اسکریپت در بلاک چین چیست؟

بلاکچین به عنوان یکی از نوآورانه‌ترین فناوری‌های عصر حاضر، بستری قدرتمند برای انجام تراکنش‌ها، اجرای قراردادهای هوشمند و توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ارائه داده است. در این میان، اسکریپت‌ها نقشی کلیدی در ساختار و عملکرد این فناوری ایفا می‌کنند. این کدهای برنامه‌نویسی، به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهند تا فرآیندها را خودکار کرده، تعاملات پیچیده را مدیریت کنند و قابلیت‌هایی نوآورانه برای کاربران فراهم آورند.  
از زبان‌های برنامه‌نویسی مانند سالیدیتی برای ایجاد قراردادهای هوشمند گرفته تا طراحی ربات‌های معاملاتی و پردازش تراکنش‌های غیرمتمرکز، اسکریپت‌ها پایه و اساس بسیاری از قابلیت‌های بلاکچینی هستند. با این حال، همان‌طور که این ابزارها قدرت بی‌نظیری به توسعه‌دهندگان می‌دهند، می‌توانند به یک شمشیر دو سر تبدیل شوند؛ چرا که ضعف در کدنویسی یا عدم توجه به امنیت می‌تواند به سوءاستفاده‌های سایبری و سرقت دارایی‌ها منجر شود. در این مقاله از بلاگ کیف پول من به بررسی نقش، اهمیت و چالش‌های استفاده از اسکریپت‌ها در بلاکچین می‌پردازیم و نشان می‌دهیم که چگونه این ابزارهای قدرتمند می‌توانند هم به نوآوری کمک کنند و هم در صورت ضعف، تهدیدی برای امنیت این فناوری باشند.

نقش اسکریپت در بلاکچین

اسکریپت‌ها در بلاکچین نقش کلیدی در توسعه و اجرای قابلیت‌ها و فرآیندهای مختلف ایفا می‌کنند. این کدهای برنامه‌نویسی، عملکردهای شبکه‌های بلاکچینی را تعریف و مدیریت می‌کنند و امکان تعامل هوشمند میان کاربران و سیستم را فراهم می‌سازند. در ادامه به مهم‌ترین نقش‌های اسکریپت در بلاکچین اشاره می‌شود:  

1. قراردادهای هوشمند: یکی از کاربردهای برجسته اسکریپت در بلاکچین، توسعه و اجرای قراردادهای هوشمند است. این قراردادها به‌صورت خودکار و با تحقق شرایط از پیش تعریف‌شده فعال می‌شوند. برای مثال، یک اسکریپت می‌تواند قرارداد هوشمندی طراحی کند که فرآیند فروش یک توکن را مدیریت کرده و پس از تأیید پرداخت کاربر، توکن‌ها را به کیف پول او منتقل کند.  
   
   
2. ساخت ربات‌های معاملاتی: اسکریپت‌ها در بلاکچین برای توسعه ربات‌های معاملاتی استفاده می‌شوند که استراتژی‌های معاملاتی را به صورت خودکار اجرا می‌کنند. به‌عنوان نمونه، ربات‌های آربیتراژ از طریق اسکریپت طراحی می‌شوند تا تفاوت قیمت یک دارایی را بین صرافی‌ها شناسایی کرده و تراکنش‌هایی را ثبت کنند که از این اختلاف قیمت سود کسب کنند.  
   
   
3. زبان‌های اسکریپت‌نویسی: زبان‌های اسکریپت‌نویسی، پایه توسعه بلاکچین‌ها هستند. برای مثال، بیت کوین اسکریپت (Bitcoin Script) به‌عنوان زبان اصلی شبکه بیت کوین، امکاناتی نظیر تراکنش‌های چندامضایی را فراهم می‌کند. این زبان‌ها ابزارهایی برای پیاده‌سازی قابلیت‌های پیچیده‌تر در شبکه‌های بلاکچینی ارائه می‌دهند.  
   
   
4. اتوماسیون پردازش تراکنش‌ها: اسکریپت‌ها به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) اجازه می‌دهند تا فرآیندهایی مانند معاملات، وام‌دهی و وام‌گیری را به‌طور خودکار انجام دهند. این ویژگی علاوه بر افزایش کارایی، احتمال بروز خطا در پردازش تراکنش‌ها را نیز کاهش می‌دهد.  
   
   
5. ایجاد صرافی‌های ارز دیجیتال: توسعه‌دهندگان می‌توانند با استفاده از اسکریپت، صرافی‌های ارز دیجیتال جدیدی ایجاد کنند. برای مثال، اسکریپت صرافی غیرمتمرکز، بستری برای ساخت بازار معاملاتی همتا به همتا فراهم می‌کند. این اسکریپت‌ها زیرساخت‌هایی برای ارائه خدمات امن و کارآمد در دنیای معاملات ارز دیجیتال ارائه می‌دهند.  

