنانچه در فاصلهای کوتاه شاهد تغییرات قیمتی شدید و موقتی باشید، باید احتمال وقوع چنین حملهای را در نظر گرفت.
- تحلیل رفتار قیمت در نمودارهای تکنیکال: الگوهای قیمتی در نمودارهای کندل استیک میتوانند اطلاعات ارزشمندی ارائه دهند. الگوهایی مانند جهش ناگهانی و برگشت سریع، کندلهای با سایه بلند و حجم غیرعادی، میتوانند نشانههایی از وقوع یک حمله ساندویچی باشند. تحلیل دقیق این الگوها به شما کمک میکند نقاط ورود و خروج مشکوک را شناسایی کنید.
- بهرهگیری از ابزارهای تحلیل تکنیکال پیشرفته: ابزارهایی مانندDune Analytics، Tenderl یا TxStreet به کاربران کمک میکنند تا دادههای آنچین را با دقت بررسی کرده و رفتارهای غیرمعمول را بهموقع شناسایی کنند. همچنین برخی افزونههای مرورگر یا باتهای مخصوص دیسکورد نیز وجود دارند که نوسانات مشکوک قیمت را هشدار میدهند و میتوانند نقش مهمی در جلوگیری از ضررهای احتمالی ایفا کنند.
با افزایش محبوبیت صرافیهای غیرمتمرکز و رشد معاملات در دیفای، شناخت تهدیدهایی مانند حملات ساندویچی بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. مجهز شدن به دانش تحلیلی و استفاده از ابزارهای تخصصی، میتواند کلید محافظت از سرمایه شما در بازارهای پرنوسان رمزارزی باشد.
روشهای مؤثر برای شناسایی حمله ساندویچی در بازار رمزارز
در حمله ساندویچی مهاجم با قرار دادن دو تراکنش در اطراف یک تراکنش دیگر، سودی نامشروع از تغییر قیمتها به دست میآورد. شناخت علائم هشداردهنده این حمله برای محافظت از سرمایه کاربران ضروری است. در ادامه، مهمترین روشها برای تشخیص حملات ساندویچی را بررسی میکنیم.
- شناسایی افزایش غیرمنتظره در حجم معاملات: یکی از نخستین نشانههای حمله ساندویچی، جهش ناگهانی در حجم تراکنشهای یک توکن است. زمانی که حجم معاملات یک رمزارز بدون هیچ خبر یا دلیل منطقی، به طور چشمگیری افزایش مییابد، میتواند نشانهای از فعالیت مهاجم باشد. تحلیلگران حرفهای معمولاً با مقایسه حجم میانگین روزانه با حجم فعلی، این نوع ناهنجاری را شناسایی میکنند.
- بررسی نوسانات قیمتی کوتاهمدت و شدید: الگوی رفتاری در حملات ساندویچی بهگونهای است که موجب نوسانات لحظهای و غیرعادی در قیمت میشود. مهاجم ابتدا دارایی را میخرد و بلافاصله پس از تراکنش قربانی، با قیمت بالاتر میفروشد. این رفتار باعث افزایش و سپس کاهش سریع قیمت میشود. اگر چنین تغییراتی در زمان بسیار کوتاه دیده شود، احتمال وقوع حمله وجود دارد.
- تحلیل رفتار بازار از طریق نمودار قیمت: نمودارهای تکنیکال میتوانند الگوهایی از حملات ساندویچی را نمایان کنند. الگوهایی مثل سایههای بلند کندلها، پرشهای ناگهانی قیمت، یا حرکات متوالی خرید و فروش در حجم بالا میتوانند زنگ خطر باشند. بررسی دقیق کندلاستیکها و مقایسه آن با سوابق تاریخی قیمت، به تشخیص بهتر این حملات کمک میکند.
- استفاده از ابزارهای تحلیل آنچین و تکنیکال: ابزارهایی مانند Etherscan، Dextools، Parsec و حتی برخی باتهای هشداردهنده در دیسکورد، اطلاعات زنده و دقیقی درباره وضعیت تراکنشها ارائه میدهند. با رصد دقیق این دادهها، میتوان تراکنشهایی که احتمالاً بخشی از حمله ساندویچی هستند را شناسایی کرد. همچنین ابزارهایی نظیر اندیکاتور RSI، اندیکاتور MACD و Bollinger Bands در تحلیل تکنیکال نیز میتوانند نوسانات غیرعادی را نشان دهند.
پیامدهای پنهان حمله ساندویچی بر کاربران و ساختار دیفای
حملات ساندویچی بهعنوان یکی از تهدیدهای رایج در بازارهای غیرمتمرکز، نهتنها تریدرهای خرد را متضرر میکنند، بلکه میتوانند به زیرساختهای مالی دیفای نیز آسیب وارد کنند. این نوع حمله، که با بهرهبرداری از شفافیت تراکنشها در بلاکچین صورت میگیرد، تبعاتی دارد که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم:
- خسارت مالی برای کاربران نهایی: یکی از اولین نتایج حملات ساندویچی، کاهش محسوس بازدهی معاملات کاربران است. زمانی که یک سفارش در میانه دو تراکنش از سوی مهاجم قرار میگیرد، فرد معاملهگر رمزارز خود را با قیمتی کمتر از انتظار میفروشد یا آن را با قیمت بالاتری خریداری میکند. این امر باعث کاهش سود، از دست رفتن فرصتهای معاملاتی و آسیب جدی به سرمایههای خرد میشود.