اسکریپت‌ها به‌عنوان ابزاری قدرتمند در توسعه بلاکچین‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، امکانات پیشرفته‌ای نظیر قراردادهای هوشمند، ربات‌های معاملاتی و اتوماسیون فرآیندها را فراهم می‌کنند. این ابزارها، بلاکچین را به یک فناوری پویا و انعطاف‌پذیر برای توسعه سیستم‌های مالی و غیرمالی آینده تبدیل کرده‌اند.

سوءاستفاده از اسکریپت در بلاکچین؛ تهدیدی برای امنیت و اعتماد

در حالی که اسکریپت‌ها در بلاکچین نقشی اساسی در توسعه و خودکارسازی فرآیندهای غیرمتمرکز ایفا می‌کنند، ضعف‌های موجود در طراحی آن‌ها می‌تواند مورد سوءاستفاده هکرها قرار گیرد. چنین سوءاستفاده‌هایی می‌تواند امنیت قراردادهای هوشمند، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و حتی کل شبکه بلاکچین را به خطر بیندازد. این حملات نه تنها منجر به از دست رفتن دارایی‌ها، بلکه باعث کاهش اعتماد کاربران به فناوری بلاکچین می‌شود. در ادامه برخی از رایج‌ترین روش‌های سوءاستفاده از اسکریپت‌ها در بلاکچین توضیح داده شده است:  

1. حملات ری‌اینترنسی (Reentrancy): حملات ری‌اینترنسی زمانی رخ می‌دهد که یک تابع قرارداد هوشمند به‌صورت پی‌درپی فراخوانی شود و اجازه دهد هکر چندین بار بدون محدودیت دارایی برداشت کند. نمونه بارز این حمله، هک DAO در سال ۲۰۱۶ بود که منجر به سرقت حدود ۶۰ میلیون دلار اتریوم شد. در این حمله، ضعف در مدیریت قفل دارایی‌ها عامل اصلی بود.  
   
   
2. ایرادات منطقی در اسکریپت‌ها (Logic Flaws): کوچک‌ترین اشتباه در منطق کدنویسی می‌تواند عواقب سنگینی داشته باشد. برای مثال، عدم دقت در محدودیت‌های دسترسی یا شرایط اجرای قرارداد، می‌تواند به عملکرد غیرمنتظره قرارداد هوشمند منجر شود. یکی از نمونه‌های برجسته، ایراد در اسکریپت کیف پول Parity بود که باعث فریز شدن بیش از ۳۰۰ میلیون دلار اتریوم شد و فعالیت بسیاری از کاربران را مختل کرد.  
   
   
3. حملات سرریز و پاریز عدد صحیح (Integer Overflow/Underflow): در زبان‌های برنامه‌نویسی بلاکچینی مانند سالیدیتی، محاسبات عدد صحیح ممکن است به خارج از محدوده تعریف‌شده منجر شوند. اگر اسکریپت‌ها نتوانند از این مشکلات جلوگیری کنند، هکرها می‌توانند دارایی‌ها را دستکاری کنند. برای مثال، در حمله Underflow، هکر می‌تواند توکن‌های جدیدی ایجاد کند و با فروش آن‌ها، قیمت توکن را به صفر برساند. در حمله Overflow نیز قراردادهای قفل دارایی دستکاری شده و دارایی‌ها زودتر از موعد آزاد می‌شوند. خوشبختانه، بهبود نسخه‌های جدید سالیدیتی، این نوع حملات را تا حد زیادی محدود کرده است.  
   
   
4. حملات فرانت رانینگ (Front-Running): فرانت رانینگ به سوءاستفاده از شفافیت تراکنش‌ها در بلاکچین اشاره دارد. هکر یا ربات فرانت رانینگ، تراکنش‌های کاربران را در ممپول بررسی کرده و با ثبت تراکنش مشابه، اما با کارمزد بالاتر، اولویت پردازش را به دست می‌آورد. این روش معمولاً در پلتفرم‌های غیرمتمرکز مالی (DeFi) که تغییرات کوچک قیمت تأثیر زیادی بر سود و زیان دارد، دیده می‌شود.  

سوءاستفاده از اسکریپت در بلاکچین نشان‌دهنده اهمیت بالای امنیت در طراحی و اجرای کدها است. اگرچه پیشرفت‌هایی در بهبود زبان‌های برنامه‌نویسی و روش‌های امنیتی حاصل شده، اما توسعه‌دهندگان و کاربران باید به‌طور مداوم از تهدیدات جدید آگاه باشند و از بهترین شیوه‌ها برای محافظت از دارایی‌ها و سیستم‌های بلاکچینی استفاده کنند.