- کاهش اعتماد به پلتفرمهای غیرمتمرکز: حجم بالای حملات در فضای دیفای، بهویژه روی شبکههایی مانند اتریوم، کاربران تازهوارد را سردرگم کرده و گاهی باعث خروج آنها از این فضا میشود. تجربه هزینههای غیرمنطقی گس یا تغییرات ناگهانی قیمت، بهمرور اعتماد به دیفای را کاهش داده و تمایل کاربران برای تعامل با قراردادهای هوشمند را کمرنگ میکند.
- تهدید رشد بلندمدت دیفای: دیفای بهعنوان بستری نوآورانه در حوزه مالی، نیازمند رشد طبیعی و مشارکت گسترده کاربران است. اما زمانی که امنیت کاربران تضمین نشود و تجربه آنها از سیستم غیرمتمرکز منفی باشد، روند توسعه پروژههای نوپا مختل شده و مانعی جدی در مسیر پذیرش عمومی بهوجود میآید.
- افزایش احتمال قانونگذاریهای محدودکننده: هرچند دیفای در بستر بلاکچین طراحی شده تا فارغ از مداخله نهادهای مرکزی فعالیت کند، اما بروز حملاتی از این دست ممکن است دولتها و نهادهای نظارتی را به ورود جدیتر ترغیب کند. این موضوع میتواند به وضع مقررات سختگیرانه، محدودیت در نوآوری، و کاهش آزادی عملکرد در حوزه دیفای منجر شود.
چگونه از افتادن در دام حملات ساندویچی در دیفای پیشگیری کنیم؟
حملات ساندویچی (Sandwich Attacks) یکی از تهدیدات جدی در فضای معاملات غیرمتمرکز هستند که میتوانند منجر به از دست رفتن سرمایه کاربران و دستکاری در قیمتها شوند. این نوع حمله زمانی اتفاق میافتد که مهاجم، تراکنش کاربر را شناسایی کرده و با قرار دادن دو سفارش در اطراف آن، قیمت را به نفع خود تغییر میدهد. برای کاهش ریسک چنین حملاتی، لازم است کاربران آگاهانه و با رعایت چند راهکار کاربردی وارد عمل شوند. در ادامه به بررسی مهمترین روشهای پیشگیری از تلههای ساندویچی میپردازیم:
- کاهش اسلیپیج برای ایمنسازی معاملات: هرچقدر دامنه تحمل لغزش قیمت (Slippage) در یک معامله بالاتر باشد، احتمال ورود مهاجم برای دستکاری قیمت بیشتر میشود. بهخصوص در بازارهایی با نقدینگی پایین یا توکنهای پرنوسان مانند میمکوینها، تنظیم اسلیپیج بالا برای اجرای فوری سفارشات، ریسک بزرگی ایجاد میکند. توصیه میشود اسلیپیج را در حد ممکن پایین نگه دارید؛ زیرا این اقدام عملاً سود بالقوه مهاجم را محدود کرده و انگیزه حمله را کاهش میدهد، بهویژه در شبکههایی با کارمزد بالا مانند اتریوم.
- استفاده از تکنولوژی Flashbots برای محافظت از اطلاعات تراکنش: برخلاف تراکنشهایی که در Mempool عمومی قرار میگیرند و در معرض دید مهاجمان قرار دارند، Flashbots این امکان را فراهم میکنند که سفارشات مستقیماً برای استخراجکنندگان ارسال شوند. این ساختار باعث میشود تا هیچ دادهای قبل از پردازش تراکنش افشا نشود و افراد سودجو نتوانند ترتیب سفارشها را به نفع خود تغییر دهند. برخی پلتفرمها مانند 1inch امکان اجرای معاملات بهصورت امن و خصوصی از طریق Flashbots را فراهم کردهاند.
- ترجیح سفارشات محدود بهجای سفارشات بازار: استفاده از سفارش محدود (Limit Order) بهجای سفارش بازار، یکی از سادهترین روشها برای کاهش شانس حمله ساندویچی است. برخلاف سفارشات بازار که در لحظه اجرا میشوند و نسبت به تغییر قیمت حساساند، سفارشات محدود با قیمت تعیینشده کاربر انجام میگیرند. هرچند این ویژگی بیشتر در صرافیهای متمرکز دیده میشود، اما برخی پلتفرمهای غیرمتمرکز مانند Polkadex نیز از این قابلیت پشتیبانی میکنند.
- شکستن سفارشهای بزرگ به معاملات کوچکتر: اجرای یک سفارش با حجم بالا در صرافیهای غیرمتمرکز معمولاً باعث جلب توجه باتهای MEV و حملهکنندگان ساندویچی میشود. برای کاهش این ریسک، بهتر است حجم معاملات را به بخشهای کوچک تقسیم کرده و آنها را بهصورت مرحلهای اجرا کنید. این رویکرد احتمال تشخیص و هدفگیری شما توسط مهاجمان را کاهش داده و امنیت داراییهایتان را در برابر دستکاریهای عمدی بالا میبرد.
سخن پایانی
حمله ساندویچی، یکی از زیرکانهترین و درعینحال مخربترین روشهای سوءاستفاده در دنیای دیفای است که با استفاده از شکافهای موجود در سازوکار معاملات، سرمایه کاربران را هدف قرار میدهد. این حمله نهتنها ضرر مالی برای تریدرها بههمراه دارد، بلکه اعتماد به شفافیت و عدالت در اکوسیستم ارزهای دیجیتال را نیز زیر سؤال میبرد. آگاهی، تحلیل دقیق و استفاده از ابزارهای پیشرفته تنها راه مقابله با این تهدید خاموش اما جدی است؛ تهدیدی که اگر نادیده گرفته شود، میتواند آینده مالی کاربران را به چالش بکشد.