آشنایی با بزرگ‌ترین حملات سایبری در بلاکچین

بلاکچین، با وجود امنیت ذاتی‌اش، همچنان در برابر ضعف‌های کدنویسی و حملات سایبری آسیب‌پذیر است. برخی از این حملات به دلیل پیچیدگی و خسارت‌های گسترده، در تاریخ بلاکچین ماندگار شده‌اند. در ادامه به بررسی چهار حمله برجسته که دنیای کریپتو را متأثر کردند، می‌پردازیم:  

1. هک دائو (The DAO): در سال ۲۰۱۶، سازمان خودگردان غیرمتمرکز دائو که بر بستر اتریوم فعالیت می‌کرد، قربانی یکی از بزرگ‌ترین حملات تاریخ شد. این حمله به دلیل وجود یک ضعف امنیتی در کدهای قرارداد هوشمند دائو رخ داد و بیش از ۶۰ میلیون دلار اتریوم به سرقت رفت. پیامد این هک، هاردفورک شبکه اتریوم بود که منجر به ایجاد دو بلاکچین مجزا، یعنی اتریوم (ETH) و اتریوم کلاسیک (ETC) شد و تأثیر عمیقی بر آینده این شبکه گذاشت.  
   
   
2. هک پریتی والت (Parity Wallet): در سال ۲۰۱۷، کیف پول پریتی (Parity Wallet) به دلیل دو ضعف اساسی، دو حمله سایبری بزرگ را تجربه کرد. ضعف اول در سیستم چندامضایی این کیف پول شناسایی شد که نتیجه آن، سرقت ۳۰ میلیون دلار اتریوم بود. ضعف دوم، یک باگ در کدنویسی بود که منجر به فریز شدن بیش از ۳۰۰ میلیون دلار ETH شد. این رخداد نه تنها باعث از دست رفتن دارایی‌های کاربران شد، بلکه اعتبار این کیف پول را نیز به شدت خدشه‌دار کرد.  
   
   
3. حمله به پروتکل bZx: پروتکل مالی غیرمتمرکز bZx در سال ۲۰۲۰ هدف چند حملهفلش لون (Flash Loan)قرار گرفت. در این حملات، هکرها با بهره‌گیری از وام‌های سریع و دستکاری قیمت‌ها، توانستند مقادیر قابل‌توجهی سرمایه به دست آورند. این حملات، ضعف‌های ساختاری در پروتکل‌های دیفای و عدم ایمنی برخی از کدها را برجسته کردند.  
   
   
4. اکسپلویت پالی نتورک (Poly Network): در سال ۲۰۲۱، پلتفرم چندزنجیره‌ای پالی نتورک یکی از بزرگ‌ترین حملات سایبری تاریخ بلاکچین را تجربه کرد. هکرها با استفاده از یک ضعف در مکانیزم تأیید تراکنش‌های بین زنجیره‌ای این پلتفرم، موفق به سرقت ۶۱۰ میلیون دلار ارز دیجیتال شدند. هرچند بخش زیادی از دارایی‌های سرقت‌شده پس از مذاکره با هکر بازگردانده شد، این حمله ضعف‌های امنیتی پلتفرم‌های چندزنجیره‌ای را آشکار کرد.

سخن پایانی

اسکریپت در بلاکچین، ابزاری بی‌نهایت قدرتمند است که زیرساخت‌های نوآورانه‌ای را برای توسعه‌دهندگان و کاربران فراهم می‌کند. این ابزار، از قراردادهای هوشمند تا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، نقش حیاتی در شکل‌دهی آینده فناوری بلاکچین ایفا می‌کند. با این حال، همان‌طور که مزایای بی‌پایان این فناوری روشن است، چالش‌های امنیتی ناشی از ضعف‌های احتمالی در اسکریپت‌ها نیز نمی‌توانند نادیده گرفته شوند.  
ماهیت متن‌باز بلاکچین و شفافیت ذاتی آن، فرصتی برای نوآوری و همزمان تهدیدی برای امنیت فراهم کرده است. برای بهره‌برداری کامل از قابلیت‌های اسکریپت‌نویسی و کاهش ریسک‌های امنیتی، باید حسابرسی دقیق و بهبود مستمر در کدنویسی انجام شود. در نهایت، موفقیت بلاکچین به توازن میان نوآوری و امنیت وابسته است. با پیشرفت و تقویت زیرساخت‌های امنیتی، بلاکچین می‌تواند به بستری امن‌تر و کارآمدتر برای آینده دیجیتال تبدیل شود.